Sáng sớm 9/7, tin tức về vụ bắt giữ khẩn cấp Thống đốc vùng Khabarovsk ở vùng Viễn Đông Sergey Furgal được phát đi và ngay sau đó trở thành tâm điểm của chính trường Nga.
Trong khi các tổ chức xã hội ở vùng Khabarovsk phát động thu thập chữ ký ủng hộ ông Furgal thì giới học giả chính trị ở Nga cũng bắt đầu bàn luận về nguồn cơn cũng như hệ quả của vụ việc có một không hai này.
Ông Furgal, chính trị gia thuộc đảng Dân chủ Tự do (LDPR), là lãnh đạo vùng Khaborovsk từ năm 2018. Ông bị bắt giữ ngay khi vừa ngồi vào xe ôtô chuẩn bị đến công sở.
Đoạn video được Ủy ban điều tra hình sự Nga công bố sau vụ bắt giữ cho thấy ngoài các nhân viên nghiệp vụ của Ủy ban này, còn có các đồng nghiệp ở Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FSB) tham gia vào vụ bắt giữ.
Ngay sau đó, vị quan chức được đưa ra sân bay và di lý về Moskva. Thư ký báo chí của ông Furgal đăng một thông báo ngắn về vụ bắt giữ với nhấn mạnh rằng vụ việc diễn ra bất ngờ và chóng vánh đến mức không ai trong số những người thân cận hay biết về vụ việc. Thậm chí, ông Furgal không kịp chỉ định người tạm quyền.
Ủy ban điều tra Nga cho biết người bị bắt giữ sẽ được bàn giao cho Tổng Cục điều tra các vụ trọng án để thẩm vấn. Các thủ tục tố tụng khác cũng sẽ được hoàn thiện ngay sau đó.
Cơ quan điều tra cáo buộc ông Furgal tội tổ chức ám sát giết người và sát hại một loạt doanh nhân. Cơ quan điều tra cho biết việc khởi tố vụ án là kết quả của quá trình làm việc lâu dài và bền bỉ của các nhà điều tra nhằm làm sáng tỏ những tội ác đặc biệt nghiêm trọng được thực hiện bởi một nhóm tội phạm có tổ chức hồi những năm 2004-2005 ở vùng Khabarovsk và tỉnh Amur nhắm vào những doanh nhân ở đây.
Người phát ngôn của Ủy ban điều tra nói với báo chí rằng biện pháp bắt khẩn cấp được áp dụng nhằm phòng ngừa các tình huống nảy sinh ngoài mong muốn.
Cơ quan này đã gửi cáo buộc chính thức và yêu cầu bắt giữ tới Tòa án ở Moskva để được chấp thuận. Ngoài ra, Cơ quan điều tra cũng sẽ khởi tố lại các vụ án trước đây liên quan đến ông Furgal sau khi thông báo 4 nhân vật liên quan khác cũng đã bị bắt giữ.
Ông Sergey Furgal bị buộc tội tổ chức giết người và ám sát một loạt doanh nhân hoạt động trong lĩnh vực thép ở vùng Viễn Đông như Oleg Bulatov, Evgenya Zori và Roman Sandalov.
Cùng ngày, trả lời câu hỏi của phóng viên về vụ bắt giữ ông Furgal vì nghi ngờ liên quan tới các vụ ám sát và sát hại một loạt doanh nhân, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết quyết định cách chức Thống đốc đối với ông Furgal chưa được thông qua.
Tuy nhiên, ông Peskov lưu ý rằng Điện Kremlin sẽ có thông báo chính thức nếu việc cách chức được thông qua và khẳng định các cơ quan chuyên môn đã báo cáo Tổng thống Vladimir Putin theo quy định nhưng không nêu rõ thời điểm báo cáo.
Người phát ngôn Điện Kremlin cũng từ chối đưa ra đánh giá về vụ việc liên quan đến ông Furgal, cho rằng tòa án sẽ đưa ra phán quyết cuối cùng về vụ việc này.
Trả lời phỏng vấn tờ báo Quan điểm của Nga, nhà khoa học chính trị, Giáo sư Trường Đại học Kinh tế cao cấp Oleg Matveychev cho rằng việc giam giữ ông Furgal "đáng lẽ phải xảy ra sớm hơn nhiều."
Giám đốc phân tích chính trị tại Viện Tiếp thị Xã hội (INSOMAR) Viktor Poturemsky cũng bày tỏ ý kiến tán thành với quyết định của Ủy ban điều tra về vụ việc này.
Ông nói: "Tôi không thấy các điều kiện tiên quyết để chính trị hóa tình huống này. Nếu các lực lượng an ninh có lý do để đưa ra các cáo buộc như vậy, thì một cơ chế hoạt động rõ ràng đã được đưa ra. Quyền lực chính trị không liên quan gì đến vấn đề này. Nếu đây là vụ án về tội phạm tài chính hoặc kinh tế thì có thể cho phép một liên tưởng nào đó.
Tuy nhiên, rõ ràng trong vụ này là một vấn đề hoàn toàn khác khi có những sự thật liên quan đến việc giết người theo hợp đồng. Các cơ quan thực thi pháp luật có thể hành động khác trong trường hợp này không? Dĩ nhiên là không. Vụ án có thể xảy ra 15-20 năm về trước nhưng hình phạt là không thể tránh khỏi."
