Không ai biết được truyền thống làm bánh chuối ở Na Hang, huyện vùng cao Tuyên Quang có từ bao giờ, nhưng cứ đến rằm tháng 7 hàng năm, hoặc các ngày lễ, ngày tết, hầu như nhà nào cũng phải làm được một mẻ bánh chuối, dâng lên cúng ông bà tổ tiên
Đây là cách thể hiện lòng biết ơn của con cháu đối với những bậc sinh thành và cầu nguyện những điều tốt đẹp trong cuộc sống.
Trước đây, chỉ những ngày trọng đại người ta mới làm bánh chuối, nhưng dần dần khi bánh chuối trở thành món ăn nhẹ nhàng được nhiều người ưa chuộng, người ta bắt đầu làm bánh để bán kiếm thêm thu nhập. Dạo quanh một vòng thị trấn Na Hang, có thể đếm được hơn chục hàng bán bánh chuối nằm rải rác ở trục đường chính và các hẻm phố.
Anh Nguyễn Doãn Long, khách tham quan đến từ Hà Nội cho biết dù đã đi du lịch ở nhiều vùng miền khác nhau, ăn nhiều loại bánh như bánh gai, bánh tẻ, bánh nếp, bánh ngô, bánh rậm và cả bánh chuối ở Hà Nội, nhưng bánh chuối Na Hang có một hương vị rất lạ, rất đậm đà, ăn một lần có thể nhớ mãi.
Cửa hàng của bà Hoàng Thị Nghiên, ở tổ 4 thị trấn Na Hang là một cửa hàng làm bánh chuối ngon có tiếng ở thị trấn này. Không ai biết gia đình bà có truyền thống làm bánh chuối từ bao giờ, nhưng theo lời kể của bà, ngay từ ngày bé bà đã được mẹ dạy cho cách làm bánh chuối ngon như người ta dạy con gái cách thêu thùa, may vá trước khi về nhà chồng.
Trước đây gia đình bà chỉ làm bánh vào những dịp lễ tết, nhưng thấy nhu cầu của thị trường có thể phát triển nghề, bà đã làm thử mang ra chợ bán, được khách hàng ưa chuộng nên dần dần làm bánh chuối trở thành một nghề kiếm sống của gia đình bà. Hiện nay, gia đình bà làm bánh với số lượng lớn và chủ yếu nhập cho các cửa hàng bán lẻ phục vụ khách du lịch.
Bà cho biết để có được một mẻ bánh với hương vị thơm ngon, người làm bánh phải trải qua một quá trình lao động công phu, nhất là vệ sinh phải đảm bảo. Nguyên liệu chính làm bánh là loại chuối tây của địa phương, có đặc điểm quả ngắn, vừa chín tới, có vị ngọt đậm và thơm.
Chuối làm bánh phải là loại chuối to, không bị dập, khi chuối chín, bóc vỏ dùng dao bản to ấn nhẹ cho chuối dẹt lại, phơi khô dưới trời nắng to hoặc sấy khô, sau đó giã nhỏ và trộn với bột gạo nếp để nặn thành bánh. Gạo nếp làm bánh phải là loại gạo nếp nương, trắng, dẻo, thơm. Nhân của bánh được làm bằng đỗ xanh, lạc rang trộn với đường. Tất cả cho vào nồi, đun nhỏ lửa đến khi năm loại quện sánh vào nhau, dậy lên mùi thơm thì bắc ra chờ nguội để gói bánh.
Lá gói bánh cũng phải được lựa chọn kỹ lưỡng để không làm mất mùi vị đặc trưng của bánh, giữ được mùi thơm lâu, để có được loại lá đó, người làm bánh phải lên rừng tìm về loại lá chuối rừng bánh tẻ, không non quá, không già quá, rửa sạch, lau khô, rọc ra từng miếng vuông, sau đó hơ qua lửa nóng để lá chuối được mềm, gói bánh được vuông vắn, bắt mắt.
Khi gói xong, bánh được xếp thành từng lớp ngay ngắn vào nồi hấp, điều chính lượng lửa vừa phải để bánh chín đều. Bánh phải ăn nóng mới cảm nhận được mùi vị ngầy ngậy, đậm đà của chuối, gạo, đỗ, lạc hòa quện vào nhau, người ăn không có cảm giác ngán của dầu mỡ như ăn các loại bánh chuối rán thông thường ở nhiều địa phương khác.
Ông Phạm Ninh Thái, Chủ tịch huyện Na Hang cho biết: “Thời gian tới, huyện sẽ có thêm sản phẩm mới là bánh chuối Na Hang được chọn đưa đi tham dự các hội trợ thương mại, các triển lãm hàng nông sản. Huyện cũng đã rà soát được hơn 20 hộ làm bánh chuối trên địa bàn thị trấn, từ đó sẽ có chính sách khuyến khích, hỗ trợ, đưa bánh chuối trở thành một trong những món ăn ngon phục vụ khách du lịch khi đến với huyện vùng cao Na Hang”./.
