Việt Nam có nhiều giải pháp trong việc gỡ bỏ "thẻ vàng" đánh bắt bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).
Đây là nhận định vừa được học giả Veeramalla Anjaiah đưa ra trong cuộc trả lời phỏng vấn phóng viên TTXVN tại Jakarta (Indonesia).
Ông Anjaiah là nhà báo cao cấp Indonesia, đồng thời là nghiên cứu viên cao cấp của Trung tâm nghiên cứu Đông Nam Á (CSEAS).
Ông Anjaiah đánh giá Indonesia và Việt Nam đã hợp tác tốt trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản. Hai bên mới đây đã đạt được thỏa thuận phát triển ngành nuôi tôm hùm.
Việt Nam là một trong những nước sản xuất tôm hùm nuôi lớn nhất thế giới, trong khi Indonesia là quần đảo lớn nhất thế giới và là nước có sản lượng hải sản đánh bắt tự nhiên lớn thứ hai, sau Trung Quốc.
Indonesia cung cấp tôm hùm, tôm và nhiều loại cá cho Việt Nam. Tuy nhiên, 20-38% lượng hải sản xuất khẩu của Indonesia được báo cáo là đã bị ngư dân địa phương và tàu thuyền nước ngoài đánh bắt trái phép.
Ước tính, các hoạt động đánh bắt trái phép khiến Indonesia thiệt hại ít nhất 3 tỷ USD mỗi năm.
Theo ông Anjaiah, Ủy ban châu Âu (EC) đã áp dụng "thẻ vàng" đối với các sản phẩm thủy sản của Việt Nam vào năm 2017.
Kể từ đó, chính phủ, các bộ, địa phương của Việt Nam đã triển khai nhiều giải pháp để tạo ra những thay đổi rõ rệt trong cuộc chiến chống khai thác IUU, hướng tới mục tiêu gỡ bỏ "thẻ vàng" trong đợt thanh tra sắp tới của EC trong năm nay.
Các khuyến nghị của EC về đánh bắt IUU đều được đưa vào Luật Thủy sản của Việt Nam. Tuy nhiên, việc thực thi luật đã bộc lộ một số thách thức do nguồn nhân lực của ngành thủy sản còn hạn chế và sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các địa phương trong việc thông báo cho chính quyền về các tàu cá vi phạm.
Các quốc gia Đông Nam Á đã phải chịu tổn thất kinh tế nặng nề do hoạt động đánh bắt IUU. Hoạt động này thường chiếm khoảng 20% tổng giá trị sản lượng thủy sản của các quốc gia này và là tổn thất đáng kể cho nền kinh tế quốc gia, trong đó Indonesia chịu tổn thất đáng kể nhất trong ASEAN.
Chuyên gia Anjaiah cho biết Indonesia có 578 cảng cá và nguồn nhân lực, cơ sở vật chất và điều kiện cảng còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu.
Indonesia đã phê chuẩn Hiệp định về Biện pháp quốc gia có cảng (PSMA) vào năm 2016. PSMA giúp các quốc gia thực hiện các biện pháp tại cảng cá của mình để ngăn chặn IUU xâm nhập vào chuỗi cung ứng.
Các cảng có thể kiểm tra tàu cá nước ngoài và từ chối cho tàu tham gia đánh bắt IUU vào cảng hoặc cung cấp dịch vụ.
Indonesia xếp thứ 6 trong số 152 quốc gia về mức độ dễ bị tổn thương do đánh bắt IUU (sau Trung Quốc, Nga, Yemen, Ấn Độ và Iran).
Cuộc trấn áp đánh bắt IUU của Indonesia đang mang lại lợi ích cho nghề cá trong nước và phục hồi cá.
Hoạt động đánh bắt cá nước ngoài tại Indonesia đã giảm hơn 90% và tổng sản lượng đánh bắt giảm 25% kể từ năm 2014, khi chính phủ cấm tàu cá nước ngoài vào vùng biển của mình, cùng với các hạn chế khác.
Indonesia đã sử dụng công nghệ như Hệ thống nhận dạng tự động (AIS) và Hệ thống giám sát tàu (VMS) và thực hiện các hành động cứng rắn đối với hoạt động đánh bắt IUU và một số biện pháp khác, để bảo vệ nguồn lợi thủy sản của đất nước.
Chính phủ liên tục tăng cường giám sát, kiểm soát và theo dõi để đảm bảo các quy định và tiêu chuẩn quốc tế.
Bộ Thủy sản Indonesia gần đây đã triển khai 1.796 nhân sự, 34 tàu giám sát đánh bắt, 2 tàu tuần tra và 91 tàu cao tốc để giám sát hoạt động đánh bắt cá bất hợp pháp, không báo cáo và không được quản lý.
Indonesia đã thực hiện các biện pháp nghiêm ngặt đối với tàu cá nước ngoài đánh cắp cá ở vùng biển Indonesia, như bắt giữ tàu thuyền, ngư dân vi phạm và xử lý tại tòa án.
Vài năm trước, Indonesia đã cho nổ tung một số tàu thuyền nước ngoài bị bắt giữ.
Cũng trong cuộc phỏng vấn của phóng viên TTXVN tại Jakarta, ông Beni Sukadis, chuyên gia, điều phối viên của Viện Nghiên cứu Quốc phòng và Chiến lược Indonesia (Lesperssi) cho biết Indonesia có các quy định nghiêm ngặt để chống lại các hoạt động bất hợp pháp trên biển, đặc biệt là IUU.
Quốc gia này đã thực hiện một số biện pháp để giải quyết các vấn đề này. Trong đó, Luật số 31/2004 về Nghề cá (sau đó được sửa đổi bằng Luật số 45/2009) cung cấp khuôn khổ pháp lý để quản lý nghề cá và bao gồm các điều khoản chống lại IUU.
Luật này yêu cầu sử dụng giấy phép và giấy phép đánh bắt, báo cáo sản lượng đánh bắt và tuân thủ các hoạt động đánh bắt bền vững.
Sắc lệnh của tổng thống số 44/2016 chỉ định các lĩnh vực cấm đầu tư nước ngoài, bao gồm các hoạt động đánh bắt cá cụ thể, để bảo vệ nguồn tài nguyên biển địa phương.
Ngoài ra, Indonesia còn có quy định về hệ thống giám sát, kiểm soát và giám sát (MCS) đối với nghề cá, bao gồm các hệ thống giám sát tàu (VMS) và theo dõi vệ tinh các tàu cá.
Được thành lập vào năm 2015, lực lượng đặc nhiệm 115 phối hợp các nỗ lực chống IUU, bao gồm các hành động thực thi như tịch thu và đánh chìm tàu thuyền bị bắt quả tang tham gia vào các hoạt động bất hợp pháp.
Bên cạnh đó, Indonesia hợp tác với các tổ chức khu vực và quốc tế để tăng cường năng lực giải quyết vấn đề đánh bắt cá IUU thông qua chia sẻ thông tin và các hoạt động chung./.
Chuyên gia: Việt Nam có nhiều chuyển biến tích cực trong gỡ “thẻ vàng” IUU
Theo chuyên gia, về lâu dài, Việt Nam cần chú trọng chính sách nuôi trồng và bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản; mở rộng các khu bảo tồn biển; nâng cao đời sống và cải thiện sinh kế cho cộng đồng ngư dân.
