Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên vàNhi đồng của Quốc hội Đào Trọng Thi nhấn mạnh “Tôi hy vọng, nếu Bộ Giáodục-Đào tạo đã quyết tâm, có thể thực hiện biện pháp mạnh đối với một số hành vivi phạm lớn như hạ cấp một số trường, giải thể một số trường.”
Trao đổi với phóng viên bên lề Quốc hội, ngày 4/6, về những vấn đề củagiáo dụcđại học hiện nay, ông Đào Trọng Thi cho rằng phải siết chặt hơn điều kiện thành lập và các cam kếttrong đề án xây dựng trường đại học, quản lý chặt chẽ hơn để mọi quy định đượctriển khai một cách nghiêm túc.
Nếu thực hiện được điều đó, sẽ đáp ứng đượcnhững tiêu chí, tiêu chuẩn quy định để đảm bảo chất lượng đối với các cơ sở giáodục đại học trong nước.
Đối với những trường hợp đã vi phạm, đến nay vẫn chưa đảm bảo yếu tố chấtlượng, phải yêu cầu khắc phục và nếu không khắc phục được, hoặc phải tạm dừngkhông cấp chỉ tiêu, hoặc chỉ giao chỉ tiêu phù hợp với năng lực thực tế củatrường.
Trường nào vừa được nâng từ cao đẳng lên đại học nhưng không đảm bảotiêu chuẩn quy định, có thể hạ cấp trở lại để vừa với năng lực.
Những trường 10 năm vẫn chưa xây dựng được cơ sở vật chất, không có khả năngđầu tư, phải đi thuê mượn… nên giải thể. Luật đã quy định, giờ chỉ cần thực hiệnnghiêm túc, ông Thi khẳng định.
Nhiều năm qua, Việt Nam loay hoay với việc việc xây trường đại học đẳng cấpquốc tế nhưng ngay cả ở mức bình thường, nền giáo dục đại học cũng chưa đáp ứngđược nhu cầu phát triển kinh tế của đất nước, ông lý giải vấn đề này như thếnào?
Ông Đào Trọng Thi: Trong báo cáo giám sát việc thực hiện chính sách phápluật về thành lập trường, đầu tư và bảo đảm chất lượng đào tạo đối với giáo dụcđại học sẽ được Ủy ban trình bày trong ngày 7/6 tới có phân tích đầy đủ cácnguyên nhân.
Đó là đội ngũ giảng viên còn thiếu về số lượng, yếu về trình độ. Việt Nam cóquy định số lượng sinh viên/giảng viên nhưng không đạt được; tỷ lệ giáo sư, pháogiáo sư, tiến sĩ cũng còn rất xa con số đề ra; cơ sở vật chất, trang thiết bịđều yếu kém.
Tiêu chuẩn quốc gia đặt ra là 6m2/sinh viên, hiện nay có trường mới đạt được0,5m2 và gần như không trường nào đạt tiêu chuẩn. Khu vui chơi giải trí - mộtphần rất quan trọng trong điều kiện học tập của sinh viên - cũng hầu như khôngcó.
Phải chăng Việt Nam đầu tư chưa đúng mức, thưa ông?
Ông Đào Trọng Thi: Đúng vậy! Đầu tư cho giáo dục đại học còn rất kém. Mộttrong những tiêu chí rất quan trọng là suất đầu tư trên đầu sinh viên. Cách đâynăm đến sáu năm, Việt Nam còn đạt suất đầu tư sáu triệu đồng/sinh viên theo tiêuchuẩn Nhà nước đặt ra cho các trường công lập. Nhưng vì chạy theo số lượng, cáctrường đều tuyển vượt chỉ tiêu kinh phí cho.
Đến nay, trên thực tế, suất đầu tư đó bị chia nhỏ và hầu hết chỉ đạt 2,5triệu đồng/sinh viên. Đây mới chỉ là chi phí thường xuyên, chưa nói đến đầu tưxây dựng cơ bản. Do vậy, chất lượng giáo dục cũng giảm đi.
Theo ông, trách nhiệm này do ai?
Ông Đào Trọng Thi: Trách nhiệm do nhiều cơ quan khác nhau. Quốc hội cũngcó trách nhiệm trong việc ban hành pháp luật chưa đầy đủ, Luật Giáo dục Đại họcđến nay chưa có. Văn bản quy phạm pháp luật cấp Chính phủ, cấp bộ còn thiếunhiều. Hiện nay, theo đánh giá, số lượng văn bản cần được ban hành mới đáp ứngđược khoảng 30-40% so với yêu cầu thực tế.
