Sáng 3/11, Hội nghị trực tuyến toàn quốc triển khai Kết luận số 19-KL/TW ngày 14/10/2021 của Bộ Chính trị và Đề án định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, đã được tổ chức theo hình thức trực tuyến từ điểm cầu Nhà Quốc hội đến các điểm cầu trong cả nước.
Phát biểu kết luận Hội nghị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh cần quan tâm chống tiêu cực ngay trong công tác xây dựng pháp luật, không để xảy ra việc lồng ghép “lợi ích nhóm,” “lợi ích cục bộ” của cơ quan quản lý Nhà nước trong văn bản luật; quan tâm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân và doanh nghiệp, cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.
Vào cuộc từ sớm, từ xa
Chủ tịch Quốc hội nêu rõ việc xây dựng, hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển có vai trò, ý nghĩa hết sức quan trọng, là một trong ba đột phá chiến lược để phát triển đất nước bền vững đã được Đảng ta đề ra từ Đại hội XI, tiếp tục được xác định là khâu đột phá trọng tâm ưu tiên hàng đầu trong nhiệm kỳ Đại hội XIII và cho cả giai đoạn 10 năm 2021-2030.
Tại Hội nghị, Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng đã có ý kiến chỉ đạo sâu sắc, toàn diện để triển khai có hiệu quả Kết luận của Bộ Chính trị và Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV.
“Đảng đoàn Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các cơ quan hữu quan cần nghiên cứu, quán triệt sâu sắc tinh thần phát biểu và ý kiến chỉ đạo của đồng chí Thường trực Ban Bí thư để xây dựng các kế hoạch hành động, kịp thời đưa Kết luận vào thực tiễn. Nói là nhiệm kỳ 5 năm nhưng chúng ta cũng đã gần hết năm đầu tiên của nhiệm kỳ. Nhiệm vụ rất lớn nhưng quỹ thời gian có hạn. Chúng ta phải hết sức nghiêm túc, khẩn trương ban hành kế hoạch thực hiện,” Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
[Đề cao trách nhiệm người đứng đầu trong xây dựng, thi hành pháp luật]
Đánh giá thể chế và hiệu lực của thể chế có vai trò quan trọng, quyết định đối với sự phát triển của tất cả các quốc gia, tuy nhiên Chủ tịch Quốc hội lưu ý, vai trò của thể chế phụ thuộc lớn vào chất lượng của hệ thống pháp luật. Chính vì lẽ đó, cùng với yêu cầu tập trung xây dựng, hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển, trước hết là thể chế phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Đại hội XIII của Đảng xác định cần tiếp tục xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật đầy đủ, kịp thời, đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định, có sức cạnh tranh quốc tế, lấy quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân, doanh nghiệp làm trọng tâm nhằm khơi thông nguồn lực, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, bảo đảm yêu cầu phát triển bền vững kinh tế, xã hội và quốc phòng, an ninh, đối ngoại của đất nước trong tình hình mới.
“Như vậy, Nghị quyết Đại hội yêu cầu cả về hình thức, nội dung và chất lượng hệ thống pháp luật phải bảo đảm. Hình thức thể hiện các văn bản phải đảm bảo đồng bộ, thống nhất, tránh chồng chéo, trùng lặp giữa các đạo luật, bảo đảm tính khả thi, công khai, minh bạch, có tính ổn định, có khả năng tiên liệu và tuổi thọ tương đối lâu dài. Nhưng chất lượng các dự án luật phải đặt lên hàng đầu. Chất lượng các đạo luật cuối cùng là phải phản ánh được thực tế cuộc sống, phải đáp ứng được yêu cầu kiến tạo phát triển kinh tế - xã hội bền vững và bảo đảm yêu cầu hội nhập quốc tế, các yêu cầu về quốc phòng, an ninh, an sinh xã hội, trật tự an toàn của đất nước. Cuộc sống mà không được thể hiện trong các văn bản pháp luật thì pháp luật cũng khó lòng đi vào cuộc sống được,” Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ.
