Bộ trưởng Kinh tế Mexico Ildefonso Guajardo Villarreal, Ngoại trưởng Canada Chrystia Freeland và Đại diện Thương mại Mỹ Robert E. Lighthizer tại buổi họp báo. (Ảnh: Trường Giang/TTXVN) Vòng 6 đàm phán lại Hiệp định Thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA) diễn ra tại thành phố Montreal của Canada từ ngày 23-29/1 đã khép lại với những kết quả khiêm tốn khi các bên vẫn tồn tại khoảng cách khá lớn.
Tuy nhiên, việc lần đầu tiên 3 nước Canada, Mỹ, Mexico đề cập những vấn đề gây tranh cãi nhất liên quan ngành công nghiệp ôtô và cơ chế giải quyết tranh chấp thương mại, đồng thời cam kết sẽ tiếp tục thảo luận nhằm hiện đại hóa NAFTA, cho thấy xu hướng tồn tại tất yếu của thương mại tự do, cũng như triển vọng ngày càng lớn về khả năng các bên sẽ tiếp tục duy trì hiệp định thương mại 24 năm tuổi này.
Kết thúc một tuần đàm phán, các bên đã không ra được tuyên bố chung nhưng đều nhấn mạnh cam kết tiếp tục thúc đẩy thương mại công bằng và bền vững.
Tại cuộc họp báo chung sau hội nghị, Ngoại trưởng Canada Christia Freeland, Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer và Bộ trưởng Kinh tế Mexico Ildefonso Guajardo cho biết các bên đã hoàn tất đàm phán về chương chống tham nhũng; đồng thời đạt được một số tiến triển về chương viễn thông, rào cản thuế quan, kiểm dịch động thực vật...
Ngoài ra, tại vòng đàm phán này, lần đầu tiên các nhà đàm phán 3 nước đã có thể thảo luận về những vấn đề gây tranh cãi nhất, điều mà họ không thể làm được trong 5 vòng đàm phán trước đây.
Các bên cũng nhất trí sẽ tiến hành các vòng đàm phán tiếp theo ở Mexico City và Washington trong 2 tháng tới, tăng thêm một vòng so với kế hoạch ban đầu.
Kết quả đạt được tại hội nghị tuy khiêm tốn nhưng vẫn khả quan hơn nhiều so với những dự đoán bi quan lúc đầu cho rằng đây có thể sẽ là vòng đàm phán cuối cùng trước khi Tổng thống Mỹ Donald Trump kích hoạt tiến trình pháp lý 60 ngày rút khỏi NAFTA, một hiệp định bị ông cho là "tồi tệ" vì đã cướp đi lợi nhuận của doanh nghiệp và việc làm của người dân Mỹ.
Những tín hiệu khả quan bắt đầu nhen nhóm từ ngày thứ 3 của hội nghị, sau khi nước chủ nhà Canada đưa ra những sáng kiến gợi mở về những vấn đề gây tranh cãi để các bên thảo luận tìm giải pháp chung.
Mặc dù 3 nước chưa thể đi đến nhất trí cuối cùng về những đề xuất trên do còn phải đánh giá toàn diện về những tác động đối với các ngành nghề trong nước, song đây vẫn được coi là bước tiến tích cực nhất kể từ khi tiến trình tái đàm phán NAFTA khởi động cách đây 5 tháng theo yêu cầu của chính quyền Tổng thống Trump.
Tất nhiên, những bước tiến tích cực đó sẽ khó đạt được nếu như không có “cú hích” quan trọng từ bước đi chiến lược của Canada và Mexico liên quan kế hoạch ký kết Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) vào tháng Ba tới, cũng như việc nước chủ nhà Canada đưa ra những “sáng kiến linh hoạt” về cách tính tỷ lệ nội địa hóa ôtô, cơ chế giải quyết tranh chấp giữa nhà nước và nhà đầu tư trong Chương 11 và "điều khoản hoàng hôn" cho phép NAFTA tự động hết hạn sau 5 năm.
Canada đã biết cách "gãi đúng chỗ ngứa” khi vừa đánh trúng những đòi hỏi của Mỹ, vừa bảo vệ được lợi ích của các bên còn lại.
Cụ thể, trước đòi hỏi của Mỹ yêu cầu nâng tỷ lệ nội địa hóa ôtô từ 62,5% lên 85%, trong đó có 50% là phụ tùng của Mỹ, Canada đã đề xuất tính thêm chi phí về nghiên cứu và phát triển (D&R) và quyền sở hữu trí tuệ, vốn đều là thế mạnh của Washington.
[Giới chức Mỹ và Canada 'lời qua tiếng lại' về Hiệp định NAFTA]
Về cơ chế giải quyết tranh chấp giữa nhà nước và nhà đầu tư, Canada gợi ý cải tiến theo hướng tăng thêm quyền lợi cho các nước tham gia và cho phép Mỹ rút lui nếu muốn. Những đề xuất linh hoạt này đã thu hút sự chú ý của các nhà đàm phán Mỹ, tạo tâm lý yên tâm cho các nhà đàm phán Mexico và mang lại điểm nhấn cho vòng đàm phán mang tính quyết định này.
Những kết quả đạt được cho dù chưa làm hài lòng các bên, nhưng đây vẫn được coi là vòng tái đàm phán đem lại nhiều hy vọng nhất từ trước tới nay, hứa hẹn mở ra hướng đi mới cho việc duy trì, thay vì phá vỡ, một trong những hiệp định thương mại đa phương từng được coi là tiến bộ nhất trên thế giới.
Tất nhiên, các bên sẽ còn một chặng đường dài phía trước do chưa tìm được tiếng nói đồng thuận về những đề xuất mới của Canada và chưa thảo luận về nhiều vấn đề quan trọng khác, như quản lý nguồn cung trong ngành trứng, sữa; hay cơ chế giải quyết tranh chấp thương mại trong Chương 19.
Tuy nhiên, dư luận vẫn hy vọng những tiến triển đạt được tại vòng đàm phán này sẽ tạo động lực để 3 nước tiếp tục tiến bước vì tương lai duy trì thương mại tự do ở Bắc Mỹ./.