Trách nhiệm cụ thể hơn vẫn là sự điều hành của Chính phủ và điều hành trựctiếp của Bộ Giáo dục-Đào tạo trong cơ chế quản lý, phối hợp quản lý giữa các cơquan Nhà nước có liên quan.
Bên cạnh đó, có cả trách nhiệm của các cơ sở giáo dục đại học. Năng lực khôngđủ nhưng vẫn xin chỉ tiêu cao, đăng ký ngành đào tạo không phù hợp với năng lựccủa mình, chạy theo số lượng, không đảm bảo chất lượng.
Ông có tin rằng sau báo cáo giám sát, những bất cập yếu kém của giáo dục đạihọc sẽ được chấn chỉnh?
Ông Đào Trọng Thi: Chấn chỉnh một cách triệt để là một câu chuyện lâu dàinhưng việc hạn chế đi là điều tôi hoàn toàn tin tưởng. Tôi rất hoan nghênh tháiđộ cầu thị của Bộ Giáo dục-Đào tạo trong thời gian vừa qua.
Có nhiều việc báo cáo giám sát nêu lên, nhưng chưa trình, Quốc hội chưa trựctiếp xem xét, Bộ đã sửa rồi. Điển hình nhất là vừa rồi Bộ đã có công văn yêu cầu35 trường đại học, viện và học viện phải dừng tuyển sinh đào tạo tiến sỹ ở hơn 100 chuyên ngành từ năm 2010 do chưa đủ điều kiện về đội ngũ cán bộ khoahọc.
Bộ này cũng chấn chỉnh, kiểm tra các điều kiện thành lập trường.
Ông có nghĩ đến một lúc nào đó, Việt Nam sẽ mở rộng đầu vào và siết chặt đầura như Hàn Quốc, Singapore chẳng hạn?
Ông Đào Trọng Thi: Có lẽ rồi đến một lúc nào đó cũng phải như thế! Nhưngmình phải có điều kiện để phát triển mạnh mẽ hơn mạng lưới các trường đại học,cao đẳng để tạo ra được nhiều chỗ học hơn. Đời sống người dân cũng phải cao hơn.
Hiện nay, Việt Nam đang thực hiện có lựa chọn đầu vào để đảm bảo rằng các emđã được lựa chọn có sự đảm bảo tương đối tốt để có thể theo được chương trìnhđào tạo. Đó là một cách chúng ta quan niệm là để tránh lãng phí.
Tôi cũng phải nói thật, học phí chúng ta còn lấy rất thấp bởi phần Nhà nướcđóng góp vào rất cao nên gần như con em nhà nghèo vẫn có thể theo học được. Nếumở rộng đầu vào, thít đầu ra, nhiều em theo học một đến hai năm rồi bỏ, rất cóthể trở nên lãng phí.
Ở các nước khác, học phí rất cao, lệ phí thi cũng rất cao, không ai dại gì thichơi, học chơi một thời gian. Còn ở Việt Nam, có những em hoàn toàn không có mụctiêu vào đại học, thi đỗ cũng không học nhưng cứ đi thi vì lệ phí thi rất rẻ.
Chính sách giáo dục đại học của Việt Nam hiện nay là tạo điều kiện cho mọingười có cơ hội tiếp cận, bởi vậy quy định học phí và lệ phí thi tương đối rẻ.Em nào tốt nghiệp phổ thông cũng đi thi đại học và nhiều gia đình có nghèo đếnđâu nhưng con đỗ đại học cũng cố gắng tạo điều kiện cho con học. Có thể nói việccố gắng đó ở Việt Nam là dễ hơn ở nhiều xã hội khác.
Theo tôi, cũng phải cân nhắc việc này. Trong lúc Việt Nam đang tiến dần đến cáchlàm của các nước trên, trước mắt có thể tuyển sinh mang tính chất lựa chọn tứclà trong nhiều người có nhu cầu sẽ chọn ra một số người có năng lực nhất rồitiến đến sát hạch để xem có đủ năng lực theo học hay không.
