Bốc xếp gạo xuất khẩu tại công ty lương thực Thành phố Hồ Chí Minh. (Ảnh: Đình Huệ/TTXVN) Bãi bỏ thuế VAT 5% với tiêu thụ mặt hàng gạo trong nước để tạo công bằng giữa doanh nghiệp phân phối gạo trong nước, doanh nghiệp xuất khẩu và tiểu thương.
Đó là một trong những đề xuất vừa được Tiến sỹ Nguyễn Đức Thành (Viện Nghiên cứu chính sách kinh tế VERP), Trưởng nhóm nghiên cứu lúa gạo của Liên minh Nông nghiệp, nêu ra tại Hội thảo chia sẻ kết quả nghiên cứu “Cấu trúc ngành lúa gạo và lợi ích của người sản xuất nhỏ” do Liên minh Nông nghiệp tổ chức sáng nay (21/10), tại Hà Nội.
Phát biểu tại Hội thảo Tiến sỹ Nguyễn Đức Thành cho hay, hiện nay các công ty bán gạo trực tiếp cho người tiêu thụ gạo trong nước phải nộp thuế VAT 5% trong khi bán cho các doanh nghiệp xuất khẩu thì không phải nộp. Điều này tạo ra sự bất lợi cho các doanh nghiệp muốn phát triển thị trường trong nước khi phải cạnh tranh với hệ thống phân phối gạo truyền thống qua mối quan hệ thương lái, tiểu thương.
Theo Tiến sỹ Nguyễn Đức Thành, do được hưởng nhiều chính sách hỗ trợ và trợ cấp khác nhau từ ngân sách Nhà nước nên ngành lúa gạo Việt Nam đang có khuynh hướng sản xuất thừa nhóm sản phẩm có chất lượng trung bình và thấp, đang xuất khẩu với giá thấp, như vậy xuất hiện một thực tế phũ phàng là người đóng thuế Việt Nam thực chất đang trợ cấp cho người tiêu dùng nước ngoài đối với gạo Việt Nam.
Bởi vậy, Tiến sỹ Nguyễn Đức Thành nêu đề xuất nên tính đủ phần trợ cấp vào giá gạo xuất khẩu để phản ánh đúng chi phí sản xuất và đảm bảo quyền lợi của người dân. Xuất khẩu chú trọng vào tăng giá thay vì sản lượng, mới tạo động lực cho doanh nghiệp và người nông dân chủ động đầu tư, thay đổi công nghệ, lựa chọn giống lúa thuần chủng, chất lượng cao, làm tăng tính cạnh tranh và tạo dựng thương hiệu cho ngành lúa gạo Việt Nam.
“Việc bãi bỏ thuế VAT sẽ tạo điều kiện để các doanh nghiệp gạo tạo dựng được các thương hiệu gạo trên thị trường nội địa, giúp cho người dân Việt Nam có cơ hội được tiêu dùng gạo có chất lượng cao hơn. Nhà nước chỉ khôi phục lại việc thuê VAT với mặt hàng gạo khi việc phân phối gạo trong nước đa phần qua các doanh nghiệp,” Tiến sỹ Nguyễn Đức Thành bày tỏ quan điểm.
Bên cạnh đó, đề xuất tại Hội thảo các đại biểu cũng cho rằng cần có cơ chế chính sách cho người nông dân tham gia ấn định giá thu mua lúa gạo.
Giáo sư Võ Tòng Xuân cho biết, hiện nay mức giá sàn do Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Hiệp hội Lương thực Việt Nam xác định và công bố, người trồng lúa hoàn toàn không có tiếng nói gì trong các quyết định này.
“Chúng tôi cho rằng cần phải có cơ chế chính thức để người nông dân tham gia vào việc ấn định giá thu mua lúa mỗi vụ thông qua các tổ chức đại diện cho mình. Về các điều kiện đối với xuất khẩu gạo cũng cần có quy định riêng cho các doanh nghiệp khai thác thị trường ngách như gạo chất lượng cao, gạo đặc sản xuất với số lượng ít. Có như vậy sân chơi mới công bằng và dần dần gạo Việt Nam mới nâng cao được uy tín, chất lượng và giá bán,” Giáo sư Võ Tòng Xuân nhấn mạnh./.
