Hiện nay, ở Đắk Lắk đàn voi hoang dã ngày càng suy giảm nhanh về chất lượng cũngnhư số lượng, trong khi đó, tỉnh đã có dự án bảo tồn voi nhưng vẫn chưa phát huyhiệu quả. Vì vậy, nguy cơ đàn voi rừng sẽ bị biến mất đang ngày càng hiện hữu ởcác khu rừng trên địa bàn tỉnh này.
Voi liên tục lâm nạn
Chỉ trong vòng một tuần (từ 26/3 đến 31/3) trên địa bàn huyện Ea Súp, Đắk Lắk đãphát hiện 3 con voi hoang dã bị chết. Theo báo cáo của Hạt Kiểm lâm Ea Súp: Convoi thứ nhất được phát hiện ngày 26/3, tại khoảnh 4, tiểu khu 289 thuộc địa bànxã Cư Mlan là một con voi non mới 4-5 tháng tuổi, nặng khoảng 120kg. Con voinày xuống suối uống nước nên bị mắc lầy, có khả năng voi mẹ xuống cứu nhưng vôtình giẫm chết.
Tiếp đến, ngày 31/3, chỉ cách khu vực trên khoảng 30m, đồng bàođi rừng đã phát hiện một cá thể voi chết bên hồ nước. Qua xác minh của cơ quanđiều tra, đây là chú voi đực khoảng 3 - 4 năm tuổi, cao khoảng 1m, dài gần 2m,nặng khoảng 400 - 500kg. Nguyên nhân con voi này chết do ăn sắn của người dânnên bị say, ngã xuống hồ.
Cũng trong ngày 31/3, một cá thể voi đực trưởng thànhđược phát hiện đã chết trước đó khoảng 1 tháng tại tiểu khu 283, thuộc địa bànxã Ea Bung. Con voi này cao 2,4m, dài 4,3m, nặng khoảng 1,5-2 tấn. Phần đầuvoi đã bị đục tung, ngà, đuôi, vòi và đế bàn chân của voi bị kẻ gian lấy đi.
ÔngLê Văn Trọng, Phó Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Ea Súp cho biết: Nhiều khả năng convoi này đã bị thợ săn chuyên nghiệp giết hại để lấy ngà, đuôi voi, đế chânvoi...Như vậy, từ năm 2011 đến nay tại Đắk Lắk đã có 8 chú voi hoang dã bị chếtkhi kiếm ăn hoặc bị bắn giết.
Đàn voi rừng có nguy cơ biến mất
Năm 2010, Ủy ban Nhân dân tỷnh Đắk Lắk đã phê duyệt Dự án Bảo tồn Voi tại ĐắkLắk giai đoạn 2010-2015 với tổng kinh phí 61 tỷ đồng.
Mục tiêu của Dự án nhằmquản lý bền vững quần thể voi hoang dã, phát triển đàn voi nhà, bảo tồn bản sắcvăn hoá bản địa, tuyên truyền giáo dục về môi trường sinh thái.
Kinh phí của dựán được huy động từ ba nguồn: ngân sách Trung ương 40,252 tỷ, ngân sách địaphương gần 13,988 tỷ, hỗ trợ của tổ chức quốc tế 6,77 tỷ đồng. Theo dự án,khoảng 100 con voi hoang dã và 60 voi nhà sẽ được theo dõi, chăm sóc sinh sảntại 2 trạm Bảo tồn Voi đặt ở 2 huyện Ea Súp và Lăk. Trung tâm Bảo tồn Voi ĐắkLắk sẽ được xây dựng trên diện tích rộng khoảng 200ha, trong đó 100ha để chănthả voi, ươm trồng các loại cây voi thích ăn, phần diện tích còn lại giành chobệnh viện voi.
Đây thực sự là tin vui để cứu đàn voi hoang dã và voi nhà ở Đắk Lắk trước nguycơ bị xoá sổ. Thế nhưng, sau hơn 2 năm, dự án được triển khai rất chậm và cònnhiều bất cập. Cụ thể như để có đất thành lập trung tâm bảo tồn voi, Ủy ban Nhândân tỉnh Đắk Lắk có công văn xin chuyển 163ha đất tại vườn quốc gia Yók Đônnhưng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn không đồng ý. Bởi theo bộ này, diệntích này nằm trong khu vực bảo vệ nghiêm ngặt của Vườn Quốc gia Yok Đôn. Mặtkhác, việc bảo tồn voi và một số loại thú quý hiếm khác như: bò tót, bò rừng,hổ… là một trong những nhiệm vụ quan trọng của vườn quốc gia Yok Đôn. Thế nên,dự án bảo tồn voi tại Đắk Lắk và nhiệm vụ bảo tồn voi của vườn quốc gia Yok Đôncần có sự phối hợp, không chia cắt hệ sinh thái tự nhiên.