Và tiến xa đến mộtlúc nào đó, khi đời sống phát triển, có thể mở rộng đầu vào thậm chí là ghi danhnhư nhiều nước và chỉ cần quản lý đầu ra./.
Xin cám ơn ông!
Trao đổi với phóng viên bên lề Quốc hội, ngày 4/6, về những vấn đề củagiáo dụcđại học hiện nay, ông Đào Trọng Thi cho rằng phải siết chặt hơn điều kiện thành lập và các cam kếttrong đề án xây dựng trường đại học, quản lý chặt chẽ hơn để mọi quy định đượctriển khai một cách nghiêm túc.
Nếu thực hiện được điều đó, sẽ đáp ứng đượcnhững tiêu chí, tiêu chuẩn quy định để đảm bảo chất lượng đối với các cơ sở giáodục đại học trong nước.
Đối với những trường hợp đã vi phạm, đến nay vẫn chưa đảm bảo yếu tố chấtlượng, phải yêu cầu khắc phục và nếu không khắc phục được, hoặc phải tạm dừngkhông cấp chỉ tiêu, hoặc chỉ giao chỉ tiêu phù hợp với năng lực thực tế củatrường.
Trường nào vừa được nâng từ cao đẳng lên đại học nhưng không đảm bảotiêu chuẩn quy định, có thể hạ cấp trở lại để vừa với năng lực.
Những trường 10 năm vẫn chưa xây dựng được cơ sở vật chất, không có khả năngđầu tư, phải đi thuê mượn… nên giải thể. Luật đã quy định, giờ chỉ cần thực hiệnnghiêm túc, ông Thi khẳng định.
Nhiều năm qua, Việt Nam loay hoay với việc việc xây trường đại học đẳng cấpquốc tế nhưng ngay cả ở mức bình thường, nền giáo dục đại học cũng chưa đáp ứngđược nhu cầu phát triển kinh tế của đất nước, ông lý giải vấn đề này như thếnào?
Ông Đào Trọng Thi: Trong báo cáo giám sát việc thực hiện chính sách phápluật về thành lập trường, đầu tư và bảo đảm chất lượng đào tạo đối với giáo dụcđại học sẽ được Ủy ban trình bày trong ngày 7/6 tới có phân tích đầy đủ cácnguyên nhân.
Đó là đội ngũ giảng viên còn thiếu về số lượng, yếu về trình độ. Việt Nam cóquy định số lượng sinh viên/giảng viên nhưng không đạt được; tỷ lệ giáo sư, pháogiáo sư, tiến sĩ cũng còn rất xa con số đề ra; cơ sở vật chất, trang thiết bịđều yếu kém.
Tiêu chuẩn quốc gia đặt ra là 6m2/sinh viên, hiện nay có trường mới đạt được0,5m2 và gần như không trường nào đạt tiêu chuẩn. Khu vui chơi giải trí - mộtphần rất quan trọng trong điều kiện học tập của sinh viên - cũng hầu như khôngcó.
Phải chăng Việt Nam đầu tư chưa đúng mức, thưa ông?
Ông Đào Trọng Thi: Đúng vậy! Đầu tư cho giáo dục đại học còn rất kém. Mộttrong những tiêu chí rất quan trọng là suất đầu tư trên đầu sinh viên. Cách đâynăm đến sáu năm, Việt Nam còn đạt suất đầu tư sáu triệu đồng/sinh viên theo tiêuchuẩn Nhà nước đặt ra cho các trường công lập. Nhưng vì chạy theo số lượng, cáctrường đều tuyển vượt chỉ tiêu kinh phí cho.
Đến nay, trên thực tế, suất đầu tư đó bị chia nhỏ và hầu hết chỉ đạt 2,5triệu đồng/sinh viên. Đây mới chỉ là chi phí thường xuyên, chưa nói đến đầu tưxây dựng cơ bản. Do vậy, chất lượng giáo dục cũng giảm đi.
Theo ông, trách nhiệm này do ai?
Ông Đào Trọng Thi: Trách nhiệm do nhiều cơ quan khác nhau. Quốc hội cũngcó trách nhiệm trong việc ban hành pháp luật chưa đầy đủ, Luật Giáo dục Đại họcđến nay chưa có. Văn bản quy phạm pháp luật cấp Chính phủ, cấp bộ còn thiếunhiều. Hiện nay, theo đánh giá, số lượng văn bản cần được ban hành mới đáp ứngđược khoảng 30-40% so với yêu cầu thực tế.
