“Lạc Long Quân và Âu Cơ
Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng
Những ai đã khuất
Những ai bây giờ
Yêu nhau và sinh con đẻ cái
Gánh vác phần người đi trước để lại
Dặn dò con cháu chuyện mai sau.”
Những câu thơ trong bài “Đất nước” của tác giả Nguyễn Khoa Điềm dẫn dắt khán giả bước vào “Con đường đã chọn” - bộ phim tài liệu về những cuộc chiến giành độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam.
Với 22 tập phim, đây là tác phẩm công phu nhất trong lịch sử hơn 60 năm của Điện ảnh Quân đội nhân dân. Bộ phim vừa kịp hoàn thành để phát sóng trên các đài truyền hình nhân dịp Quốc khánh 2/9.
Nhiều tư liệu lần đầu được giải mật, công bố
Những cuộc chiến đã lùi xa. Nhiều nhà lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quân đội, các vị tướng lĩnh, nhân chứng của các thời kỳ lịch sử oai hùng đó đến nay đã dần rời cõi tạm.
Trăn trở về điều đó, Điện ảnh Quân đội nhân dân đã thực hiện bộ phim này để hệ thống lại các sự kiện lịch sử trong những chặng đường kháng chiến giữ nước, khẳng định con đường mà dân tộc Việt Nam đã chọn là đúng đắn.
Hình ảnh tư liệu trong bộ phim. (Ảnh: ĐAQĐND) Giám đốc sản xuất, nghệ sỹ ưu tú Phạm Tiến Cường cho hay bộ phim cố gắng tìm ra điều gì đã làm nên sức mạnh Việt Nam, nêu bật tầm nhìn của Đảng Cộng sản Việt Nam trong công cuộc lãnh đạo toàn dân kháng chiến, sự mưu lược của những tướng lĩnh cầm quân và trên hết là sự hy sinh vô bờ bến của nhân dân, để non sông thu về một mối, dân tộc Việt Nam làm chủ vận mệnh của mình.
Dưới sự chỉ đạo nội dung của Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, bộ phim không chỉ tổng hợp, phân tích các sự kiện lịch sử mà còn đưa ra những đánh giá, những nhận định của nhiều học giả, nhà báo, nhà quân sự và của chính những người trong cuộc ở cả hai chiến tuyến về các sự kiện lịch sử đó.
Bộ phim do nghệ sỹ nhân dân Lê Thi làm tổng đạo diễn. Ông cũng chính là đạo diễn bộ phim tài liệu 90 tập “Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh-Biên niên sử truyền hình.”
Ông cho rằng hai bộ phim cùng có đề tài lịch sử nhưng cách tiếp cận, trình bày khác nhau. “Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh” là một biên niên sử của Đảng Cộng sản Việt Nam còn “Con đường đã chọn” đi theo lịch sử đất nước qua các cuộc chiến, các sự kiện nổi bật.
“Những sự kiện lịch sử, câu chuyện của các nhân chứng là điểm nhấn quan trọng trong phim. Đây là bộ phim tài liệu giá trị để lưu giữ lại lâu dài cho thế hệ mai sau,” ông nói.
Theo nghệ sỹ Lê Thi, áp lực của những người làm phim tài liệu đề tài lịch sử là làm sao cho khán giả không thấy nhàm chán, khô khan. Theo ông, bộ phim hấp dẫn nhờ cách tiếp cận khách quan, trung thực, khai thác những tư liệu trong nước và nước ngoài, trong đó có những tư liệu mới được giải mật, lần đầu tiên được công bố.
[Đại tướng Võ Nguyên Giáp luôn hiện hữu trong tim mỗi người]
Cố vấn nội dung, nghệ sỹ nhân dân Đặng Xuân Hải cho rằng đây là bộ phim mang tính sử thi, thể hiện chất anh hùng ca rất đậm nét. Ông tin rằng bộ phim sẽ khiến người xem hiểu thêm giá trị của độc lập, tự do, thế hệ đi trước đã trải qua những chặng đường gian nan ra sao để có được một Việt Nam ngày nay.
“Những thước phim sẽ là nguồn sức mạnh tinh thần để tiếp sức cho dân tộc, cho thế hệ hôm nay vững bước trong tương lai. Thông qua đó, các chiến sỹ trẻ sẽ hiểu hơn về truyền thống của dân tộc và quân đội,” nghệ sỹ nhân dân Đặng Xuân Hải nhấn mạnh.
