Đánh giá cao tinh thần của dự thảo Luật Lưu trữ sửa đổi về khuyến khích phát triển lưu trữ tư nhân, các đại biểu Quốc hội cũng đề nghị cần tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý hơn nữa cho vấn đề này trong phiên làm việc chiều nay, 27/11.
Làm rõ hơn về lưu trữ tư
Đại biểu Điểu Huỳnh Sang, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Phước khẳng định, với mục tiêu phát triển lưu trữ tư nhân, Nhà nước có những chính sách công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm quyền sở hữu, quyền sở hữu trí tuệ đối với tài liệu lưu trữ tư nhân, tạo hành lang pháp lý, điều kiện thuận lợi để các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động dịch vụ lưu trữ, đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động lưu trữ.
Dự thảo luật cũng đã quy định giá trị của tài liệu lưu trữ tư nhân, trách nhiệm của Nhà nước, quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu trong việc quản lý, sử dụng tài liệu lưu trữ tư nhân, việc thành lập, tổ chức lại, giải thể của tổ chức lưu trữ tư nhân. Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục chỉnh lý, làm rõ hơn về phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật đối với các tài liệu lưu trữ tư, đảm bảo thống nhất với các quy định nội tại trong luật, rà soát bổ sung quy định về thẩm quyền, thủ tục đưa tài liệu lưu trữ tư có giá trị làm việc vào Kho Lưu trữ Quốc gia.
Đại biểu Lý Tiết Hạnh, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Định cho hay qua nghiên cứu dự thảo Luật, bà nhận thấy quy định về lưu trư tư và lưu trữ do Nhà nước vẫn giống nhau, cùng một hệ quy chuẩn, quy định và điều này sẽ dẫn đến nhiều bất cập.
Do đó, Đại biểu Lý Tiết Hạnh đề nghị cần rà soát kỹ các quy định về hoạt động lưu trữ tư để tương thích với các luật liên quan. Đại biểu cũng đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, rà soát đánh giá lại thực hiện việc lưu trữ tư hiện nay như thế nào, bổ sung một số quy định về lưu trữ tư, có thể tư nhân hóa một số nội dung liên quan đến lưu trữ của Nhà nước; kêu gọi cá nhân, tổ chức nước ngoài tham gia hoạt động hiến tặng, trao đổi hoặc hợp tác trong các hoạt động lưu trữ tư…
Đại biểu Lã Thanh Tân, Đoàn Đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng nhận định dự thảo Luật chưa có quy định cụ thể về tài liệu lưu trữ tư, gây nhầm lẫn với đối tượng tài liệu lưu trữ tư.
Có cơ chế để người dân tự nguyện công bố tài liệu
Đại biểu Hoàng Minh Hiếu, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An nhận định, với định nghĩa tài liệu lưu trữ như trong dự thảo, số lượng tài liệu lưu trữ tư trong cộng đồng là tương đối lớn. Tuy nhiên, các loại tài liệu này hiện nay phần lớn đang được lưu trữ dưới hình thức rất đơn giản, thậm chí là chủ yếu đang nằm trong rương, hòm tại các gia đình, dòng họ, chưa được đánh giá để phát huy giá trị vốn có của nó.
Chính vì vậy, ông Hiếu cho rằng mục tiêu quan trọng nhất trong việc quản lý của Nhà nước đối với hoạt động lưu trữ tư là khuyến khích người dân đăng ký để thống kê đầy đủ thông tin, nhất là đối với các tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt đang tồn tại trong cộng đồng.
Ủy ban Pháp luật của Quốc hội thẩm tra Dự án Luật Lưu trữ sửa đổi
Theo Đại biểu Hiếu, Điều 45 của Dự thảo Luật Lưu trữ (sửa đổi) hiện nay đang quy định về những chính sách hỗ trợ hoạt động lưu trữ tư. Tuy nhiên, những quy định này mới chỉ dừng lại ở các quy định chung, cũng chưa có quy định giao Chính phủ quy định chi tiết về nội dung các chính sách này. Theo đó, để khuyến khích sự tự nguyện tham gia của các tổ chức, cá nhân trong hoạt động lưu trữ tư, cần có thêm những chính sách cho phép người dân đăng ký để được đánh giá giá trị của các tài liệu lưu trữ một cách miễn phí.
Bên cạnh đó, thay vì chỉ quy định để cá nhân, tổ chức được ký gửi miễn phí tài liệu lưu trữ tư có giá trị đặc biệt vào Lưu trữ lịch sử, dự thảo luật nên quy định các cơ quan lưu trữ Nhà nước có thể ký hợp đồng bảo quản miễn phí hoặc có chi phí thấp đối với các kho tài liệu lưu trữ của các gia đình, dòng họ, tổ chức có số lượng tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt ở một quy mô nhất định.
Cần rõ hơn các chính sách khuyến khích cũng là kiến nghị của đại biểu Huỳnh Thị Hằng Nga, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Trà Vinh. Đại biểu Nga cho rằng dự thảo luật có đề cập đến việc “khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi” nhưng quy định còn định tính, không rõ ràng. “Vì vậy, đề nghị cơ quan soạn thảo quy định rõ hơn nữa, làm rõ như thế nào là khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho việc xã hội hóa đối với một số lĩnh vực lưu trữ,” Đại biểu Huỳnh Thị Hằng Nga nói.
Đề nghị chính sách cụ thể hơn, Đại biểu Phạm Thị Kiều, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Nông cho rằng cần tiếp tục nghiên cứu có cơ chế để người dân tự nguyện công bố để phát huy giá trị tài liệu lưu trữ. Đại biểu cũng đề nghị có cơ chế xác định giá trị cũng như công bố tài liệu để những người có nhu cầu có thể khai thác được giá trị của tài liệu lưu trữ.
Giải trình vấn đề được đại biểu quan tâm liên quan đến lưu trữ tư, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà khẳng định, mô hình lưu trữ tư nhân chưa được pháp luật quy định một cách đầy đủ và tham khảo nhiều quốc gia trên thế giới.
Cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu ý kiến của các đại biểu để thiết kế một cách cụ thể hơn, định hướng hỗ trợ hoạt động lưu trữ tư rõ ràng, mạch lạc và các tổ chức, cá nhân có quyền, trách nhiệm cụ thể trong quản lý lưu trữ tư, nhằm phát huy tối đa vai trò của khu vực tư trong quản lý lưu trữ và phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ./.
