Theo ông Đặng Quyết Tiến, Phó Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp, Bộ Tài chính, tới giữa tháng 6/2017, mới có 19 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa mà nguyên nhân của việc chậm trễ này là bởi sự chần chừ, e ngại của lãnh đạo các doanh nghiệp.
Nhiều doanh nghiệp ngại làm
Nhận định tại buổi họp báo chiều 29/6, ông Đặng Quyết Tiến thừa nhận là tiến độ này thậm chí còn chậm hơn so với năm trước.
Một trong những doanh nghiệp lớn đang chậm trễ được ông Tiến chỉ ra là Tổng Công ty Lương thực miền Nam. Theo đó, doanh nghiệp này đã cam kết IPO trong năm trước nhưng hiện đã kéo dài sang tận năm nay.
Với thoái vốn, ông Tiến cũng cho rằng, hoạt động này cũng chậm. Công bố trước đó của Bộ Tài chính trong 5 tháng cho thấy, các tập đoàn, tổng công ty đã thoái được 3.445 tỷ đồng và thu về 14.806 tỷ đồng. Tuy nhiên, con số thu về này phần lớn nhờ việc bán vốn tại Vinamilk đã được thực hiện cuối năm ngoái (hơn 11.000 tỷ đồng).
[Thoái vốn thu về hơn 14.000 tỷ đồng nhờ thương vụ Vinamilk]
Theo ông Đặng Quyết Tiến, việc chậm trễ trên về khách quan là do khả năng hấp thụ của thị trường chưa lớn. Tuy nhiên, vấn đề quan trọng hơn được ông khẳng định là từ chính các lãnh đạo doanh nghiệp.
Ông thừa nhận, trước đó có những quy định gây khó cho doanh nghiệp tuy nhiên hiện tại vấn đề này sau đó đã được Chính phủ xử lý. Bởi vậy, cái khó hiện tại được ông khẳng định là do tư tưởng chần chừ của “sếp” các doanh nghiệp.
“Gầy đây tôi thấy nhiều doanh nghiệp ngại làm, vì gắn với trách nhiệm, có làm thì cũng không được tích cực, quyết liệt,” ông Tiến nói.
Điều này càng đặc biệt thấy rõ khi hiện tại việc cổ phần hóa đang được thực hiện ở nhiều doanh nghiệp lớn. Quy mô doanh nghiệp càng lớn theo ông Tiến khi bóc tách ra sẽ càng đụng tới trách nhiệm của lãnh đạo các thời kỳ và của chính lãnh đạo hiện tại. Điều này khiến người đứng đầu các doanh nghiệp có tư tưởng sợ, né trách nhiệm.
Ở hướng khác, vấn đề đặt ra với lãnh đạo ngành tài chính là doanh nghiệp chây ì lên sàn. Đây là việc đã được nhắc tới nhiều trước đó và cơ quan chức năng hứa sẽ công khai và xử lý những doanh nghiệp này. Tuy nhiên, tới hiện tại, danh sách này vẫn chưa được công bố.
Trả lời cho thắc mắc này, ông Đặng Quyết Tiến nhấn mạnh, hiện cơ quan chức năng vẫn đang rà soát để đảm bảo thực sự đúng người đúng việc khi công khai. Bởi theo ông, có thể do doanh nghiệp nộp thiếu hồ sơ và có lý do chính đáng chứ không phải cố tình.
Tuy vậy, ông cũng cho biết, cơ quan chức năng sẽ sớm công khai các doanh nghiệp chậm lên sàn, có thể ngay trong tháng Sáu và có phương án xử lý.
Chia cổ tức: Ngân hàng đòi tăng vốn, Bộ Tài chính muốn thu về
Cũng về quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, một vấn đề đáng chú ý được ông Đặng Quyết Tiến nêu lên là cơ quan này vừa đưa ra đề xuất bổ sung trách nhiệm của người đại diện vốn Nhà nước trong việc thu cổ tức, lợi nhuận được chia vào ngân sách Nhà nước.
Cụ thể, với việc xử lý cổ tức, lợi nhuận, người đại diện vốn Nhà nước tại doanh nghiệp có cổ phần, vốn góp chi phối của Nhà nước phải báo cáo xin ý kiến của cơ quan đại diện chủ sở hữu. Sau khi cơ quan đại diện chủ sở hữu đã thống nhất với Bộ Tài chính việc phân chia phần lợi nhuận, người đại diện tham gia ý kiến, biểu quyết và quyết định tại Đại hội đồng cổ đông, cuộc họp của Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên.
Đề xuất trên theo đại diện Bộ Tài chính là bài học từ chuyện ngân hàng đòi tăng vốn để giữ lại phần lợi nhuận trong khi Bộ Tài chính lại đòi thu về. Câu chuyện này đã được nhắc tới nhiều hồi năm ngoái với việc Bộ Tài chính “đòi” cổ tức tại BIDV và VietinBank.
Theo ông, điều này cần được quy định rõ, muốn chia cổ tức, lợi nhuận thì cần ý kiến của cơ quan đại diện chủ sở hữu và Bộ Tài chính. Điều này nhằm tránh trường hợp một số người đại diện vốn Nhà nước tại doanh nghiệp có thể vì lợi ích doanh nghiệp mà bỏ phiếu giữ lại lợi nhuận để tăng vốn cho doanh nghiệp trong khi chính doanh nghiệp đó lại trong diện Nhà nước không cần nắm giữ.
“Có những doanh nghiệp có khi phải thoái đi nhưng người ta thấy giữ lại lợi nhuận để chiếm dụng, làm việc này việc kia nên họ tăng vốn lên,” ông Tiến nói.
Trường hợp khác, ông kể, có doanh nghiệp khi chia cổ tức thì chỉ chia cho cổ đông nhỏ, cổ đông Nhà nước thì không chia. Ông giải thích, điều này vì cổ đông nhỏ “có cả người điều hành, có ông giám đốc.”
Việc bổ sung Bộ Tài chính tham gia ý kiến trong chia cổ tức được ông Tiến lý giải thêm bởi đó là phần thu về ngân sách và Bộ Tài chính có trách nhiệm theo dõi cũng như cho phép sử dụng như thế nào./.