Sau khi Bộ Nông nghiệpvà Phát triển Nông thôn không đồng ý, Trung tâm Bảo tồn voi Đắk Lắk và Ủy banNhân dân tỷnh Đắk Lắk lại chuyển sang khảo sát khoảng 200ha thuộc rừng phòng hộBuôn Đôn để xây dựng trung tâm bảo tồn. Đã gần nửa giai đoạn của dự án trôi quanhưng đến nay, chính quyền vẫn loay hoay tìm nơi xây dựng.
Theo ông Huỳnh Trung Luân, Giám đốc Trung tâm bảo tồn voi Đắk Lắk, một nguyênnhân chính khác dẫn đến việc Dự án bảo tồn Voi ở Đắk Lắk triển khai ì ạchlà do “thiếu đủ thứ.” Nguồn kinh phí cho việc bảo tồn trong 5 năm là khá lớn 61tỷ đồng, nhưng đến nay trung tâm mới chỉ được giải ngân 350 triệu đồng, còn sốcán bộ cũng chỉ mới có 6 người. Số tiền này mới chỉ đủ trả lương cho cán bộ,nhân viên mà thôi. Vốn để thực hiện dự án đến nay không biết đang nằm ở phươngnào?
Ông Luân cũng cho biết thêm, để bảo tồn voi hoang dã, vấn đề sống còn là duytrì không gian sống của chúng. Thế nhưng, trong những năm qua, hàng chục ngànhécta rừng ở Buôn Đôn và Ea Súp (nơi nhiều voi rừng sinh sống) đã bị khai tử dotình trạng khai thác rừng trái phép, giao đất rừng cho doanh nghiệp để trồng caosu... Không gian sinh tồn của voi đang bị thu hẹp dần và chúng ngày càng trở nênhung dữ hơn.
Trong khi chờ đợi quỹ đất và nguồn kinh phí để phục vụ cho công tác bảo tồn,những con voi ít ỏi còn lại vẫn bị săn trộm, giết hại rất dã man để lấy ngà, lấylông đuôi. Thế nhưng tới nay, các vụ voi bị chết, bị bắn giết cơ quan chức mớichỉ tiến hành các bước điều tra rồi để đấy; vẫn chưa có nhóm thủ phạm nào bị cáccơ quan tư pháp truy tố, xét xử công khai dù chỉ để trấn an dư luận xã hội.
Theo khảo sát của các ngành chức năng, hiện nay trên địa bàn tỷnh Đắk Lắk cókhoảng trên 100 cá thể voi hoang dã sinh sống ở hai huyện Buôn Đôn, Ea Súp.Thiết nghĩ, nếu Đắk Lắk không sớm thực hiện có hiệu quả các biện pháp bảo tồnthì nguy cơ biến mất đàn voi rừng là hoàn toàn có thể trong tương lai gần./.
Voi liên tục lâm nạn
Chỉ trong vòng một tuần (từ 26/3 đến 31/3) trên địa bàn huyện Ea Súp, Đắk Lắk đãphát hiện 3 con voi hoang dã bị chết. Theo báo cáo của Hạt Kiểm lâm Ea Súp: Convoi thứ nhất được phát hiện ngày 26/3, tại khoảnh 4, tiểu khu 289 thuộc địa bànxã Cư Mlan là một con voi non mới 4-5 tháng tuổi, nặng khoảng 120kg. Con voinày xuống suối uống nước nên bị mắc lầy, có khả năng voi mẹ xuống cứu nhưng vôtình giẫm chết.
Tiếp đến, ngày 31/3, chỉ cách khu vực trên khoảng 30m, đồng bàođi rừng đã phát hiện một cá thể voi chết bên hồ nước. Qua xác minh của cơ quanđiều tra, đây là chú voi đực khoảng 3 - 4 năm tuổi, cao khoảng 1m, dài gần 2m,nặng khoảng 400 - 500kg. Nguyên nhân con voi này chết do ăn sắn của người dânnên bị say, ngã xuống hồ.
Cũng trong ngày 31/3, một cá thể voi đực trưởng thànhđược phát hiện đã chết trước đó khoảng 1 tháng tại tiểu khu 283, thuộc địa bànxã Ea Bung. Con voi này cao 2,4m, dài 4,3m, nặng khoảng 1,5-2 tấn. Phần đầuvoi đã bị đục tung, ngà, đuôi, vòi và đế bàn chân của voi bị kẻ gian lấy đi.
ÔngLê Văn Trọng, Phó Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Ea Súp cho biết: Nhiều khả năng convoi này đã bị thợ săn chuyên nghiệp giết hại để lấy ngà, đuôi voi, đế chânvoi...Như vậy, từ năm 2011 đến nay tại Đắk Lắk đã có 8 chú voi hoang dã bị chếtkhi kiếm ăn hoặc bị bắn giết.
Đàn voi rừng có nguy cơ biến mất
Năm 2010, Ủy ban Nhân dân tỷnh Đắk Lắk đã phê duyệt Dự án Bảo tồn Voi tại ĐắkLắk giai đoạn 2010-2015 với tổng kinh phí 61 tỷ đồng.
