Một người đàn ông ghi lại cảnh mình đang cắm cúi ăn giữa một đống bánh kẹp phô mai, bánh mì kẹp cá, gà viên, khoai tây nghiền và khoai tây chiên, tất cả được phủ rất nhiều nước sốt. Màn trình diễn càng trở nên sống động hơn mỗi khi anh ta nhai và nuốt không ngừng.
Vấn đề nằm ở chỗ người đàn ông đang ngồi trước một lượng thức ăn khổng lồ, quá lớn để một người có thể tiêu thụ thường xuyên. Nhưng bất chấp sự phi lý đó, đoạn video vẫn thu hút gần 5,8 triệu lượt xem. Và lượng thức ăn khổng lồ kể trên, thực tế lại là điểm nhấn chính trong nhiều video ăn uống (mukbang) đang tràn ngập YouTube và các mạng xã hội khác.
Theo trang tin CNN, từ “mukbang” có cái gốc là sự kết hợp của hai từ tiếng Hàn, gồm “meokda” - ăn - và “bangsong” - phát sóng. Các video mukbang thường xoay quanh một người đang ghi lại cảnh mình ăn rất nhiều đồ ăn trước camera, vừa ăn vừa nói chuyện với khán giả.
Gần đây, từ này còn trở nên phổ biến hơn, bởi ngày càng có nhiều nhà sáng tạo nội dung (content creator) trên YouTube và TikTok sử dụng nó trong các video dạng “ăn cùng tôi” hay “dùng bữa cùng tôi”, với những bữa ăn giống bình thường hơn. Tính tới giữa tháng 8, đã có hơn 4 triệu video xuất hiện trên TikTok với hashtag mukbang.
Đó là hàng loạt video, do những người có ảnh hưởng (influencer) trong lĩnh vực ẩm thực - một số sở hữu hàng triệu người theo dõi trên nền tảng của họ - mải miết ăn uống các món ăn khác nhau trước camera, với micro cực nhạy thu hết âm thanh từ tiếng húp xì xụp, tiếng nhai nhóp nhép ồn ào của họ. Một số màn kết hợp giữa người ăn và ẩm thực trông không được đẹp mắt, nhưng khán giả vẫn không thể rời mắt khỏi các video.
Trong bối cảnh mukbang ngày càng được ưa chuộng, các chuyên gia dinh dưỡng đã phải lên tiếng bày tỏ lo ngại về tác động tiềm tàng mà nó có thể gây ra với khán giả.
Vì sao mukbang lại được ưa chuộng?
Theo Google Trends, từ “mukbang” bắt đầu chứng kiến sự gia tăng lượt tìm kiếm trên YouTube vào đầu năm 2015 và đã liên tục tăng kể từ đó. Với các tìm kiếm trên web ngoài nền tảng YouTube, từ này chỉ đạt đỉnh điểm khi bắt đầu đại dịch COVID-19 hồi tháng 3/2020.
Grace Derocha, một chuyên gia dinh dưỡng ở Michigan, Mỹ, cho biết nguyên nhân có thể do khán giả coi video mukbang như chỗ để họ tìm kiếm các kết nối xã hội. Khán giả muốn có cảm giác như thể họ đang đối diện với người ăn - nhà sáng tạo nội dung - trong video mukbang.
Kieanna, một nhà sáng tạo nội dung mukbang đã đăng video từ tháng 10/2020 và tới nay sở hữu hơn một triệu người theo dõi, cho biết các video được xem nhiều nhất của cô thường có cảnh bản thân ăn những món ăn tạo ra âm thanh giống ASMR (viết tắt của cụm từ Phản ứng kích thích cảm giác tự động, thuật ngữ chỉ những cảm giác râm ran lan khắp cơ thể khi nghe những âm thanh hay tiếng động nhất định).
Kieanna từng tiếp xúc với thế giới mukbang khoảng 8 năm trước đây, với tư cách một khán giả. Hiện nay cô ghi hình khoảng ba đến năm video mỗi tuần, thường là cảnh bản thân đang ngồi trong ô tô, trước nhiều món ăn khác nhau mua từ những chuỗi nhà hàng nổi tiếng, hoặc do cô tự nấu. Cô cho biết đôi khi có thử nghiệm vài món ăn khác thường, như bánh pizza phủ kẹo hoặc xúc xích bọc kẹo, để tạo ra tiếng giòn giòn trên micro và gây phản ứng sốc từ khán giả.
