Ảnh minh họa. (Nguồn: graphics.wsj.com) Phóng viên TTXVN có cuộc phỏng vấn ông Philippe Detheux, cựu cố vấn ngoại giao của Chính phủ Bỉ, thành viên Phòng Thương mại và Công nghiệp Bỉ-Việt về tiến trình đàm phán việc Anh rời khỏi Liên minh châu Âu (EU), còn gọi là Brexit.
Theo ông Philippe Detheux, ba năm kể khi từ cuộc trưng cầu dân ý tại Anh về Brexit, EU luôn thể hiện cách tiếp cận vấn đề Brexit với một sự bình tĩnh, nghiêm túc và kiên định ngay từ những ngày đầu bước vào tiến trình đàm phán với London. Đây chính là nguyên tắc mà EU cho là cần thiết trong quá trình thương lượng với nước Anh.
Với quan điểm nhất quán của mình, EU đã chứng tỏ họ không bị xáo động trước sự rời đi của một nước thành viên quan trọng với những đóng góp to lớn cho các hoạt động của khối cả trên phương diện kinh tế, chính trị cũng như hợp tác phát triển.
Ông Detheux đưa ra ví dụ minh họa là 50% hàng hóa xuất khẩu của Anh có đích đến là EU và 50% hàng nhập khẩu của Anh cũng xuất phát từ EU.
Xác định rằng nước Anh chính là bên quyết định rời khỏi con tàu EU, Liên minh châu Âu trước tiên cho rằng điều này cần phải được tôn trọng và thực hiện với một sự thận trọng, bình tĩnh và quyết đoán để tránh xảy ra những hệ quả tồi tệ cho khối.
EU xác định rằng một Brexit không thỏa thuận bằng mọi giá là điều cần phải tránh. Trong suốt quá trình đàm phán 3 năm qua, ông Detheux đánh giá cách tiếp cận của EU cho thấy họ hoàn toàn tuân thủ nguyên tắc đã đưa ra là xử lý mọi vấn đề theo trật tự.
[Vấn đề Brexit: Nước cờ quyết định hay 'kế hoạch đổ vỏ' của nước Anh?]
Trước tiên, EU xác định giữa họ và nước Anh cần giải quyết các vấn đề của quá khứ như tài chính, quyền công dân hay đường biên giới Ireland; tiếp đó hai bên mới có thể xem xét mối quan hệ thương mại trong tương lai.
Thời gian cho thấy Liên minh đã giữ vững được lập trường của mình trước mọi sóng gió dựa trên các nguyên tắc đã được xác định rõ ràng. Điều này chứng tỏ khả năng thống nhất cao trong nội bộ khối trên các vấn đề cơ bản.
Chuyên gia Detheux đánh giá đây là yếu tố rất quan trọng giúp duy trì hình ảnh tốt của EU trên trường quốc tế. Trong một thế giới mà sự cân bằng quyền lực là cơ sở chính của các thỏa thuận quốc tế, điều quan trọng là EU đã thể hiện được sự kiên định của mình. Đây cũng là điểm mấu chốt để Khối có được sự chuẩn bị tốt cho cuộc đàm phán về mối quan hệ tương lai với Vương quốc Anh. Và EU luôn cho rằng một cuộc đàm phán như vậy chỉ có thể được bắt đầu khi Brexit có hiệu lực.
Nếu trường hợp Brexit không thỏa thuận xảy ra thì trong mối quan hệ thương mại với EU trong tương lai, Anh sẽ trở thành một nước thứ ba như Mỹ và hàng hóa của họ muốn vào châu Âu sẽ phải chịu các mức thuế xuất nhập khẩu tương đương.
Con số thống kê cho thấy là từ sau cuộc trưng cầu dân ý năm 2016, đồng bảng Anh đã sụt giảm 15% giá trị và tăng trưởng kinh tế của nước này đã mất đi 0,1 điểm phần trăm.
Từ những lý lẽ và thực tiễn trên, vị cựu cố vấn của chính phủ Bỉ nhận định việc tìm một giải pháp để đạt được một Brexit theo cách có trật tự là rất quan trọng.
