Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để trở thành một trung tâm sáng tạo trong lĩnh vực AI và bán dẫn. Tuy nhiên, con đường phát triển còn rất nhiều thách thức. Và sự kiện Innovate Viet Nam 2024 là minh chứng cho sự quyết tâm của Việt Nam trong việc vượt qua những chông gai và nắm bắt cơ hội này.
Động lực phát triển bền vững
Tại hội thảo “Doanh nghiệp và thế hệ trẻ trước làn sóng công nghệ trí tuệ nhân tạo và công nghệ bán dẫn” trong khuôn khổ Ngày hội Đổi mới sáng tạo Việt Nam 2024 và Lễ kỷ niệm 5 năm thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia, Bộ Trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh Việt Nam đang ở thời điểm hết sức quan trọng: “Chuẩn bị bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc như khẳng định của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm. Theo đó, Việt Nam tập trung thúc đẩy chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo để tạo bứt phá về năng suất, chất lượng và tăng sức cạnh tranh của nền kinh tế.”
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: NIC đã dẫn dắt hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia
Ngày hội Đổi mới Sáng tạo Quốc gia diễn ra trong bối cảnh đất nước đang chuyển mình mạnh mẽ trên con đường phát triển kinh tế số. Sự kiện là "ngọn lửa" thắp sáng cho hành trình bứt phá của Việt Nam.
Cụ thể, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu rõ chiến lược phát triển kinh tế-xã hội của Việt Nam trong giai đoạn 2021-2030, đã xác định ba đột phá chiến lược về thể chế, hạ tầng và phát triển nguồn nhân lực gắn với cơ cấu lại nền kinh tế và đổi mới mô hình tăng trưởng, thúc đẩy phát triển dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và giá trị văn hóa con người. Để hiện thực hóa các mục tiêu nêu trên, Việt Nam đã chủ động triển khai rất nhiều các giải pháp cụ thể để thu hút đầu tư, đẩy mạnh phát triển toàn diện hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, tạo môi trường thúc đẩy nghiên cứu phát triển, ứng dụng khoa học công nghệ; đặc biệt là khuyến khích và ưu tiên thu hút đầu tư có chọn lọc, hướng đến các dự án công nghệ cao trong lĩnh vực bán dẫn, trí tuệ nhân tạo. Trong số đó, điểm nhấn hướng vào thúc đẩy hợp tác phát triển ngành công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo với các quốc gia, nền kinh tế phát triển thế giới. Điều này được thực hiện thông qua việc mở rộng quan hệ hợp tác với các đối tác bán dẫn, trí tuệ nhân tạo uy tín trên thế giới.
Theo đó, Bộ trưởng khẳng định Chính phủ Việt Nam đang từng bước đồng hành cùng các đối tác, doanh nghiệp để cùng bước vào bản đồ bán dẫn và trí tuệ nhân tạo thế giới. Bằng chứng là Chính phủ Hoa Kỳ đã lựa chọn Việt Nam là một trong 6 quốc gia trên thế giới để tham gia Quỹ Đổi mới sáng tạo và An ninh công nghệ (ITSI). Ngay trong tháng Chín vừa qua, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã giao Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia phối hợp cùng Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, Đại học bang Arizona khởi động và triển khai chương trình tại Việt Nam với mục tiêu đào tạo hơn 4.000 kỹ sư đóng gói, kiểm thử vi mạch từ nay đến hết năm 2025. Cùng với đó, Việt Nam cũng đang tích cực tăng cường hợp tác với Nhật Bản, Hàn Quốc, châu Âu, Đài Loan (Trung Quốc) ... để cùng đào tạo tạo nguồn nhân lực, phát triển ngành công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo.
“Việt Nam đã hội tụ các điều kiện để sẵn sàng đón nhận, hợp tác với các doanh nghiệp, nhà đầu tư từ khắp nơi trên thế giới trong lĩnh vực công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo,” vị tư lệnh ngành Kế hoạch và Đầu tư nói.
Trên thực tế, Việt Nam đã hình thành được một hệ sinh thái bán dẫn, trí tuệ nhân tạo có quy mô lớn trong khu vực với sự tham gia của Google, Meta, NVIDIA, AMD, Qualcomm, Intel, Amkor, Hana Micron, LAM Research, Marvell, Cadence, Synopsys, Qorvo, Ampere, Infineon và rất nhiều doanh nghiệp công nghệ cao trong ngành điện tử. Về phía Chính phủ, Việt Nam đã từng bước hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về đầu tư để tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi nhất cho các doanh nghiệp công nghệ cao và trong lĩnh vực bán dẫn, trí tuệ nhân tạo.
Ngoài ra, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng cho biết Chính phủ sẽ sớm ban hành Nghị định về việc thành lập, quản lý và sử dụng Quỹ hỗ trợ đầu tư trong năm 2024 để hỗ trợ đầu tư cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và công nghệ cao.
Tháo gỡ các "điểm nghẽn" để bứt phá
Đến nay, công nghệ AI và bán dẫn đang thay đổi cả thế giới và Việt Nam không thể ở ngoài “cuộc chơi” này. Cụ thể, công nghệ AI đang tạo ra những giải pháp mới cho nhiều lĩnh vực, từ chăm sóc sức khỏe, giáo dục, nông nghiệp đến sản xuất… và ngành bán dẫn là nền tảng cho sự phát triển của AI. Việt Nam cũng nhận thức rõ về vai trò quan trọng của hai lĩnh vực này và đang chủ động xây dựng một hệ sinh thái phát triển bền vững.
