Một chú chuột chũi nhỏ đã được phát hiện tại Nam Phi khi“bơi” trong cát, hơn 80 năm sau khi loài vật này biến mất trên thế giới.
Chuột chũi vàng De Winton thuộc danh mục cực kỳ nguy cấp. Loài vật này đã biến mất hơn 80 năm, nhưng gần đây đã được một nhóm các nhà bảo tồn và nhà di truyền học từ Tổ chức Động vật Hoang dã có Nguy cơ Tuyệt chủng (EWT) và dại học Pretoria tìm thấy.
Đây là lần thứ 11 một loài động vật tưởng chừng đã tuyệt chủng nhưng lại được tìm thấy, kể từ sáng kiến tìm kiếm các loài bị mất được triển khai vào năm 2017.
Vào năm 2020, EWT bắt đầu hành trình xuyên qua vùng đất khô cằn của Northern Cape để tìm thứ mà họ mô tả là “còn quý hơn vàng,” chuột chũi vàng De Winton với bộ lông sáng óng ánh.
Thành viên Tổ chức phi chính phủ này cho biết hy vọng tìm thấy loài động vật nhỏ bé này rất mong manh như “sương mù bay qua các cồn cát ở bờ Tây.”
Được nhìn thấy lần cuối vào năm 1937, nó được coi là một loài “bị thất lạc,” một thuật ngữ chỉ những loài động vật đã không được giới khoa học tìm thấy trong vòng ít nhất 10 năm.
Chuột chũi sống ở cồn cát là loài động vật rất khó tiếp cận hoặc bẫy vì chúng hiếm khi rời khỏi những đường hầm trong hang, và người khác hầu như không thể tiếp cận hang của chúng. Thính giác nhạy bén khiến chúng có thể phát hiện nhanh chóng các rung động từ chuyển động trên mặt đất, giúp chúng càng dễ trốn.
Chuột chũi De Winton cũng thường bị nhầm lẫn với chuột chũi vàng Grant, một loài sống trong môi trường tương tự.
Để tìm kiếm chuột chũi vàng De Winton, EWT đã hợp tác với Đại học Pretoria và Jessia, chú chó collie có khả năng phát hiện các loại mùi, để thử nghiệm một kỹ thuật được gọi là DNA môi trường (eDNA) cải tiến, thường được sử dụng trong môi trường nước.
Tỉ mỉ sàng lọc các mẫu cát từ cồn cát gần Port Nolloth, họ tìm kiếm các dấu vết DNA từ các mẫu tế bào da, tóc, máu và phân do những chú chuột chũi bí ẩn thải ra.
“Nó không phải một tập phim của CSI, nhưng nó thú vị hơn nhiều,” EWT viết trước khi thực hiện sứ mệnh này.
Họ bắt đầu tại địa điểm nơi người ta nhìn thấy chuột chũi vàng lần cuối cách đây hơn 80 năm. Nhóm nghiên cứu đã thu thập hơn 100 mẫu đất, khảo sát tới 18km2 môi trường sống của chuột chũi vàng De Winton.
Vào thời điểm đó, EWT cho biết: “Việc tìm thấy chuột chũi vàng De Winton sẽ là tia hy vọng cho các nhà bảo tồn, cho thấy những điều kỳ diệu vẫn còn ẩn giấu đâu đó chờ được khám phá.”
Cộng thêm với chiếc mũi điêu luyện của chó Jessie, nhóm nghiên cứu xác dịnh được có một số loài chuột chũi vàng đang sống trong khu vực nghiên cứu.
Trong số này, cuối cùng họ đã phát hiện ra chuột chũi vàng De Winton, cùng với chuột chũi vàng Van Zyl, một loài quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng khác.
Cobus Theron, giám đốc bảo tồn cấp cao của EWT cho biết: “Giờ đây chúng tôi không chỉ hoàn thành nhiệm vụ mà còn có thể khai thác được chương trình eDNA, nơi có thể đem lại rất nhiều cơ hội không chỉ với chuột chũi vàng mà còn cho các loài bị mất hoặc có nguy cơ tuyệt chủng khác.”
Dự án này do tổ chức phi lợi nhuận Re:Wild và Re:Wild và IUCN Save Our Species cùng Liên minh châu Âu đồng tài trợ.
Có 21 loài chuột chũi vàng, hầu hết đều sống ở Nam Phi. Trong số này, chuột chũi De Winton đặc biệt bị đe dọa vì môi trường sống tự nhiên vốn đã nhỏ hẹp của chúng còn bị xâm lấn bởi hoạt động khai thác kim cương quy mô lớn.
Khi tìm kiếm chuột chũi vàng, mục đích của những người thực hiện là nâng cao nhận thức cộng đồng về loài động vật này, khuyến khích người dân báo cáo khi nhìn thấy chúng và hỗ trợ các nỗ lực bảo tồn khác bao gồm việc bảo vệ môi trường sống của chúng thông qua quản lý đa dạng sinh học.
Bên cạnh đó, hành trình thú vị để tìm kiếm chuột chũi vàng De Winton với những hoạt động tỉ mỉ gần như "mò kim đáy bể" theo nghĩa đen thể hiện những nỗ lực tuyệt vời của con người nhằm bảo vệ những loài động vật nhỏ bé, yếu ớt đang có nguy cơ tuyệt chủng cao./.
