Chuẩn bị cho cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV và đại biểu Hội đồng Nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016-2021 diễn ra vào Chủ nhật ngày 22/5, ông Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội đồng bầu cử quốc gia đã dành thời gian trả lời các phóng viên Thông tấn, báo chí về tiến độ công việc chuẩn bị cho ngày bầu cử; vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong quá trình tổ chức các hội nghị tiếp xúc cử tri cho những người ửng cử đại biểu Quốc hội; việc giám sát lời hứa của các ứng cử viên sau khi trúng cử...
- Trên cương vị là Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội đồng bầu cử quốc gia, ông có thể cho biết tiến độ và khối lượng công việc chuẩn bị cho cuộc bầu cử tính đến thời điểm này?
Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân: Theo quy định của Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân, để tiến tới bầu cử là quá trình rất dài. Nhìn lại quá trình vừa qua một cách tổng quát, tất cả những nội dung công việc thực hiện theo Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân, Kế hoạch bầu cử do Hội đồng bầu cử quốc gia thông qua, cơ bản đã hoàn thành đúng tiến độ với 9 công việc lớn đã được triển khai.
Đầu tiên là việc hình thành Hội đồng bầu cử quốc gia, các tiểu ban của Hội đồng bầu cử quốc gia nhằm hướng dẫn triển khai công tác bầu cử trong toàn quốc, cũng như giải đáp những thắc mắc của địa phương. Thứ hai, việc bảo đảm kinh phí cho công tác bầu cử đã được quyết định, cấp kinh phí của Trung ương cho các địa phương phục vụ công tác bầu cử. Bên cạnh đó, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tiến hành 3 vòng hiệp thương để xác định cơ cấu các đại biểu Quốc hội cần bầu, sau đó xác định cơ cấu, thành phần những người được giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội đáp ứng tiêu chuẩn để công bố danh sách, để trên cơ sở đó các địa phương tổ chức hội nghị tiếp xúc cử tri.
Công việc tiếp theo đã hoàn thành là xác định các đơn vị bầu cử ở các địa phương, số lượng đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân bầu ở mỗi đơn vị bầu cử; hình thành các ban, tổ bầu cử ở các địa phương, niêm yết danh sách các ứng cử viên đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân; tổ chức cho các ứng cử viên tiếp xúc với cử tri ở tất cả tỉnh, thành phố trong cả nước với tinh thần tất cả các ứng cử viên gặp đại diện cử tri của tất cả các phường, xã, tại khu vực bầu cử của mình.
Bên cạnh đó, các đợt giám sát của Hội đồng bầu cử quốc gia và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tại 63 tỉnh, thành phố đã được thực hiện nhằm đánh giá tiến độ triển khai thực hiện công tác bầu cử trong các giai đoạn. Việc tuyên truyền cho nhân dân hiểu rõ mục đích, yêu cầu của đợt bầu cử và trách nhiệm của công dân đối với việc tham gia công tác bầu cử đã được triển khai tích cực. Chính quyền địa phương và các đoàn thể phối hợp bảo đảm trật tự trị an trước và trong ngày bầu cử.
Cuối cùng là tiếp nhận những kiến nghị, khiếu nại tố cáo của nhân dân liên quan đến các ứng cử viên và quá trình vận động liên quan đến bầu cử. Như vậy, 9 công việc lớn đã triển khai xong trong thời gian qua. Còn ít ngày nữa là đến ngày bầu cử, các địa phương đang rà soát lại việc chuẩn bị; tất cả đã sẵn sàng cho ngày bầu cử 22/5.
- Sau 3 vòng hiệp thương bầu cử, những vấn đề nổi lên đã được Hội đồng bầu cử quốc gia quan tâm, xử lý như thế nào, thưa ông?
Ông Nguyễn Thiện Nhân: Sau vòng hiệp thương thứ ba, Hội đồng bầu cử quốc gia đã thống nhất được danh sách ứng cử viên đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp, sau đó công bố danh sách này. Bước tiếp theo là chuẩn bị cho các ứng cử viên tiếp xúc cử tri. Việc này hết sức quan trọng, quyết định chất lượng bầu cử.
Vừa qua, Hội đồng bầu cử quốc gia, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã có hướng dẫn các cơ sở triển khai công việc này, đến nay cơ bản đã kết thúc, các ứng cử viên đã hoàn thành việc tiếp xúc cử tri tại 63 tỉnh, thành phố trong cả nước.
Việc thứ hai là Hội đồng bầu cử quốc gia đã kiểm tra lại việc niêm yết danh sách các cử tri vì các cử tri có thể chọn nơi bầu khác nhau, giúp cử tri là khách du lịch hoặc kiều bào về nước, nếu đúng vào ngày bầu cử có thể nắm được thông tin để chọn nơi tham gia bầu cử.