Trách nhiệm cụ thể hơn vẫn là sự điều hành của Chính phủ và điều hành trựctiếp của Bộ Giáo dục-Đào tạo trong cơ chế quản lý, phối hợp quản lý giữa các cơquan Nhà nước có liên quan.
Bên cạnh đó, có cả trách nhiệm của các cơ sở giáo dục đại học. Năng lực khôngđủ nhưng vẫn xin chỉ tiêu cao, đăng ký ngành đào tạo không phù hợp với năng lựccủa mình, chạy theo số lượng, không đảm bảo chất lượng.
Ông có tin rằng sau báo cáo giám sát, những bất cập yếu kém của giáo dục đạihọc sẽ được chấn chỉnh?
Ông Đào Trọng Thi: Chấn chỉnh một cách triệt để là một câu chuyện lâu dàinhưng việc hạn chế đi là điều tôi hoàn toàn tin tưởng. Tôi rất hoan nghênh tháiđộ cầu thị của Bộ Giáo dục-Đào tạo trong thời gian vừa qua.
Có nhiều việc báo cáo giám sát nêu lên, nhưng chưa trình, Quốc hội chưa trựctiếp xem xét, Bộ đã sửa rồi. Điển hình nhất là vừa rồi Bộ đã có công văn yêu cầu35 trường đại học, viện và học viện phải dừng tuyển sinh đào tạo tiến sỹ ở hơn 100 chuyên ngành từ năm 2010 do chưa đủ điều kiện về đội ngũ cán bộ khoahọc.
Bộ này cũng chấn chỉnh, kiểm tra các điều kiện thành lập trường.
Ông có nghĩ đến một lúc nào đó, Việt Nam sẽ mở rộng đầu vào và siết chặt đầura như Hàn Quốc, Singapore chẳng hạn?
Ông Đào Trọng Thi: Có lẽ rồi đến một lúc nào đó cũng phải như thế! Nhưngmình phải có điều kiện để phát triển mạnh mẽ hơn mạng lưới các trường đại học,cao đẳng để tạo ra được nhiều chỗ học hơn. Đời sống người dân cũng phải cao hơn.
Hiện nay, Việt Nam đang thực hiện có lựa chọn đầu vào để đảm bảo rằng các emđã được lựa chọn có sự đảm bảo tương đối tốt để có thể theo được chương trìnhđào tạo. Đó là một cách chúng ta quan niệm là để tránh lãng phí.
Tôi cũng phải nói thật, học phí chúng ta còn lấy rất thấp bởi phần Nhà nướcđóng góp vào rất cao nên gần như con em nhà nghèo vẫn có thể theo học được. Nếumở rộng đầu vào, thít đầu ra, nhiều em theo học một đến hai năm rồi bỏ, rất cóthể trở nên lãng phí.
Ở các nước khác, học phí rất cao, lệ phí thi cũng rất cao, không ai dại gì thichơi, học chơi một thời gian. Còn ở Việt Nam, có những em hoàn toàn không có mụctiêu vào đại học, thi đỗ cũng không học nhưng cứ đi thi vì lệ phí thi rất rẻ.
Chính sách giáo dục đại học của Việt Nam hiện nay là tạo điều kiện cho mọingười có cơ hội tiếp cận, bởi vậy quy định học phí và lệ phí thi tương đối rẻ.Em nào tốt nghiệp phổ thông cũng đi thi đại học và nhiều gia đình có nghèo đếnđâu nhưng con đỗ đại học cũng cố gắng tạo điều kiện cho con học. Có thể nói việccố gắng đó ở Việt Nam là dễ hơn ở nhiều xã hội khác.
Theo tôi, cũng phải cân nhắc việc này. Trong lúc Việt Nam đang tiến dần đến cáchlàm của các nước trên, trước mắt có thể tuyển sinh mang tính chất lựa chọn tứclà trong nhiều người có nhu cầu sẽ chọn ra một số người có năng lực nhất rồitiến đến sát hạch để xem có đủ năng lực theo học hay không.
Và tiến xa đến mộtlúc nào đó, khi đời sống phát triển, có thể mở rộng đầu vào thậm chí là ghi danhnhư nhiều nước và chỉ cần quản lý đầu ra./.
Xin cám ơn ông!
Chu Thanh Vân (TTXVN/Vietnam+)