Đây là cách thể hiện lòng biết ơn của con cháu đối với những bậc sinh thành và cầu nguyện những điều tốt đẹp trong cuộc sống.
Trước đây, chỉ những ngày trọng đại người ta mới làm bánh chuối, nhưng dần dần khi bánh chuối trở thành món ăn nhẹ nhàng được nhiều người ưa chuộng, người ta bắt đầu làm bánh để bán kiếm thêm thu nhập. Dạo quanh một vòng thị trấn Na Hang, có thể đếm được hơn chục hàng bán bánh chuối nằm rải rác ở trục đường chính và các hẻm phố.
Anh Nguyễn Doãn Long, khách tham quan đến từ Hà Nội cho biết dù đã đi du lịch ở nhiều vùng miền khác nhau, ăn nhiều loại bánh như bánh gai, bánh tẻ, bánh nếp, bánh ngô, bánh rậm và cả bánh chuối ở Hà Nội, nhưng bánh chuối Na Hang có một hương vị rất lạ, rất đậm đà, ăn một lần có thể nhớ mãi.
Cửa hàng của bà Hoàng Thị Nghiên, ở tổ 4 thị trấn Na Hang là một cửa hàng làm bánh chuối ngon có tiếng ở thị trấn này. Không ai biết gia đình bà có truyền thống làm bánh chuối từ bao giờ, nhưng theo lời kể của bà, ngay từ ngày bé bà đã được mẹ dạy cho cách làm bánh chuối ngon như người ta dạy con gái cách thêu thùa, may vá trước khi về nhà chồng.
Trước đây gia đình bà chỉ làm bánh vào những dịp lễ tết, nhưng thấy nhu cầu của thị trường có thể phát triển nghề, bà đã làm thử mang ra chợ bán, được khách hàng ưa chuộng nên dần dần làm bánh chuối trở thành một nghề kiếm sống của gia đình bà. Hiện nay, gia đình bà làm bánh với số lượng lớn và chủ yếu nhập cho các cửa hàng bán lẻ phục vụ khách du lịch.
Bà cho biết để có được một mẻ bánh với hương vị thơm ngon, người làm bánh phải trải qua một quá trình lao động công phu, nhất là vệ sinh phải đảm bảo. Nguyên liệu chính làm bánh là loại chuối tây của địa phương, có đặc điểm quả ngắn, vừa chín tới, có vị ngọt đậm và thơm.
Chuối làm bánh phải là loại chuối to, không bị dập, khi chuối chín, bóc vỏ dùng dao bản to ấn nhẹ cho chuối dẹt lại, phơi khô dưới trời nắng to hoặc sấy khô, sau đó giã nhỏ và trộn với bột gạo nếp để nặn thành bánh. Gạo nếp làm bánh phải là loại gạo nếp nương, trắng, dẻo, thơm. Nhân của bánh được làm bằng đỗ xanh, lạc rang trộn với đường. Tất cả cho vào nồi, đun nhỏ lửa đến khi năm loại quện sánh vào nhau, dậy lên mùi thơm thì bắc ra chờ nguội để gói bánh.
Lá gói bánh cũng phải được lựa chọn kỹ lưỡng để không làm mất mùi vị đặc trưng của bánh, giữ được mùi thơm lâu, để có được loại lá đó, người làm bánh phải lên rừng tìm về loại lá chuối rừng bánh tẻ, không non quá, không già quá, rửa sạch, lau khô, rọc ra từng miếng vuông, sau đó hơ qua lửa nóng để lá chuối được mềm, gói bánh được vuông vắn, bắt mắt.
Khi gói xong, bánh được xếp thành từng lớp ngay ngắn vào nồi hấp, điều chính lượng lửa vừa phải để bánh chín đều. Bánh phải ăn nóng mới cảm nhận được mùi vị ngầy ngậy, đậm đà của chuối, gạo, đỗ, lạc hòa quện vào nhau, người ăn không có cảm giác ngán của dầu mỡ như ăn các loại bánh chuối rán thông thường ở nhiều địa phương khác.
Ông Phạm Ninh Thái, Chủ tịch huyện Na Hang cho biết: “Thời gian tới, huyện sẽ có thêm sản phẩm mới là bánh chuối Na Hang được chọn đưa đi tham dự các hội trợ thương mại, các triển lãm hàng nông sản. Huyện cũng đã rà soát được hơn 20 hộ làm bánh chuối trên địa bàn thị trấn, từ đó sẽ có chính sách khuyến khích, hỗ trợ, đưa bánh chuối trở thành một trong những món ăn ngon phục vụ khách du lịch khi đến với huyện vùng cao Na Hang”./.
Khiếu Thư (TTXVN/Vietnam+)
