Đạo diễn, nhà biên kịch, thạc sỹ Lê Thế Song đang nắm trong tay “gia tài” gần 50 kịch bản sân khấu kịch hát dân tộc.
Gần đây, ông còn sáng tạo ý tưởng, viết kịch bản cho nhiều lễ hội lớn; làm Tổng đạo diễn một số lễ hội tiêu biểu. Các chương trình ông tham gia luôn có sự kết hợp giữa văn hóa lịch sử truyền thống và tư duy hiện đại, để lại ấn tượng sâu sắc cho khán giả.
Ông chia sẻ việc gìn giữ truyền thống trong lối tư duy hiện đại là kim chỉ nam trong sáng tạo của ông...
Truyền thống và hiện tại song hành
Tác giả Lê Thế Song sinh ra và lớn lên ở vùng quê Hà Nam, nơi có chiếu chèo nổi tiếng và câu "Rượu Bèo chèo Ngò" đã đi vào ký ức của nhiều thế hệ người dân nơi đây. Thế nên cũng không có gì ngạc nhiên khi trong con người ông thấm đẫm hơi thở những tích cũ, trò diễn dân gian.
Mối duyên đối với việc sáng tác các kịch bản chèo khởi phát trong ông từ những ngày viết bài hát cho đội chèo của làng, xã… để đưa nghệ thuật đến cộng đồng. Sau này, ông nên duyên với Xuân Hồng - con gái cố tác giả Hoàng Luyện (Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật). Người vợ tào khang cũng chính là người luôn song hành, khích lệ ông sáng tạo, theo đuổi đam mê đến tận cùng.
Ông cùng bà xã Xuân Hồng từng có những năm tháng làm dự án cho các tổ chức phi chính phủ. Ông thường về các vùng quê, tìm kiếm những nhân tố tài năng, đào tạo họ thành cây văn nghệ nòng cốt để phục vụ chính cộng đồng.
Từ công việc này, ông tích lũy thêm nhiều câu ca, điệu hát, tích trò… ở khắp mọi miền Tổ quốc, nơi ông đặt chân đến, khắp trong Nam ngoài Bắc như Lào Cai, Điện Biên, Nghệ An, Hòa Bình, Ninh Thuận, Trà Vinh, Hà Nam, Bắc Giang, Thái Nguyên…
[Nghệ nhân góp phần bảo tồn điệu khèn Mông trên cao nguyên Sìn Hồ]
Những chuyến đi ấy giúp ông có thêm nhiều trải nghiệm, đến gần hơn với di sản văn hóa quý báu của ông cha. Vốn di sản ấy cứ tích lũy ngày càng dày thêm, thôi thúc ông nghĩ đến những điều lớn lao hơn.
Tâm nguyện "muốn làm gì đó cho nghệ thuật truyền thống" đã thôi thúc ông viết nhiều kịch bản, dàn dựng nhiều chương trình để phục vụ người dân thôn quê.
Tác giả Lê Thế Song bảo đó là “vốn quý” khi ông bén duyên và nỗ lực sáng tạo nghệ thuật theo kim chỉ nam gìn giữ truyền thống trong lối tư duy hiện đại.
Năm 2011, hai vợ chồng ông quyết định theo học lớp Biên kịch Kịch hát dân tộc (K31, Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà Nội) - 9 năm mới có một khóa đào tạo. Và cho đến bây giờ, sau 12 năm cả khóa ra trường, chỉ còn vợ chồng ông là "thủy chung" với nghề viết.
Đến nay, ông đã có gần 50 tác phẩm sân khấu được dàn dựng tại nhiều nhà hát chuyên nghiệp trong cả nước, ở các thể loại tuồng, chèo, cải lương, dân ca kịch, kịch nói… Không ít vở diễn đã giành giải cao tại các liên hoan sân khấu chuyên nghiệp.
Gần đây, tại Liên hoan sân khấu Chèo toàn quốc năm 2022, riêng tác giả Lê Thế Song đã có 4 vở diễn tham gia, trong đó có 2 vở giành giải thưởng. Đó là “Thiên duyên huyền tích” (Nhà hát Chèo Thái Bình) giành Huy chương Vàng; vở “Trọn đời vì nước non” (Nhà hát nghệ thuật truyền thống Nam Định) giành Huy chương Bạc.
Đam mê từ trái tim
Không chỉ thành công trên sân khấu, gần đây, tác giả Lê Thế Song tiếp tục gây ngạc nhiên khi “bén duyên”, là một “bà đỡ mát tay” khi tham gia biên kịch, Tổng đạo diễn cho một số lễ hội.
Với năng khiếu bẩm sinh, kinh nghiệm tích lũy từ thực tế, ông đang có những dự án nghệ thuật về lễ hội mang dấu ấn cá nhân, chất lượng chuyên môn cao.
Có thể kể đến những lễ hội lớn có dấu ấn của ông trong ekip sản xuất như tham gia nhóm biên kịch của SEA Games 31; Lễ hội hoa Đà Lạt 2023, tác giả kịch bản chuyển thể Lễ hội càphê Buôn Mê Thuột 2023.