Mục tiêu của Dự án nhằmquản lý bền vững quần thể voi hoang dã, phát triển đàn voi nhà, bảo tồn bản sắcvăn hoá bản địa, tuyên truyền giáo dục về môi trường sinh thái.
Kinh phí của dựán được huy động từ ba nguồn: ngân sách Trung ương 40,252 tỷ, ngân sách địaphương gần 13,988 tỷ, hỗ trợ của tổ chức quốc tế 6,77 tỷ đồng. Theo dự án,khoảng 100 con voi hoang dã và 60 voi nhà sẽ được theo dõi, chăm sóc sinh sảntại 2 trạm Bảo tồn Voi đặt ở 2 huyện Ea Súp và Lăk. Trung tâm Bảo tồn Voi ĐắkLắk sẽ được xây dựng trên diện tích rộng khoảng 200ha, trong đó 100ha để chănthả voi, ươm trồng các loại cây voi thích ăn, phần diện tích còn lại giành chobệnh viện voi.
Đây thực sự là tin vui để cứu đàn voi hoang dã và voi nhà ở Đắk Lắk trước nguycơ bị xoá sổ. Thế nhưng, sau hơn 2 năm, dự án được triển khai rất chậm và cònnhiều bất cập. Cụ thể như để có đất thành lập trung tâm bảo tồn voi, Ủy ban Nhândân tỉnh Đắk Lắk có công văn xin chuyển 163ha đất tại vườn quốc gia Yók Đônnhưng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn không đồng ý. Bởi theo bộ này, diệntích này nằm trong khu vực bảo vệ nghiêm ngặt của Vườn Quốc gia Yok Đôn. Mặtkhác, việc bảo tồn voi và một số loại thú quý hiếm khác như: bò tót, bò rừng,hổ… là một trong những nhiệm vụ quan trọng của vườn quốc gia Yok Đôn. Thế nên,dự án bảo tồn voi tại Đắk Lắk và nhiệm vụ bảo tồn voi của vườn quốc gia Yok Đôncần có sự phối hợp, không chia cắt hệ sinh thái tự nhiên.
Sau khi Bộ Nông nghiệpvà Phát triển Nông thôn không đồng ý, Trung tâm Bảo tồn voi Đắk Lắk và Ủy banNhân dân tỷnh Đắk Lắk lại chuyển sang khảo sát khoảng 200ha thuộc rừng phòng hộBuôn Đôn để xây dựng trung tâm bảo tồn. Đã gần nửa giai đoạn của dự án trôi quanhưng đến nay, chính quyền vẫn loay hoay tìm nơi xây dựng.
Theo ông Huỳnh Trung Luân, Giám đốc Trung tâm bảo tồn voi Đắk Lắk, một nguyênnhân chính khác dẫn đến việc Dự án bảo tồn Voi ở Đắk Lắk triển khai ì ạchlà do “thiếu đủ thứ.” Nguồn kinh phí cho việc bảo tồn trong 5 năm là khá lớn 61tỷ đồng, nhưng đến nay trung tâm mới chỉ được giải ngân 350 triệu đồng, còn sốcán bộ cũng chỉ mới có 6 người. Số tiền này mới chỉ đủ trả lương cho cán bộ,nhân viên mà thôi. Vốn để thực hiện dự án đến nay không biết đang nằm ở phươngnào?
Ông Luân cũng cho biết thêm, để bảo tồn voi hoang dã, vấn đề sống còn là duytrì không gian sống của chúng. Thế nhưng, trong những năm qua, hàng chục ngànhécta rừng ở Buôn Đôn và Ea Súp (nơi nhiều voi rừng sinh sống) đã bị khai tử dotình trạng khai thác rừng trái phép, giao đất rừng cho doanh nghiệp để trồng caosu... Không gian sinh tồn của voi đang bị thu hẹp dần và chúng ngày càng trở nênhung dữ hơn.
Trong khi chờ đợi quỹ đất và nguồn kinh phí để phục vụ cho công tác bảo tồn,những con voi ít ỏi còn lại vẫn bị săn trộm, giết hại rất dã man để lấy ngà, lấylông đuôi. Thế nhưng tới nay, các vụ voi bị chết, bị bắn giết cơ quan chức mớichỉ tiến hành các bước điều tra rồi để đấy; vẫn chưa có nhóm thủ phạm nào bị cáccơ quan tư pháp truy tố, xét xử công khai dù chỉ để trấn an dư luận xã hội.
Theo khảo sát của các ngành chức năng, hiện nay trên địa bàn tỷnh Đắk Lắk cókhoảng trên 100 cá thể voi hoang dã sinh sống ở hai huyện Buôn Đôn, Ea Súp.Thiết nghĩ, nếu Đắk Lắk không sớm thực hiện có hiệu quả các biện pháp bảo tồnthì nguy cơ biến mất đàn voi rừng là hoàn toàn có thể trong tương lai gần./.
Anh Dũng (TTXVN)