Khi kinh nghiệm kết hợp cùng sáng tạo
Bộ phim đã quy tụ được đội ngũ những nhà làm phim chuyên nghiệp, nhiều kinh nghiệm làm phim về chiến tranh như nghệ sỹ nhân dân Lê Thi, Đặng Xuân Hải, Lưu Quỳ, biên kịch Hà Đình Cẩn, Lại Văn Sinh… và những người trẻ thế hệ 7X, 8X như đạo diễn Đặng Thái Huyền, Bùi Chí Trung, Trần Vũ Anh, biên tập Nguyễn Thu Dung…
Tổng đạo diễn, nghệ sỹ nhân dân Lê Thi. (Ảnh: Dân trí) Chia sẻ với phóng viên VietnamPlus về quá trình làm phim, nghệ sỹ nhân dân Lê Thi cho rằng thách thức lớn nhất của tổng đạo diễn là kết nối những nhà làm phim khác, truyền cảm hứng cho họ, tôn vinh sáng tạo của họ song cũng phải tiết chế để tạo sự cân đối và liền mạch cho cả bộ phim.
“Bộ phim có sự tham gia của nhiều đạo diễn, biên tập, biên kịch ở nhiều độ tuổi khác nhau, với những cá tính khác nhau. Do đó, tôi phải thảo luận kỹ càng với họ, phân công cụ thể cho từng êkíp để công việc không bị chồng chéo, các nhân vật và vấn đề không bị trùng lặp. Bộ phim đa sắc màu nhưng vẫn phải thống nhất ở cách kể chuyện và tinh thần chủ đạo,” tổng đạo diễn chia sẻ.
Nghệ sỹ nhân dân Lưu Quỳ đã thực hiện hàng chục bộ phim tài liệu đề tài lịch sử song ông vẫn cảm thấy tự hào và trách nhiệm lớn lao khi nhận nhiệm vụ thực hiện 6 tập phim trong series này.
Hình ảnh nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình trong phim. Ông đánh giá cao tài năng và nhiệt huyết, sự sáng tạo của các đạo diễn trẻ và khẳng định sự tham gia của các nhà làm phim nhiều thế hệ mang tới những góc nhìn phong phú hơn, nhiều màu sắc hơn cho bộ phim.
Cá nhân ông rất xúc động khi thực hiện những cảnh quay tại đèo Đá Đẽo, Cổng Trời, hang Tám Cô, đường 20 Quyết Thắng…
“Quá trình quay phim tại thực địa diễn ra trong hơn một tháng nhưng thời gian nghiên cứu kịch bản, lên kế hoạch, làm hậu kỳ thì lâu hơn nhiều. Trong suốt khoảng thời gian đó, chúng tôi đã trở lại nhiều chiến trường xưa và rất xúc động trước sự hy sinh ở tuổi đôi mươi của những chiến sỹ thời đó,” ông chia sẻ.
Trong khi đó, đạo diễn Đặng Thái Huyền cho rằng niềm tự hào và sự xúc động là cảm nhận chung của bất cứ ai tham gia vào dự án phim này.
Chị đảm nhận hai tập mở đầu và kết thúc loạt phim. Thuộc thế hệ sinh ra và lớn lên sau chiến tranh, chị đã phải nghiên cứu rất nhiều tư liệu về vấn đề mà tập phim của mình đề cập đến, sau đó tham khảo ý kiến của các chuyên gia, của các thế hệ tiền bối đi trước để thu nạp thêm thông tin, kiến thức lịch sử.
Đạo diễn Đặng Thái Huyền. (Ảnh: NVCC) “Với sự trợ giúp, động viên của Giám đốc hãng phim-nghệ sỹ ưu tú Phạm Cường, tổng đạo diễn-nghệ sỹ nhân dân Lê Thi, nghệ sỹ nhân dân Lưu Quỳ và cố vấn-nghệ sỹ nhân dân Đặng Xuân Hải, tôi cảm thấy mình trưởng thành hơn rất nhiều trong nghề nghiệp và có thêm vốn kiến thức cho công việc làm phim sau này,” chị chia sẻ.
Theo chị, đây là áp lực nhưng đồng thời cũng là cơ hội để học hỏi thêm từ các tiền bối. Họ luôn vững vàng về kiến thức lịch sử, quân sự, còn các đạo diễn trẻ thì luôn tìm tòi cách thể hiện mới. “Đây là sự bổ sung, phối hợp giữa các thế hệ để sao cho mỗi tập phim có thể tự tin đứng độc lập nhưng vẫn có liên kết liền mạch, móc nối hài hoà xét về tổng thể,” chị nói.
Mặc dù cũng đã có nhiều bộ phim tài liệu trong và ngoài nước làm về chiến tranh Việt Nam nhưng lịch sử vẫn cần một tác phẩm đồ sộ, phản ánh một cách có hệ thống, khách quan về cuộc kháng chiến giành độc lập, thống nhất và bảo vệ Tổ quốc của nhân dân Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh.
Đạo diễn Đặng Thái Huyền cho rằng bộ phim tài liệu dài tập này đáp ứng được các yếu tố đó song thành công đến đâu thì nên để người xem đánh giá./.
Một số hình ảnh trong phim:
(Ảnh: ĐAQĐND) 
(Ảnh: ĐAQĐND) 
(Ảnh: ĐAQĐND) 
(Ảnh: ĐAQĐND) 
