Trung tâm trưng bày văn hóa Chăm Bình Thuận là một địa chỉ nổi tiếng trong lĩnh vực bảo tồn, lưu giữ và giới thiệu những hiện vật, di sản đặc trưng về đời sống văn hóa của đồng bào dân tộc Chăm... Trung tâm có tổng diện tích gần 3.500m2, tọa lạc ngay bên cạnh Quốc lộ 1, thuộc địa phận làng Palei Dhaong Panan, nay là thôn Bình Tiến, xã Phan Hiệp, huyện Bắc Bình, cách thành phố Phan Thiết hơn 65km về hướng Nam.
Trung tâm trưng bày văn hóa Chăm Bình Thuận ở xã Phan Hiệp,
huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận
Trung tâm trưng bày văn hóa Chăm trưng bày hàng trăm hiện vật văn hóa Chăm như tượng thần Siva, vũ nữ Apsara, vua Po Rome, Po Anit… bằng nhiều loại chất liệu khác nhau như composite, kim loại, gốm, gỗ, vải... cùng hàng trăm hình ảnh mô tả, tái hiện lại những lễ hội, phong tục, tập quán của cộng đồng người Chăm ở Bình Thuận.
Du khách tham quan Trung tâm trưng bày văn hóa Chăm Bình Thuận
Các hiện vật được trưng bày thành nhiều khu vực khác nhau theo chủ đề như khu sưu tập di sản văn hóa hoàng tộc Chăm; khu trưng bày nông, ngư cụ truyền thống của người Chăm; khu trưng bày và trình diễn làng nghề gốm; khu trưng bày các loại nguyên liệu, công cụ, sản phẩm dệt thủ công cổ truyền… Trong số các hiện vật được trưng bày tại đây đáng chú ý nhất là bộ sưu tập di sản văn hóa Hoàng tộc Chăm, với hơn 100 hiện vật đặc biệt do dòng tộc bà Nguyễn Thị Thềm, hậu duệ của vua Chăm Po Klong Mơ Nai, lưu giữ suốt 400 năm qua.
Yếm của vua Chăm Po Klong Mơ Nai
Giá trị nhất là bộ vương miện làm bằng vàng (vương miện duy nhất còn lại của các vị vua Chăm ở Việt Nam), cao 19,5cm, đường kính 19,5cm, với những hoa văn chạm khắc hình tượng con Makara uốn lượng rất độc đáo.
Bộ vương miện của vua và hoàng hậu Chăm
Đôi hài đỏ và trắng của vua Chăm Po Klong Mơ Nai
Dây choàng vai của vua Chăm Po Klong Mơ Nai
Đây là bộ sưu tập duy nhất còn lưu lại trong vương triều cuối cùng của Champa, bao gồm tượng vua, hoàng hậu, bộ ấn kiếm, trang phục, mũ vệ binh và những vật dụng cúng lễ như khay trầu, mâm lễ, lư đốt trầm…
Tượng vua Chăm Po Klong Mơ Nai (giữa) và hai hoàng hậu
Trang phục lễ hội của Hoàng tộc Chăm
Những hiện vật có giá trị được trưng bày tại Trung tâm trưng bày văn hóa Chăm giúp người xem có một cái nhìn toàn cảnh về di sản văn hóa phi vật thể của người Chăm, biểu hiện trên nhiều lĩnh vực như nghệ thuật, dân ca, lễ nghi, phong tục, tập quán, hôn nhân... Điểm đặc biệt là Trung tâm trưng bày văn hóa Chăm tọa lạc ngay trong làng Chăm của huyện Bắc Bình, một ngôi làng vẫn còn bảo tồn được bản sắc dân tộc cũng như nghề làm gốm truyền thống của đồng bào Chăm, đó là làng gốm Bình Đức. Hiện làng gốm này là trung tâm sản xuất gốm phục vụ nhu cầu cuộc sống thường ngày của người dân trong vùng, đồng thời đây cũng là nơi sản xuất gốm mỹ nghệ phục vụ khách du lịch và xuất khẩu.
Bộ sách Chăm cổ viết trên lá buông có từ thế kỉ 17
Các đồ đựng lễ vật trong lễ hội của người Chăm
Một số hiện vật được trưng bày
Ngoài các hiện vật, Trung tâm trưng bày văn hóa Chăm còn có phòng chiếu phim để giới thiệu tới du khách những giá trị văn hóa phi vật thể của người Chăm như lễ hội Ka Tê của người Chăm Bà La Môn; lễ hội Ramưwan và đám cưới của người Chăm Bà Ni ở huyện Bắc Bình; lễ hội chém trâu của người Chăm ở Lạc Tánh, huyện Tánh Linh; lễ hội tộc các họ Đặng, Nguyễn của người Chăm tại xã Phan Hiệp và đám hỏa thiêu của người Chăm Bà La Môn. Sự ra đời của Trung tâm trưng bày văn hóa Chăm ít nhiều phản ánh được diện mạo, đời sống văn hóa vật chất và tinh thần của người Chăm ở Bình Thuận từ giai đoạn cuối cùng của Vương triều Champa cho đến ngày nay. Đồng thời, Trung tâm trưng bày văn hóa Chăm còn thực hiện chức năng sưu tầm, nghiên cứu về nhiều mặt từ văn hóa, xã hội, tôn giáo, tín ngưỡng, nghệ thuật cho đến đời sống kinh tế của người Chăm, góp phần tích cực vào công tác giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ dân tộc Chăm ngày nay./.
(Báo Ảnh/Vietnam+)