Với 8 nhóm định hướng lớn, 70 định hướng cụ thể, Chủ tịch Quốc hội cho biết Đề án của Đảng đoàn Quốc hội đã bám sát chủ trương, đường lối Đại hội XIII và các văn kiện khác của Đảng, đề ra 137 nhiệm vụ lập pháp cụ thể cần thực hiện trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV nhằm hoàn thiện đồng bộ, có chất lượng hệ thống pháp luật, tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, lành mạnh, công bằng cho mọi thành phần kinh tế, thúc đẩy đổi mới sáng tạo; huy động, quản lý và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển.
Theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật hiện hành, Quốc hội không quyết định chương trình lập pháp 5 năm, mà chỉ quyết định chương trình lập pháp hàng năm. Với Kết luận số 19-KL/TW, đây lần đầu tiên Bộ Chính trị có kết luận về định hướng xây dựng pháp luật cho cả một nhiệm kỳ.
"Đây là định hướng hết sức quan trọng để Quốc hội xem xét, quyết định chương trình xây dựng pháp luật hàng năm, trên cơ sở định hướng dài hạn. Chúng ta chủ động hơn, vào cuộc từ sớm, từ xa, phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan để bảo đảm tiến độ, chất lượng của công tác xây dựng pháp luật, tránh tình trạng “bắc nước sôi chờ gạo,” cái đang cần thì không có để xem xét, thông qua, cái mà các cơ quan trình thì lại chưa thực sự cấp thiết, hoặc cấp thiết nhưng chuẩn bị chưa kỹ lưỡng. Trên cơ sở Kết luận 19-KL/TW và Đề án của Đảng đoàn Quốc hội, tất cả các cơ quan bám sát để chuẩn bị kỹ lưỡng. Có những vấn đề đến cuối nhiệm kỳ mới làm nhưng khi có định hướng rồi thì có thể bắt tay vào chuẩn bị ngay từ bây giờ để chúng ta xây dựng được nhiều luật nhất và chất lượng bảo đảm cao nhất," Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.
Siết chặt kỷ luật, kỷ cương
Để bảo đảm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII, Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị và định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, trong quá trình triển khai thực hiện các nhiệm vụ lập pháp được giao, Chủ tịch Quốc hội đề nghị lãnh đạo các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị, các cấp, các ngành từ trung ương đến địa phương, các đại biểu Quốc hội cần chú trọng nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác xây dựng pháp luật, hoàn thiện thể chế, không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác lập pháp. Trong xây dựng pháp luật, cần ưu tiên cao nhất cho chất lượng, kiên quyết không chạy theo số lượng, cố gắng khắc phục cơ bản những tồn tại, bất cập đã được các cơ quan nhận diện và chỉ ra trong quá trình tổng kết, xây dựng Đề án.
Bên cạnh đó, cần không ngừng đổi mới, tìm tòi, cải tiến quy trình, thủ tục để nâng cao hiệu quả công tác xây dựng, ban hành pháp luật; tăng cường sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức tham gia quy trình lập pháp để nâng cao chất lượng các dự án luật, dự thảo nghị quyết trình Quốc hội.
Chủ tịch Quốc hội lưu ý trong quá trình nghiên cứu, rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung, xây dựng mới luật, pháp lệnh, nghị quyết theo yêu cầu của các nhiệm vụ lập pháp, cần siết chặt kỷ luật, kỷ cương, bảo đảm tuân thủ chặt chẽ quy trình, thủ tục luật định, nhất là trong việc chuẩn bị hồ sơ đề nghị đưa dự án luật vào chương trình xây dựng pháp luật, công tác soạn thảo, lấy ý kiến và tiếp thu ý kiến của cơ quan, tổ chức, chuyên gia, nhà khoa học, đối tượng chịu sự tác động.
“Cần quan tâm chống tiêu cực ngay trong công tác xây dựng pháp luật, không để xảy ra việc lồng ghép “lợi ích nhóm,” “lợi ích cục bộ” của cơ quan quản lý Nhà nước trong văn bản luật; quan tâm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân và doanh nghiệp, cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh. Kiên quyết không trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự án, dự thảo không bảo đảm chất lượng và tiến độ,” Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Đồng thời, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, tiếp tục siết chặt kỷ luật, kỷ cương lập pháp gắn với trách nhiệm của tập thể, tổ chức và cá nhân, nhất là của người đứng đầu trong công tác xây dựng pháp luật; xác định rõ nguyên nhân, trách nhiệm của từng cơ quan, tổ chức, người đứng đầu trong việc không hoàn thành nhiệm vụ để báo cáo Quốc hội, cấp có thẩm quyền và coi đó là một trong những tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ, là căn cứ để xem xét, đánh giá mức tín nhiệm khi tổ chức lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với những người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn.