“Rất nhiều người xem video mukbang với mục đích giải trí. Đôi khi, họ chỉ bình luận rằng đồ ăn trông ngon,” cô chia sẻ với CNN
Những quan ngại của các chuyên gia dinh dưỡng
Tuy nhiên video mukbang có thể tạo ra những tác động còn lớn hơn việc giải trí. Một nghiên cứu thực hiện vào tháng 1/2020 đã phân tích hơn 5.000 video mukbang trên YouTube và thấy rằng những video kém lành mạnh nhất – với nội dung cho thấy ai đó ăn quá nhiều trong thời gian ngắn, hoặc ăn thực phẩm quá cay, gây khó chịu, có hại cho cơ thể - lại được xem nhiều hơn đáng kể so với những video khác.
Derocha bày tỏ lo ngại những video mukbang cực đoan có thể khuyến khích một số khán giả ăn quá nhiều và né tránh một số loại thực phẩm nhất định, hoặc không ăn đủ các chất dinh dưỡng mà cơ thể họ cần.
Suzanne Fisher, một chuyên gia dinh dưỡng có trụ sở tại Florida, người làm việc với những bệnh nhân đang cố gắng cải thiện mối quan hệ của bản thân với thực phẩm, cho biết một người mắc chứng rối loạn ăn uống có thể sử dụng các video mukbang để thỏa mãn cảm giác ăn uống mà không cần tiêu thụ bất kỳ thực phẩm nào.
“Tôi nghĩ phần lớn các nội dung mukbang chỉ để thỏa mãn người xem, gần như lãng mạn hóa việc tiêu thụ một lượng lớn thực phẩm”, Fisher nói, cho biết thêm rằng khán giả không bao giờ có thể biết chuyện gì sẽ xảy ra đằng sau máy quay. Cô cho rằng một số nhà sáng tạo nội dung có thể chỉnh sửa video, để tạo cảm giác thực phẩm đang được tiêu thụ hết, dù thực tế họ đã nhổ chúng ra giữa các cảnh quay.
Về điều này, Kieanna cho biết cô luôn thể hiện sự minh bạch khi làm nội dung cho khán giả xem. Ví dụ như cô nói trong phần bình luận rằng bản thân thường không ăn hết đồ ăn được ghi hình và cô cũng tập thể dục thường xuyên sau những lần đứng trước camera.
“Có rất nhiều điều diễn ra đằng sau hậu trường,” cô nói. “Tôi cảm thấy mọi người có lẽ chỉ nên sử dụng video mukbang để giải trí và không nên tiếp nhận nó một cách nghiêm túc quá, vì suy cho cùng đây chỉ là mạng xã hội. Mạng xã hội không nhất thiết phải là thật, vì vậy bạn không thể tin vào mọi thứ mình nhìn thấy.”
Và mukbang không chỉ tiềm ẩn khả năng gây hại cho sức khỏe của khán giả, mà còn cả chính những nhà sáng tạo nội dung. Nguyên nhân do người làm video mukbang thường phải ăn rất nhiều. Bên cạnh đó, đồ ăn trong video Mukbang thường không tốt cho sức khoẻ, như đồ quá cay, quá nóng hay nhiều dầu mỡ...
Các đặc điểm này khiến người làm nội dung mukbang về lâu dài dễ lâm vào tình trạng tăng cân, thừa chất, tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư và các vấn đề sức khỏe mãn tính khác.
Dĩ nhiên không phải hoạt động nào liên quan tới mukbang cũng đều xấu xí. Rosemarie Dehesa là nhà sáng tạo nội dung với hơn nửa triệu người theo dõi trên TikTok. Cô đã đăng video nấu ăn, ăn uống và tập thể dục từ năm 2022. Cô thích tạo và đăng các mukbang để kết nối với những người khác trên khắp thế giới có chung niềm đam mê ẩm thực.
“Mọi người hỏi tôi: ‘Làm cách nào để giữ được vóc dáng cân đối như vậy?’" Dehesa chia sẻ. Cô cho biết bản thân thực hành việc nhịn ăn gián đoạn và cũng tập thể dục rất nhiều. Cô công khai các thông tin này, để truyền cảm hứng rèn luyện, giữ gìn sức khỏe cho fan của mình. Với cô, điều quan trọng là phải ưu tiên các mục tiêu sức khỏe của bản thân và những mục tiêu này có thể khác với mục tiêu của con người xuất hiện trên màn hình./.