Do điều kiện công tác của các chiến sĩ nơi hải đảo, một số cơ quan đặc biệt phải bầu cử sớm. Thời gian qua, sau hiệp thương lần thứ 3, theo đề nghị của một số địa phương, Hội đồng bầu cử quốc gia đã quyết định chấp thuận bầu cử sớm. Đồng thời, công tác truyền thông để bảo đảm nhân dân tham gia cao nhất cho đợt bầu cử tới đang được tăng cường thực hiện.
- Xin ông cho biết Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã phát huy vai trò như thế nào trong quá trình tổ chức các hội nghị gặp gỡ tiếp xúc cử tri cho những người ứng cử đại biểu Quốc hội?
Ông Nguyễn Thiện Nhân: Theo luật định, chỉ đạo hoạt động bầu cử là Hội đồng bầu cử quốc gia; ở các địa phương là các Ủy ban bầu cử. Trong đó, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam được giao nhiệm vụ: Chịu trách nhiệm trực tiếp tổ chức 3 hội nghị hiệp thương; chủ trì các cuộc tiếp xúc của ứng cử viên với cử tri.
Mặt trận Tổ quốc các cấp thấy rõ trách nhiệm của mình, vì vậy thời gian qua đã rất nỗ lực tham gia thực hiện chỉ đạo của Hội đồng bầu cử quốc gia, Ủy ban bầu cử các tỉnh, thành phố. Trong vòng 2 tuần, Mặt trận Tổ quốc 63 tỉnh, thành phố đã tổ chức cho các ứng cử viên tiếp xúc cử tri với tinh thần đảm bảo công khai, dân chủ, bình đẳng giữa các ứng cử viên; thảo luận kỹ với Hội đồng bầu cử quốc gia, Ủy ban bầu cử địa phương để có đại diện của tất cả các phường, xã được tiếp xúc với ứng cử viên, bởi yêu cầu tiếp xúc đầy đủ, rộng rãi với cử tri của các ứng cử viên là hết sức quan trọng.
Mỗi ứng cử viên được quyền trình bày chương trình hành động của mình với thời gian công bằng và được quyền phát biểu ý kiến khi người dân hỏi; trình bày chương trình hành động của mình trên đài truyền hình, đài tiếng nói các địa phương, bảo đảm thời gian, dung lượng như nhau.
Trong khi tiếp xúc cử tri, nếu có cử tri kiến nghị vấn đề liên quan đến trách nhiệm đại biểu Quốc hội và Quốc hội khóa tới, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phải tập hợp đầy đủ những ý kiến này để phản ánh đến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, để sau khi có Quốc hội mới sẽ tiếp tục xử lý những kiến nghị của cử tri.
Qua thực tiễn cho thấy hoạt động giám sát này đã được tiến hành tốt; qua việc điều hành các buổi tiếp xúc cử tri, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã rút ra các kinh nghiệm, để khi hướng dẫn bầu cử sẽ hướng dẫn chi tiết hơn nữa để điều hành thống nhất trong cả nước, bảo đảm dân chủ, khoa học.
- Theo ông, việc giám sát quá trình bầu cử như kiểm phiếu cần phải như thế nào để bảo đảm khách quan, trung thực?
Ông Nguyễn Thiện Nhân: Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân đã quy định công đoạn kiểm phiếu cũng có thể được giám sát. Ngoài việc giám sát của các tổ chức liên quan đến bầu cử (Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức thành viên), cá nhân người ứng cử, thân nhân của họ, cơ quan giới thiệu người ứng cử và phóng viên báo chí cũng có thể giám sát việc kiểm phiếu. Kiểm phiếu là quá trình rất nhạy cảm, vì vậy Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã kiến nghị với Hội đồng bầu cử quốc gia hướng dẫn chi tiết và trong thời gian ngắn nhất 1-2 ngày tới, Hội đồng bầu cử quốc gia sẽ có hướng dẫn chi tiết về nội dung này.
Nói một cách khái quát, nhằm bảo đảm đúng các đối tượng có thẩm quyền giám sát, nếu là người đại diện cho ứng cử viên phải có văn bản của ứng cử viên ủy quyền cho giám sát; nếu là cơ quan giới thiệu ứng cử viên phải có giấy ủy quyền; nếu là phóng viên báo chí cần có giấy xác nhận. Đồng thời theo quy định, trong quá trình bỏ phiếu và kiểm phiếu, nếu phát hiện có sai phạm sẽ được lập biên bản tại chỗ. Đây là nội dung mới chắc chắn sẽ góp phần bảo đảm dân chủ, khách quan theo đúng pháp luật của lần bầu cử này.