Tại hội thảo, bà Becky Fraser, Phó Chủ tịch phụ trách quan hệ Chính phủ, Tập đoàn Qualcomm, cho biết công nghệ AI phát triển trong thiết bị sẽ thay đổi cuộc sống của chúng ta. Hơn nữa, các thiết bị được tích hợp AI hiện đã rất an toàn, bền vững và ổn định hơn. Hơn nữa, chúng cũng góp phần giảm việc tiêu thụ năng lượng của các trung tâm dữ liệu lớn đồng thời tăng hiệu quả điện toán đám mây. Ở thời điểm này, công nghệ AI tích hợp trong laptop, xe điện, smartphone là những mảng thị trường tiềm năng.
“Đặc biệt là thị trường smartphone cao cấp đã tích hợp tính năng dịch tự động, làm cuộc sống trở nên dễ dàng hơn nhiều," bà Becky Frase chia sẻ.
Trong khi đó, tiến sỹ Ettikan Karuppiah, Giám đốc/Chuyên gia công nghệ khu vực châu Á-Thái Bình Dương, Tập đoàn NVIDIA, nhấn mạnh về thế hệ tiếp theo của Gen AI sẽ là một cuộc cách mạng. Ông cho biết NVIDIA đang cố gắng kết nối các nhà sáng tạo (như Google, Facebook, các startup…) cùng tham gia vào tiến trình này. Theo đó, nhiều phát minh mới đã xuất hiện nhờ AI tạo sinh, trong đó các công ty Việt Nam cũng tạo ra nhiều sản phẩm AI có giá trị thương mại.
Tại hội thảo, các đại biểu có chung đánh giá Việt Nam đang hội tụ những yếu tố thuận lợi cho sự phát triển AI và bán dẫn. Cụ thể, Việt Nam có nguồn nhân lực trẻ đầy nhiệt huyết, có năng lực tiếp cận khoa học công nghệ và các lĩnh vực STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học) được đánh giá cao. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đang tích cực đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành AI và bán dẫn. Hơn nữa, Việt Nam có thị trường tiềm năng với các nhu cầu ứng dụng AI và bán dẫn rất lớn trong các lĩnh vực, như sản xuất, chăm sóc sức khỏe, giáo dục, nông nghiệp và du lịch.
Các ý kiến cũng đánh giá cao các chính sách hỗ trợ tích cực của Chính phủ, như ban hành Chiến lược phát triển lĩnh vực trí tuệ nhân tạo từ năm 2021; Chiến lược quốc gia phát triển ngành công nghiệp bán dẫn; Chương trình Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030. Hơn nữa, Chính phủ cũng đang tăng cường hợp tác với các quốc gia phát triển trên thế giới để cùng đào tạo nguồn nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo.
Tuy nhiên, các đại biểu cho rằng Việt Nam cũng đối mặt với một số thách thức để có thể thực sự bứt phá trong lĩnh vực AI và bán dẫn. Cơ bản nhất là sự thiếu hụt kỹ sư chuyên nghiệp. Hiện nay, số lượng kỹ sư AI và bán dẫn còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu tăng trưởng nhanh chóng của thị trường. Do đó, Việt Nam cần có những chính sách thu hút và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.
Một điểm nghẽn nữa cần được tháo gỡ, đó là các chương trình đào tạo chưa theo kịp tốc độ tăng trưởng công nghệ. Vì vậy, các cấp quản lý cần có những chương trình đào tạo mới, hiệu quả hơn và đưa chuẩn vào các cấp học ngay từ đầu. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi lực lượng giảng viên có kinh nghiệm thực tế.
Tại hội thảo, ông Trần Đăng Hoà, Chủ tịch FPT IS, Tập đoàn FPT kiêm Chủ tịch FPT Semiconductor nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc đào tạo nhân lực. "Việt Nam cần có những ‘lời giải’ kết hợp làm sao để chương trình học ngay lập tức đưa giáo trình chuẩn vào. Điều này cần có sự tham gia của các trường đại học, các doanh nghiệp và cơ quan quản lý trong việc xây dựng các chương trình đào tạo hiệu quả," ông Hòa nói.
Kiến nghị giải pháp để vượt qua thách thức, các đại biểu cho rằng Việt Nam cần đầu tư cho đào tạo nguồn nhân lực với những chương trình đào tạo chuyên nghiệp về AI và bán dẫn, kết hợp giữa lý thuyết và thực hành đồng thời thu hút các chuyên gia trong và ngoài nước tham gia giảng dạy và chuyển giao kiến thức. Bên cạnh đó, Chính phủ có những chính sách ưu tiên trong xây dựng hệ thống phòng thí nghiệm hiện đại để hỗ trợ nghiên cứu, phát triển AI và bán dẫn, chính sách thích hợp cho các doanh nghiệp AI và bán dẫn, như các chính sách thuế, tài chính và về sở hữu trí tuệ. Về điều này, Việt Nam cần tích cực hợp tác với các quốc gia phát triển trong lĩnh vực AI và bán dẫn để học hỏi kinh nghiệm và thu hút đầu tư.
Với quyết tâm và nỗ lực của Việt Nam, các đại biểu cho rằng đây là thời điểm “vàng” để phát triển AI và bán dẫn. Theo đó, Việt Nam có thể trở thành một trung tâm sáng tạo cho khu vực và thế giới. Tuy nhiên, Chính phủ cần xây dựng những giải pháp hiệu quả hơn để vượt qua những thách thức và sự hợp tác giữa Chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng sẽ là “chìa khóa” cho sự thành công của hành trình bứt phá này./.
