Bộ sách mới tái bản gồm 10 tập. (Ảnh: Đỗ Hữu/Vietnam+) Ngày 2/6, Viện Sử học (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) ra mắt bộ sách “Đại Nam thực lục” gồm 10 tập, dày gần 10.000 trang. Giới chuyên môn đánh giá đây là bộ chính sử lớn nhất, quan trọng nhất của nhà Nguyễn, do Quốc sử quán triều Nguyễn biên soạn trong 88 năm.
Theo phó giáo sư-tiến sỹ Đỗ Bang, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, đây là nguồn sử liệu quý về những chính sách lớn trong việc hoạch định, phát triển kinh tế xã hội, đường lối đối ngoại, bảo vệ an ninh quốc gia, khai thác và khẳng định chủ quyền lãnh thổ.
[Tìm cách để châu bản triều Nguyễn không trở thành 'nấm mồ tư liệu']
“Năm 1803, vua Gia Long cho tái lập đội Hoàng Sa và năm 1816, đưa thủy quân xác lập chủ quyền tại Hoàng Sa, xác định chủ quyền của đất nước. Đây là mốc quan trọng cho công cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển đảo hơn 200 năm qua. Triều đình Minh Mạng cử nhiều cơ quan Trung ương ra Hoàng Sa để làm nhiệm vụ khai thác và thực thi chủ quyền, là đỉnh cao về giải pháp để khẳng định chủ quyền biển đảo của Việt Nam,” ông dẫn chứng.
Giáo sư-tiến sỹ khoa học Vũ Minh Giang, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam cho hay các sử gia thời Nguyễn đã ghi chép thông tin cụ thể kích thước khu vực Trường Sa cũng như sự kiện Vua Minh Mạng lệnh cho mang 10 bài gỗ, mỗi tấm dài 5 thước để phục vụ cho việc dựng đền thờ thần ở Hoàng Sa.
“Đó là những bằng chứng về chủ quyền không thể chối cãi đã được cả sử gia khi xưa ghi chép hết sức cẩn thận,” ông nói.
Với quan điểm “Nước phải có sử, cốt để làm tin với đời nay và truyền lại cho đời sau,” “Đại Nam thực lục” là nguồn sử liệu giá trị về lịch sử Việt Nam nói chung và triều Nguyễn nói riêng trong 330 năm (1558-1888) đầy biến động của đất nước.
Phó giáo sư-tiến sỹ Đỗ Bang, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam. (Ảnh: Đỗ Hữu/Vietnam+) Bản gốc bộ sách gồm 560 quyển, chia thành 2 phần Tiền biên và Chính biên. Phần Tiền biên ghi chép về sự nghiệp của 9 chúa Nguyễn, bắt đầu từ Chúa Nguyễn Hoàng vào trấn thủ Thuận Hóa (1558) đến hết đời Chúa Nguyễn Phúc Thuần (1777). Phần Chính biên ghi chép về lịch sử triều Nguyễn, từ Vua Gia Long đến Vua Đồng Khánh.
“Bộ sách được biên soạn theo phương pháp biên niên nên rất cần, rất dễ để tra cứu sự kiện, nhân vật, địa danh, địa chí theo trình tự thời gian và phương pháp kỷ sự có khả năng tái hiện diện mạo lịch sử theo lát cắt của thời gian,” ông Đỗ Bang nhận xét.
Nguồn tài liệu chính là các bản tâu của các cơ quan trung ương, địa phương, các đại thần gửi đến triều đình, được các vua Nguyễn phê duyệt bằng bút son gọi là châu bản, bản phó được Nội các sao chép và chuyển cho Quốc sử quán.
“Với nguồn tư liệu chính thống, nghiêm cẩn, bộ sách khá chuẩn xác về nhân vật, sự kiện và thể hiện tương đối đầy đủ, trung thực về chính sách, chủ trương của vương triều, quan điểm của các vua Nguyễn. Đây là bộ sách không thể thay thế trong việc nghiên cứu, tra cứu, tìm hiểu thời chúa Nguyễn ở Đàng Trong và Việt Nam thế kỷ XIX,” ông Đỗ Bang đánh giá.
Những năm 60 của thế kỷ XX, Viện Sử học đã tập hợp các nhà Hán học uyên bác để dịch và hiệu đính như Đào Duy Anh, Hoa Bằng, Đỗ Mộng Khương... Năm 1962, Viện Sử học xuất bản lần đầu ấn bản tiếng Việt bộ “Đại Nam thực lục” và phải mất 16 năm mới dịch xong.
Nhân kỷ niệm 60 năm (1962-2022) bộ sách xuất bản lần đầu ấn bản tiếng Việt, Viện Sử học phối hợp với Nhà xuất bản Hà Nội và Công ty Cổ phần Tri thức Văn hóa Sách Việt Nam tổ chức tái bản bộ sách lần thứ hai../.