Vụ bắt giữ Furgal đã được nhiều chính trị gia đối lập bình luận. Trong số đó, nhiều người cho rằng có ẩn ý chính trị trong những gì vừa xảy ra.
Lãnh đạo đảng LDPR Vladimir Zhirinovsky cho rằng việc bắt giữ là không hợp lý và chỉ trích cách thức tiến hành bắt giữ ông Furgal là không phù hợp.
Phát biểu tại phiên họp của Duma Quốc gia Nga, ông Zhirinovsky cho rằng hành động bắt giữ của các nhân viên điều tra chỉ phù hợp với những tên tội phạm nguy hiểm, trong khi đây là quan chức cao nhất ở khu vực.
Ông cho rằng không cần thiết phải còng tay, Thống đốc không phải là tội phạm và sẽ không bỏ trốn. Ông Zhirinovsky tuyên bố đây là đòn giáng mạnh vào uy tín của đảng này nhưng để các cử tri của vùng Khabarovsk thấy rằng ông Furgal là Thống đốc có năng lực nhất trong lịch sử của khu vực.
Ông Zhirinovsky nói một cách phẫn nộ và đe dọa: "Phe LDPR sẽ từ bỏ quyền lực của mình (ở Duma Quốc gia) và để cho cả thế giới biết về sự hỗn loạn trong nước". Ông Zhirinovsky nói thêm: "Chúng tôi có thể rút tất cả các đại biểu của phe LDPR về Lefortovo (quận phía Đông Moskva) và đứng ở đó cho đến khi ông Furgal được trả tự do. Chúng tôi có thể yêu cầu các thống đốc của mình từ chức để đoàn kết."
Giới quan sát cho rằng toàn bộ nội dung bài phát biểu của lãnh đạo đảng LDPR nhằm tạo nên một thực tế rằng vụ bắt giữ Furgal gần như là động thái của chính quyền nhằm trả thù ông và toàn bộ LDPR vì đã "gây lo ngại cho các cử tri và "quản trị tốt ở khu vực."
Ông Zhirinovsky thậm chí còn nói bóng gió rằng ông Furgal từ chối mang những chiếc hộp tiền đến Moskva nên dã bị giam giữ. Kênh telegram Znak.com nêu ra gợi ývề bối cảnh chính trị của vụ bắt giữ ông Furgal.
[Nga bắt giữ Thống đốc vùng Khabarovsk do nghi ngờ giết người]
Trước đây từng có đoạn ghi âm một cuộc họp ở Cơ quan đại diện Tổng thống Nga ở vùng Viễn Đông được đưa lên mạng, trong đó ông Furgalu bị đổ lỗi vì nhận được tín nhiệm ở khu vực cao hơn Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Theo nguồn tin trên, chính trị gia Furgal không chỉ giành chiến thắng với cách biệt lớn trong cuộc bầu cử trước đối thủ từ đảng Nước Nga Thống nhất mà còn duy trì sự nổi tiếng của mình bằng cách cắt giảm lương của các quan chức, đứng ngoài sự xa xỉ và cắt giảm lương của chính mình.
Kênh Znak.com dẫn nguồn tin cho biết: "Thống đốc có thể liên quan tới tội phạm nhưng ông ta sẽ không được lực lượng an ninh để ý đến nếu không cho một sự nghiệp chính trị thành công."
Nhà đối lập Alexey Navalny bình luận: "Tại sao vụ việc của ông Furgal không được quan tâm khi ông ta ở trong Duma Quốc gia trong 10 năm. Hiện nay, khi khu vực do ông ta lãnh đạo có mức độ cử tri đi bỏ phiếu sửa đổi hiến pháp chỉ ở mức 44% thì FSB bất ngờ quyết định điều tra".
Nhiều nhà quan sát chính trị Nga cho rằng vụ bắt giữ ông Furgal chỉ là màn dạo đầu cho các cuộc đấu đá chính trị giữa các đảng phái trước khi cuộc bầu cử Duma Quốc gia nhiệm kỳ mới và bầu cử lãnh đạo các khu vực sẽ diễn ra trong năm 2021. Theo đó, thời điểm bầu cử sẽ được ấn định trước ít nhất 9 tháng. Đây chính là thời điểm phù hợp để bố trí lực lượng.
Tổng Giám đốc Trung tâm phát triển chính sách khu vực Ilya Grachenko bình luận: "Tổng thống Putin sẽ sớm tuyên bố mất tín nhiệm đối với Thống đốc Furgal vừa bị bắt giữ. Trong trường hợp này, việc bổ nhiệm quyền Thống đốc mới sẽ diễn ra. Cuộc bầu cử chính thức có thể sẽ diễn ra vào tháng 9/2021. Vấn đề hiện nay là nhóm ảnh hưởng nào ở khu vực có thể vận động hành lang để đưa người của họ vào chiếc ghế đang bị bỏ trống này."
Chuyên gia Andrey Perla cho rằng những gì xảy ra với ông Furgal sẽ được coi là một tín hiệu đối với giới tinh hoa trong khu vực rằng tranh cãi với chính quyền trung ương là không thể./.