Ngay từ bây giờ, các cơ quan hết sức quan tâm việc triển khai nghiên cứu, thực hiện các nhiệm vụ lập pháp, đặc biệt là trong năm 2022, có thể coi là năm bản lề triển khai thực hiện Kết luận của Bộ Chính trị. Theo tiến độ xác định trong Đề án đã được Bộ Chính trị thông qua, có 95/137 nhiệm vụ lập pháp cần phải hoàn thành việc rà soát, nghiên cứu trong thời gian từ nay đến hết năm 2022; trong đó có 40 nhiệm vụ phải hoàn thành trước ngày 30/6/2022, 55 nhiệm vụ phải hoàn thành trước ngày 31/12/2022. Đây là một thách thức không nhỏ, vì trong thời gian ngắn (khoảng hơn 1 năm) phải hoàn thành số lượng nhiệm vụ rà soát, nghiên cứu rất lớn, chiếm 69% tổng số nhiệm vụ lập pháp được xác định của cả nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV. Để hoàn thành khối lượng công việc rất đồ sộ này, bảo đảm chất lượng, hiệu quả, đúng tiến độ, các cơ quan, nhất là người đứng đầu, cần trực tiếp chỉ đạo và khẩn trương triển khai ngay các nhiệm vụ lập pháp được giao.
Tăng cường năng lực cho đội ngũ làm công tác xây dựng pháp luật
Việc triển khai thực hiện Kết luận của Bộ Chính trị và Đề án định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV là nhiệm vụ chính trị trọng tâm không chỉ của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và đại biểu Quốc hội trong nhiệm kỳ này, mà còn là trách nhiệm, nhiệm vụ quan trọng cần ưu tiên hàng đầu của tất cả các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương.
Do đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị các cơ quan, tổ chức cần khẩn trương chỉ đạo triển khai ngay các công việc để thực hiện Kết luận của Bộ Chính trị và Đề án. Cụ thể, Ủy ban Pháp luật tiếp thu đầy đủ ý kiến của các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ý kiến của các cơ quan, tổ chức tại Hội nghị này, ý kiến của đồng chí Thường trực Ban Bí thư hoàn thiện dự thảo Kế hoạch của Ủy ban Thường vụ Quốc hội triển khai thực hiện Kết luận của Bộ Chính trị và Đề án để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành sớm.
Trên cơ sở Kết luận của Bộ Chính trị, Đề án và Kế hoạch của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan, tổ chức căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ và phạm vi lĩnh vực phụ trách, khẩn trương xây dựng kế hoạch chi tiết của cơ quan, tổ chức mình để triển khai thực hiện. Trong đó, cần lưu ý việc thực hiện các giải pháp nhằm tăng cường năng lực cho các cơ quan, đơn vị, đội ngũ công chức làm công tác xây dựng pháp luật, các điều kiện bảo đảm cho công tác xây dựng pháp luật, tăng cường kỷ luật, kỷ cương, bảo đảm hoàn thành tốt các nhiệm vụ lập pháp được giao.
Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội được phân công theo dõi, đôn đốc, giám sát việc thực hiện các nhiệm vụ lập pháp có trách nhiệm phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, tổ chức có liên quan trong quá trình triển khai thực hiện, vừa để tham gia, phối hợp ngay từ đầu, vừa để đôn đốc bảo đảm chất lượng, đúng tiến độ.
Các Tỉnh ủy, Thành ủy, Hội đồng Nhân dân, Ủy ban Nhân dân, Đoàn đại biểu Quốc hội, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các đại biểu Quốc hội chủ động tổ chức nghiên cứu, quán triệt Kết luận của Bộ Chính trị và Đề án; phối hợp rà soát, tổng kết, khảo sát thực tiễn khi có yêu cầu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành, cơ quan, tổ chức ở Trung ương.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức thành viên có giải pháp tiếp tục nâng cao hơn nữa chất lượng giám sát và phản biện xã hội đối với công tác xây dựng pháp luật; phát huy vai trò, trách nhiệm, tham gia có hiệu quả vào quy trình lập pháp./.