Đặc biệt, hồi tháng 2/2023, tác giả Lê Thế Song được tin tưởng giao vai trò Tổng đạo diễn chương trình Lễ công bố Quyết định ghi danh "Lễ hội đền Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái" trong danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia và khai mạc Lễ hội năm 2023.
Chương trình quy tụ hàng trăm nghệ sỹ, diễn viên chuyên nghiệp của Hà Nội, Yên Bái; được đánh giá là hoành tráng, công phu, mang đậm chất sử thi về lịch sử, con người và vùng đất Văn Yên - nơi giao thoa văn hóa đặc sắc của các cộng đồng dân tộc lâu đời trên vùng đất thượng nguồn sông Hồng... |
Chia sẻ về sự kiện này, tác giả Lê Thế Song cho biết ông thực hiện chương trình nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa đặc sắc của nghi lễ hầu đồng trong tín ngưỡng thờ Mẫu. Đồng thời có những tư duy hiện đại trong dàn dựng vũ đạo, âm nhạc và hiệu ứng ánh sáng nhưng vẫn đảm bảo sự kế thừa truyền thống, đúng nghi lễ, tôn vinh các giá trị văn hóa đặc sắc của người Việt.
Để chương trình đậm chất sử thi, ấn tượng và ca ngợi sự đổi mới vùng đất quế Văn Yên, ông đã dày công nghiên cứu, khảo sát thực tế, tìm hiểu văn hóa dân gian các dân tộc nơi đây, nhất là nghi lễ múa Then người Tày độc đáo trong lễ rước Mẫu... Chính từ quá trình nghiên cứu ấy đã tạo nên cảm xúc, sự rung động để ông bật ra ý tưởng hay cho các kịch bản.
Nhờ vốn liếng văn hóa chắt chiu bao năm, nên ngoài các tiết mục nghệ thuật đậm bản sắc văn hóa bản địa, tác giả Lê Thế Song còn có những nét riêng cho mỗi lễ hội để tạo dấu ấn cá nhân, không trùng lặp với bất cứ ai.
Như với lễ hội Đền Đông Cuông, ông viết tác phẩm “Đông Cuông mở hội đền thiêng” mang âm hưởng dân gian hòa quyện giữa chèo và chầu văn truyền thống. Nhưng với chương trình nghệ thuật khai mạc Đại hội Thể dục Thể thao tỉnh Hà Nam, ông lại cho ra mắt một ca khúc “Hà Nam bừng sáng,” đậm chất Rap trẻ trung sôi động...
Lời bình trong kịch bản lễ hội do ông khởi bút cũng mang dấu ấn riêng bởi sự nghiêm túc, khắt khe trong từng câu từ, chi tiết và nội dung. Các phân đoạn đều viết bằng lối văn biền ngẫu hoặc các thể thơ, tạo cảm xúc sâu sắc cho công chúng.
Có thể nói rằng, sau “gia tài” đáng nể về sân khấu, tác giả Lê Thế Song đã thể hiện là một người rất “chắc tay” trong vai trò tác giả kịch bản, Tổng đạo diễn cho lễ hội.
Chia sẻ về đam mê mới này, ông cho biết Việt Nam là vùng đất của lễ hội truyền thống, có lịch sử lâu đời. Mỗi lễ hội đều chứa đựng một bản sắc riêng, thể hiện cội nguồn, văn hóa của vùng đất đó.
Điều đặc biệt là vợ ông - bà Xuân Hồng đã luôn khích lệ, thôi thúc ông khám phá “vùng đất mới” này. Hai vợ chồng đã và sẽ song hành cùng nhau nhiều lễ hội với khát vọng tái hiện những lễ hội truyền thống, góp phần bảo tồn và lan tỏa giá trị văn hóa của cha ông.
Lịch trình thời gian tới của tác giả Lê Thế Song vẫn dày đặc với những lễ hội như Lễ hội Đền mẫu phố Cò và Lễ hội Chùa Ngọc Bích (Thái Nguyên)... Ông sẽ kết hợp với đạo diễn, Nghệ sỹ Nhân dân Tự Long và êkíp dàn dựng một vở chèo về đề tài chiến tranh cách mạng.
Đạo diễn Lê Thế Song chia sẻ nghề đạo diễn rất khó bởi không thể làm việc một mình mà phải hợp tác với nhiều người, với các cá tính khác nhau. Người đạo diễn tốt phải là người kích thích, khơi gợi cảm hứng sáng tạo cho mọi người; tạo sự tin tưởng để cả ê kíp đồng hành cùng nhau trên con đường sáng tạo, mới đi tới thành công.
Ông khẳng định cả một đời cống hiến cho văn hóa dân tộc không phải vì tiếng tăm, thương hiệu cá nhân mà vì khán giả cũng như những người đã luôn tin tưởng, trao cơ hội cho ông thực hiện các chương trình.
Tất cả đều hướng tới việc cho ra đời những chương trình nghệ thuật độc đáo, riêng có, để lại dấu ấn, cảm xúc, mang tới một giá trị trong đời sống tinh thần, nhận thức của người xem./.