- Một trong những việc cử tri quan tâm nhất là làm sao giám sát lời hứa của các ứng cử viên sau khi trúng cử. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam có vai trò gì trong việc cùng cử tri giám sát việc thực hiện lời hứa của các ứng cử viên, thưa ông?
Ông Nguyễn Thiện Nhân: Trong quá trình tiếp xúc và vận động bầu cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân, theo quy định của luật, các ứng cử viên phải thể hiện trách nhiệm của mình sau khi trúng cử. Trong các cuộc tiếp xúc cử tri, các ứng cử viên trình bày chương trình hành động, trong đó có nhiều nội dung là lời hứa. Đã hứa với dân là dân nhớ. Chương trình hành động của các ứng cử viên không những được phát biểu ở từng quận, huyện, xã, phường, mà còn được truyền hình, phát thanh, vì vậy tất cả các cử tri đều biết ứng cử viên đó hứa điều gì. Những lời hứa phản ánh quyết tâm cụ thể của các ứng cử viên ở thời điểm họ ra ứng cử, thông thường là không nhiều.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và người dân trong quá trình tổ chức việc tiếp xúc đều ghi nhận các lời hứa đó. Quan trọng hơn là sau khi được bầu, mỗi lần tiếp xúc sau đó, các đại biểu cần liên hệ, báo cáo với người dân về việc thực hiện lời hứa, đặc biệt với điều kiện mới phát sinh, các đại biểu cần nhận nhiệm vụ mới chứ không phải chỉ làm theo lời hứa lúc đó. Lần này, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xác định yêu cầu trong thời gian sau bầu cử sẽ tiến hành hoạt động giám sát lời hứa một cách hệ thống hơn, tốt hơn
- Thời gian qua, ở một số nơi có thành phần kích động, xúi giục người dân nhằm gây áp lực cho ngày bầu cử sắp tới. Ông có suy nghĩ gì và có nhắn gửi gì tới cử tri?
Ông Nguyễn Thiện Nhân: Trong cuộc sống, ai cũng quan tâm đến gia đình, quê hương, đất nước mình. Nếu có sự kiện ảnh hưởng đến đời sống của dân mà không bức xúc thì không được. Việc lo lắng cho nhân dân ở những nơi bị khó khăn là điều hết sức chính đáng.
Tuy nhiên, bầu cử 5 năm mới diễn ra 1 lần, chính là thể hiện quyền công dân được bầu chọn người thay mặt mình tham gia vào cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất - Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp ở địa phương.
Có thể mỗi người có tình cảm khác nhau, cũng có người nói quan điểm đó theo cách riêng làm người dân bức xúc nhưng không nên vì bức xúc về một việc trong thời điểm hiện nay mà từ bỏ quyền và trách nhiệm rất thiêng liêng của mình là bầu chọn lãnh đạo của đất nước trong 5 năm tới.
Đảng, Nhà nước, Chính phủ và chính quyền các cấp, trong đó có Mặt trận Tổ quốc Việt Nam luôn cố gắng để bảo đảm cuộc sống của bà con ngư dân tốt hơn trong điều kiện hiện nay. Ngư dân khó khăn không bao giờ đơn độc.
Vừa qua, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam và Hội Chữ thập Đỏ Việt Nam đã triển khai ký kết chương trình phối hợp, hỗ trợ các ngư dân gặp khó khăn. Nhà nước đã có chương trình hỗ trợ 10% hộ dân khó khăn nhất; hỗ trợ bảo hiểm y tế, không để trẻ em bỏ học.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đang bàn bạc và dự kiến ngày 19/5 sẽ ký kết chương trình phối hợp để hỗ trợ khoảng 10% số hộ dân của Đồng bằng sông Cửu Long, Nam Trung Bộ, Tây Nguyên bị hạn hán có điều kiện, phương tiện để trữ nước, lọc nước sinh hoạt khi cần thiết.
Đặc biệt, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh sẽ phát động hình thành 10 trạm lọc nước thí điểm lọc nước lợ thành nước sinh hoạt với công suất 2.000 lít/ngày. Đây là một vài ví dụ để thấy rằng đồng bào bị hạn hán và ngư dân gặp khó khăn không đơn độc.
Chính phủ, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên đã vào cuộc. Người dân không nên vì khó khăn ngắn hạn bỏ đi quyền công dân, quyết định chọn ai lãnh đạo địa phương và đất nước trong 5 năm tới. Người dân vì tương lai của chính mình hãy đi bầu cử.
- Xin cảm ơn ông./.