Ảnh minh họa. (Nguồn: TTXVN) Ngày 5/8, tại Nhà Quốc hội, Đoàn Giám sát “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách nhà nước giai đoạn 2013-2018” tổ chức phiên họp thứ 2.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Trưởng Đoàn Giám sát chủ trì phiên họp.
Báo cáo của Đoàn Giám sát nêu rõ trong giai đoạn 2013-2018, Việt Nam có 28 quỹ do Trung ương quản lý và hơn 40 quỹ do địa phương quản lý.
Đối với các quỹ do Trung ương quản lý, theo báo cáo của Chính phủ, kế hoạch năm 2019, tổng số thu của các quỹ là 502,2 nghìn tỷ đồng, trong đó dự kiến ngân sách nhà nước cấp và hỗ trợ là 100,8 nghìn tỷ đồng.
Kết dư các quỹ cuối năm 2019 khoảng 907,2 nghìn tỷ đồng.
Tổng hợp số liệu của 41 địa phương cho thấy, tổng số dư các quỹ tài chính nhà nước của địa phương hàng năm từ 2013 đến 2018 tương ứng là 8.074 tỷ đồng, 9.862 tỷ đồng, 13.569 tỷ đồng. 14.880 tỷ đồng, 17.198 tỷ đồng, 18.268 tỷ đồng.
Trong số đó chủ yếu là của 5 quỹ có quy mô lớn là Quỹ phát triển đất, Quỹ đầu tư phát triển, Quỹ bảo vệ môi trường, Quỹ phát triển nhà ở, Quỹ bảo vệ và phát triển rừng.
Qua thảo luận, các đại biểu đánh giá, các quỹ ngoài ngân sách được thành lập với mục đích tập trung nguồn lực để đáp ứng một số nhiệm vụ, chủ trương, chính sách kinh tế-xã hội nhất định, cũng như yêu cầu phát triển đất nước trong hoàn cảnh không thể đáp ứng được bằng quy trình ngân sách hàng năm.
[Sắp xếp, tổ chức lại các quỹ tài chính Nhà nước ngoài ngân sách]
Giai đoạn vừa qua, các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách đã tập trung được nguồn lực to lớn, đáp ứng một phần nhu cầu của đất nước trong việc giải quyết các nhiệm vụ cấp bách đặt ra.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, các đại biểu đã thẳng thắn chỉ rõ những tồn tại, hạn chế trong việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách giai đoạn 2013-2018.
Theo đó, nguồn thu của một số quỹ còn phụ thuộc vào ngân sách nhà nước hoặc có nguồn thu trùng với nguồn thu của ngân sách nhà nước, trong khi các nguồn thu khác không đáng kể, trái với quy định tại Luật Ngân sách nhà nước năm 2015.
Tỷ lệ thu chưa hợp lý ở một số quỹ. Việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của các quỹ tài chính ngoài ngân sách còn nhiều bất cập, như trùng với nhiệm vụ chi của ngân sách hoặc các quỹ trùng nhau về đối tượng; chi phí quản lý chưa phù hợp so với hoạt động của quỹ, có quá nhiều quỹ tại địa phương làm phát sinh nhiều chi phí quản lý và tổ chức biên chế…
Cho ý kiến về từng nội dung cụ thể, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Hữu Quang kiến nghị cần xem xét lại hiệu quả hoạt động của Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích.
Theo đó, Quỹ này được thành lập đồng hành với Chương trình mục tiêu quốc gia Đưa thông tin về cơ sở miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo.
Đến thời điểm báo cáo, dư quỹ đến năm 2018 là rất lớn (hơn 6.000 tỷ đồng), tuy nhiên, việc thực hiện các nhiệm vụ đạt rất thấp như chưa triển khai được các dự án thiết lập hạ tầng viễn thông băng rộng (giải ngân đạt 0%); sản lượng thực hiện và kinh phí cho hỗ trợ dịch vụ giải ngân chỉ đạt 2,9%; số lượng đầu thu đã lắp đặt cơ bản đáp ứng được tiến độ bắt sóng truyền hình tại các tỉnh, song tốc độ giải ngân rất chậm, chỉ đạt 19,7%...
Bên cạnh đó, tại địa phương rất nhiều quỹ hoạt động không hiệu quả. Nhấn mạnh “việc có làm được hay không phụ thuộc vào quyết tâm chính trị,” Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính-Ngân sách Nguyễn Hữu Quang cho rằng, Chính phủ phải kiên quyết thực hiện cơ cấu lại, dừng hoạt động hoặc giải thể đối với các quỹ hoạt động không hiệu quả, không đúng mục tiêu đề ra hoặc không còn phù hợp với tình hình kinh tế-xã hội.
Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Nguyễn Lâm Thành cho rằng, báo cáo của Đoàn Giám sát cần làm rõ những thiếu hụt trong hệ thống cơ sở pháp lý đối với việc hình thành, quản lý các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách; chỉ rõ tồn tại trong việc quản lý, tổ chức thực hiện ở các bộ, ngành, địa phương…
Từ đó, ông Nguyễn Lâm Thành kiến nghị nên hoàn thiện hệ thống pháp luật, sớm ban hành Luật về quản lý, sử dụng các quỹ ngoài ngân sách.
Trước mắt, Chính phủ cần xem xét, gấp rút sửa đổi một số văn bản, quy định có liên quan.
Nhiều ý kiến đề nghị Chính phủ cần tăng cường công tác quản lý, thanh tra, kiểm tra và giám sát hoạt động của các quỹ tài chính nhà nước; kiện toàn tổ chức bộ máy quản lý, nâng cao năng lực cán bộ, đảm bảo quản lý, sử dụng nguồn lực của quỹ có hiệu quả, công khai, minh bạch.
Các địa phương thực hiện tổng kết, đánh giá lại hoạt động của các quỹ do địa phương quản lý, từ đó đưa ra phương hướng cơ cấu, sắp xếp lại cho phù hợp với yêu cầu quản lý và thực tiễn kinh tế-xã hội trên địa bàn./.
