Quang cảnh bên ngoài Nhà Trắng ở Washington DC., Mỹ ngày 21/5/2020. (Nguồn: THX/TTXVN) Mười nước châu Âu đã ra tuyên bố chung bày tỏ lấy làm tiếc về quyết định của Mỹ rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở - một thỏa thuận mà các nước này xem là đóng vai trò quan trọng góp phần xây dựng lòng tin trong nhiều thập kỷ qua nhằm tăng cường an ninh và sự minh bạch tại khu vực châu Âu-Đại Tây Dương.
Trong tuyên bố chung đưa ra ngày 22/5, Ngoại trưởng các nước Pháp, Đức, Bỉ, Tây Ban Nha, Phần Lan, Italy, Luxembourg, Hà Lan, Cộng hòa Séc và Thụy Điển đều bày tỏ lấy làm tiếc về thông báo của Chính phủ Mỹ về việc trong sáu tháng tới sẽ rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở với lý do "Nga liên tục vi phạm các điều khoản của hiệp ước."
[Nga sẽ buộc phải đáp trả nếu Mỹ rút khỏi Hiệp ước bầu trời mở]
Ngoại trưởng các nước cam kết sẽ tiếp tục thực thi hiệp ước này, vốn có giá trị ngày càng tăng đối với cấu trúc kiểm soát vũ khí thông thường và an ninh chung.
Tuyên bố khẳng định Hiệp ước Bầu trời mở vẫn hữu ích và thiết thực.
Các nước đồng thời nêu rõ sẽ tiếp tục đối thoại với Nga trên cơ sở những ý kiến đã thống nhất trước đó giữa các đồng minh trong Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và các đối tác châu Âu khác để cùng tháo gỡ những bất đồng.
Hiệp ước Bầu trời mở được ký năm 1992 và bắt đầu có hiệu lực vào năm 2002. Thỏa thuận cho phép các quốc gia tham gia (34 quốc gia) công khai thu thập thông tin về các lực lượng vũ trang của nhau cũng như các hoạt động quân sự của các nước thành viên.
Ngày 21/5, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Mỹ chuẩn bị rút khỏi thỏa thuận này và đây là hiệp ước kiểm soát vũ khí quan trọng thứ ba mà nhà lãnh đạo này quay lưng kể từ khi ông nhậm chức tháng 1/2017.
Trước đó, Tổng thống Trump đã rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân mang tên Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA), ký năm 2015 giữa nhóm P5+1 với Iran, và Hiệp ước Các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) ký với Nga năm 1988.
Trong tất cả các trường hợp, Tổng thống Trump đều cáo buộc bên còn lại vi phạm các quy định của thỏa thuận.
Ngoài ra, ông cũng để ngỏ khả năng chấm dứt một thỏa thuận khác là Hiệp ước Cắt giảm Vũ khí chiến lược mới (New START) ký kết với Nga năm 2010 và cần được gia hạn vào đầu năm 2021./.