Trước đây, EU đã đưa ra một đề xuất rất cụ đối với nước Anh về biên giới Ireland, tuy nhiên điều này đến nay vẫn bị London bác bỏ. Đề xuất đó là kết quả của một quá trình tính toán kỹ càng trên tinh thần nghiêm túc và sự kiên định, vì bản thân EU đã xác định ranh giới đỏ là bảo vệ tính toàn vẹn của thị trường đơn nhất của khối.
Ông Detheux khẳng định bất kỳ một nước thứ ba nào như Mỹ, Trung Quốc hay Việt Nam, khi giao thương với EU cũng phải tuân theo nguyên tắc về kiểm soát biên giới và đảm bảo các qui định về tiêu chuẩn chất lượng của châu Âu.
Ông cho rằng nguyên tắc này cũng phải được áp dụng đối với Anh sau thời điểm nước này rời khỏi EU, dự kiến ngày 31/10. EU sẽ không chấp nhận một nguyên tắc nào khác bởi nguy cơ ảnh hưởng đến tính toàn vẹn của thị trường đơn nhất của Khối. Giải pháp tránh đường biên giới cứng đã được Anh và EU nhất trí dưới thời Thủ tướng Theresa May, nhưng điều này đã bị Quốc hội Anh bác bỏ.
Cách đây vài ngày, Thủ tướng đương nhiệm của nước Anh, ông Boris Jonhson đã đề xuất một thỏa thuận mới để giải quyết vấn đề biên giới Ireland với hy vọng có thể tiến tới một thỏa thuận với EU, điều mà cả hai bên cùng mong muốn.
Các quan chức của EU và các nước thành viên tuyên bố sẽ nghiên cứu đề xuất mới của London với một sự tập trung cao độ. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean Claude Juncker ngay lập tức đưa ra nhận xét rằng vẫn còn một số vấn đề trong đề xuất của phía Anh. Hai bên hiện chỉ có gần một tháng để tìm ra được giải pháp.
Và theo ông Detheux, kết quả thế nào là do người Anh quyết định vì London chính là là bên đã đưa ra lịch trình. Nếu kéo dài thời điểm Brexit thì sẽ có thời gian để nghiên cứu và tìm ra giải pháp phù hợp cho tất cả các bên. Về mặt ngoại giao, cả hai bên đều mong muốn tìm ra giải pháp để đạt được thỏa thuận.
Chuyên gia người Bỉ cho rằng việc kéo dài thêm thời hạn Brexit cũng là một khả năng, nhưng để làm gì và điều đó có cần thiết hay không. Nếu chỉ là để thảo luận lại về các điều khoản thì phía EU chắc chắn sẽ không đồng thuận.
Còn đối với tình huống cắt đứt ngay sợi dây và đặt mọi sự vào tình thế đã rồi, ông Detheux cho rằng sự lựa chọn nằm trong tay của Thủ tướng Anh. Chính ông Boris Jonhson sẽ là người đưa ra yêu cầu xin kéo dài thời hạn, ký một thỏa thuận với EU hay thực hiện một Brexit không thỏa thuận.
Phía EU luôn xác định thực hiện đàm phán nghiêm túc trong khi Anh chính là bên đã đặt ra thời hạn ngày 31/10. EU đã chấp nhận mốc thời gian này và họ không thể tự mình thay đổi nó. Theo ông Detheux, tại hội nghị thượng đỉnh vào ngày 18/10 tới thì mọi thứ sẽ trở nên rõ ràng hơn.
Chuyên gia Detheux nhận định rằng việc các giải pháp rõ ràng về tiến trình Brexit được đưa ra càng sớm càng tốt có vai trò rất quan trọng đối với không chỉ EU mà cả phần còn lại của thế giới. Chúng tạo nên những ảnh hưởng không nhỏ tới đường hướng chiến lược về xuất nhập khẩu của các nước vào Anh và EU.
Nhiều quốc gia, như Việt Nam chẳng hạn, nhất là trong bối cảnh Hà Nội vừa ký Hiệp định thương mại tự do với EU, hiện chưa thể rõ mối quan hệ trao đổi thương mại giữa họ với nước Anh và EU sẽ diễn biến ra sao. Mọi việc còn đang rất mơ hồ và chưa có điều gì là chắc chắn trong thời điểm hiện nay.
Ông Detheux tin tưởng rằng trong vài tuần tới, các doanh nghiệp sẽ có cơ sở để xác định đường hướng chiến lược của mình trong hoạt động xuất nhập khẩu tại thị trường EU và Anh./.
