Thời gian vừa qua đã xảy ra sự cố tại Nhà máy Alumin Nhân Cơ, tỉnh Đắk Nông khiến kiềm bị chảy ra ngoài Nhà máy và chảy vào suối Đắk Yao.
Mặc dù sự cố đã được khống chế hoàn toàn, sau 24 giờ các cơ quan giám sát môi trường đã quan trắc trên dòng suối và xác định nồng độ pH ở mức cho phép, tuy nhiên cũng làm ảnh hưởng đến sinh hoạt của người dân và dư luận xã hội.
Trước sự việc này, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các cơ quan liên quan kiểm tra, xác định cụ thể nguyên nhân, khắc phục kịp thời và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm nếu có.
Đồng thời, Thủ tướng cũng chỉ đạo các bộ, ngành liên quan và các cơ sở sản xuất tiếp tục rà soát, thường xuyên kiểm tra, đánh giá, yêu cầu các chủ đầu tư chấp hành nghiêm các quy định kể cả trong quá trình đầu tư xây dựng cũng như trong quá trình sản xuất, bảo đảm an toàn khai thác, chế biến khoáng sản; chủ động có các biện pháp dự phòng để ứng phó khi xảy ra sự cố.
Cho biết cụ thể về sự việc và hướng khắc phục, theo Tập đoàn Công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam (TKV), vụ việc xảy ra vào khoảng 8 giờ 14 phút ngày 23/7 vừa qua, tại khu vực chứa kiềm lỏng A03 thuộc phân xưởng Cô đặc - hiệu chỉnh dung dịch - Công ty Nhôm Đắk Nông (DNA). Nhân viên vận hành khởi động bơm kiềm A03-YH1S002b khi nghe thấy tiếng động lạ phát ra từ khu vực này đã cho dừng máy bơm, theo dõi và phát hiện cổ ống đẩy của bơm bị vỡ, làm kiềm bị chảy ra ngoài theo cổ bơm bị vỡ này.
Chỉ 4 phút sau khi phát hiện sự cố vỡ cổ ống đẩy máy bơm kiềm của Nhà máy alumin Nhân Cơ, Công ty Nhôm Đắk Nông đã thực hiện nhiều biện pháp không để kiềm chảy ra ngoài gây ảnh hưởng môi trường.
Cụ thể, cán bộ phòng An toàn môi trường của Công ty Nhôm Đắk Nông nhanh chóng báo cáo lãnh đạo và phối hợp với nhân viên vận hành trong ca của Phân xưởng khóa van đầu bơm. Đồng thời, huy động lực lượng để cách ly khu vực có sự cố, sử dụng các công cụ, dụng cụ để thu hồi, trung hòa độ pH rò rỉ ra môi trường.
Công ty cũng tổ chức kiểm tra độ pH tại tất cả các cửa xả của nhà máy, dọc tuyến suối phía hạ du sau cửa xả số 3 với tần suất đo 10 phút/lần, đồng thời bố trí máy xúc phần đất bị nhiễm kiềm đổ ra khoang số 1 của hồ bùn đỏ, dùng bạt nilon che kín bề mặt phần đất bị xúc đi.
Cũng trong ngày 23/7 vừa qua, Công ty đã báo cáo Bộ Tài nguyên-Môi trường, Sở Tài nguyên-Môi trường tỉnh Đắk Nông, các cơ quan chính quyền địa phương và Tập đoàn Công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam về diễn biến sự cố, công tác khắc phục sự cố. DNA cũng lập đoàn kiểm tra xác định nguyên nhân sự cố, kiểm tra các khu vực có thể bị ảnh hưởng do sự cố xảy ra và các giải pháp khắc phục sự cố.
Sau khi tiếp nhận thông tin, ngày 24/7 vừa qua, đoàn công tác của Bộ Tài nguyên-Môi trường do ông Mai Thế Toản, Phó cục trưởng Cục Thẩm định và Đánh giá tác động môi trường làm trưởng đoàn cùng tổ giám sát môi trường, Sở Tài nguyên-Môi trường tỉnh Đắk Nông, chính quyền địa phương, nhà thầu CHALIECO cùng với DNA vào kiểm tra thực địa vị trí xảy ra sự cố cũng như các khu vực cấp kiềm khác của nhà máy. Đồng thời khảo sát và phân tích độ pH tại ví trí cửa xả số 3 của nhà máy thoát nước ra suối Đăk Yao và một số vị trí khác phía hạ du của suối.
Theo đánh giá của đoàn công tác Bộ Tài nguyên-Môi trường, Tổ giám sát môi trường, Sở Tài nguyên-Môi trường tỉnh Đắk Nông, chính quyền địa phương cùng với DNA, có tổng cộng 9,58m3 kiềm thẩm thấu xuống nền đất xốp trên diện tích 600m2 liền kề, một phần theo hệ thống nước mưa chảy tràn và chảy ra suối Đăk Yao qua cửa xả số 3.
Kết quả đo nhanh pH trong nước của các đoàn kiểm tra, kết quả phân tích mẫu nước của Trung tâm Quan trắc Tài nguyên-Môi trường cũng cho thấy độ pH trong nước, đất vẫn nằm trong quy chuẩn Việt Nam (QCVN 08:2015/BTNMT). Đoàn kiểm tra cũng ghi nhận không thấy hiện tượng bất thường nào xảy ra cho cây cối và sinh vật trong khu vực khảo sát.
Sau sự cố, Công ty Nhôm Đắk Nông đang triển khai lắp đặt hệ thống camera tại khu vực A03 để giám sát 24/24 giờ, đồng thời tích cực phối hợp với các cơ quan chức năng và địa phương theo dõi diễn biến môi trường xung quanh khu vực suối ĐắK Yao.
DNA cũng đã làm việc với nhà thầu CHALIECO rà soát các giai đoạn thực hiện từ thiết kế cho đến vận hành để xác định nguyên nhân.
Theo đánh giá, nhà thầu đã vận hành bơm để tiếp nhận kiềm trong thời gian hơn một tháng trước khi xảy ra sự cố. Sự cố vỡ cổ máy bơm chưa từng được ghi nhận ở bất kỳ nhà máy nào mà nhà thầu này thực hiện.
Nhằm có giải pháp khắc phục triệt để, DNA vẫn đang tiếp tục làm việc cùng nhà thầu CHALIECO để tìm hiểu cụ thể từ công tác thiết kế, lắp đặt và đào tạo vận hành để đưa ra nguyên nhân mấu chốt nhất. Đồng thời, làm việc với nhà thầu để xem xét bổ sung phương án chặn các cửa xả, tăng cường các biện pháp đảm bảo không cho hóa chất chảy ra môi trường khi xảy ra sự cố.
Công ty cũng sẽ xây dựng các phương án và biện pháp phòng ngừa các sự cố hóa chất phù hợp với thực tế vận hành của Nhà máy, đặc biệt là phương án cho khu vực chứa kiềm để có biện pháp ứng phó kịp thời nếu không may có sự cố xảy ra.
Đồng thời, Công ty sớm triển khai thiết kế và xây dựng hệ thống giảm chấn, chống rung cho hệ thống bơm và đường ống nhằm đảm bảo vận hành an toàn./.