Trong khuôn khổ Hội nghị Quốc tế lần thứ 3 về chống buôn bán trái pháp luật các loài động vật, thực vật hoang dã diễn ra tại Hà Nội từ 17-18/11, hổ là một trong những chủ đề đưa ra thảo luận.
Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên thế giới khuyến nghị nên đóng cửa tất cả các trang trại hổ ở châu Á trong vòng 3 năm tới.
Gia tăng số vụ bắt giữ hổ nuôi sinh sản
Việc nuôi nhốt hổ với mục đích thương mại tại châu Á hiện đang đe dọa tương lai sống còn của những cá thể hổ còn lại ngoài tự nhiên.
Theo báo cáo tổ chức TRAFFIC (Mạng lưới giám sát buôn bán động, thực vật hoang dã toàn cầu), khoảng 30% số lượng hổ bị bắt giữ từ năm 2012 đến 2015 có nguồn gốc từ chính các trại nuôi sinh sản.
Ngoài việc gây khó khăn cho các cơ quan thực thi pháp luật, các trại hổ cũng hợp pháp hóa việc buôn bán trái phép các bộ phận và sản phẩm làm từ hổ, dẫn đến sự gia tăng nhu cầu đối với loại hàng này.
Ông Michael Baltzer, người đứng đầu Sáng kiến vì sự sống của loài hổ của Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Thế giới (WWF) cho rằng: "Chính các trại nuôi nhốt hổ đang tiếp tay và mở rộng việc buôn bán hổ trái phép, do đó cần phải đóng cửa tất cả các trại hổ. Hội nghị tại Hà Nội sẽ là tiền đề lý tưởng để các nước cam kết đóng cửa toàn bộ trại nuôi hổ trên khắp châu Á. Điều này sẽ góp phần đáng kể vào việc giúp hổ hoang dã sống sót và hồi phục quần thể."
Bất chấp những nỗ lực trong khu vực để ngăn chặn nạn săn bắt và buôn lậu, báo cáo cập nhật năm 2016 “Chỉ còn Da và Xương” cho thấy từ năm 2000 trở lại đây, trung bình mỗi năm có khoảng 109 cá thể hổ bị giết và buôn bán. Con số thực tế chắc chắn còn cao hơn bởi đây chỉ là số liệu từ những vụ bắt giữ được, trong khi đó có nhiều vụ buôn lậu không bị phát hiện.
Việt Nam cũng đang là một điểm nóng về buôn bán trái phép hổ nuôi sinh sản với số lượng trại hổ ngày càng tăng khi gần 40% số vụ bắt giữ tại Việt Nam có nguồn gốc từ các trại này, trong khi Việt Nam chỉ cho phép nuôi sinh sản vì mục đích nghiên cứu khoa học.
Vai trò của Việt Nam trong buôn bán hổ trái phép đã được Ủy ban Công lý Động thực vật hoang dã (Wildlife Justice Commission) nhấn mạnh trong phiên điều trần công khai diễn ra tuần này tại Tòa án Quốc tế La Hay. Châu Á hiện có hơn 7.000 trại nuôi hổ, chủ yếu tập trung tại Trung Quốc, Lào, Thái Lan và Việt Nam.
Tác giả báo cáo của TRAFFIC, bà Kanitha Krishnasamy cho biết: "Số lượng hổ bị nghi là có nguồn gốc từ các trại nuôi sinh sản ngày càng gia tăng là một dấu hiệu chắc chắn cho thấy các trại đang lách luật. Phần lớn các hoạt động này tập trung tại Lào, Thái Lan và Việt Nam."
Xây dựng cơ sở dữ liệu cấp khu vực
Lần đầu tiên trong một thế kỷ, quần thể hổ trong tự nhiên trên thế giới đã gia tăng. Nhưng với số lượng chỉ vào khoảng 3.890 cá thể trong tự nhiên, quần thể này vẫn đang bị đe dọa, nhất là khi nạn săn bắt không có dấu hiệu giảm. Ấn Độ cho biết năm nay đã có 76 con hổ bị săn bắt trộm, cao nhất trong vòng 6 năm trở lại đây.
Chính phủ Ấn Độ đề xuất xây dựng một cơ sở dữ liệu cấp khu vực về các mẫu vân lông hổ để có thể so sánh hình ảnh những cá thể hổ bị bắt giữ, với hình ảnh từ máy ảnh cảm biến chụp hổ ngoài tự nhiên và hình ảnh hổ nuôi; tổng hợp bộ chỉ thị phân tử ADN của quần thể hổ tự nhiên lẫn hổ nuôi nhốt tại nước sở tại; thực hiện các chương trình thay đổi hành vi dựa vào nguồn thông tin này nhằm giảm nhu cầu tiêu thụ các bộ phận và sản phẩm từ hổ. Tất cả các nước nên hỗ trợ đề xuất này.
Tháng trước, Lào thông báo nước này sẽ đóng cửa các trại nuôi hổ. Thái Lan bắt đầu điều tra tất cả các trại hổ trên toàn quốc, sau khi phát giác vụ việc kinh hoàng về xác 40 con hổ con bị cất giữ trong bình tại Đền Hổ đầu năm nay.
Theo tiến sỹ Văn Ngọc Thịnh, Giám đốc Quốc gia Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên thế giới, Thái Lan và Lào đã có dấu hiệu dừng hoạt động nuôi nhốt hổ. Việt Nam cũng cần hành động tương tự và đi đầu trong những nỗ lực cấm nuôi nhốt hổ với mục đích thương mại tại châu Á. Không có lý do nào để bao biện cho sự tồn tại của các trại hổ này. Chứng cớ đã rõ ràng, nguồn lực về kỹ thuật và tài chính cũng đã sẵn sàng - điều chúng ta cần chính là quyết tâm chính trị.
Cùng với kế hoạch đóng cửa các trại hổ, chính phủ các nước châu Á cũng có thể tiến hành ngay những hành động cụ thể để đảm bảo hổ đang nuôi nhốt không bị buôn bán trái phép, trước khi lệnh cấm nuôi nhốt có hiệu lực.
Theo ông Michael Baltzer: "Hàng thập kỷ truyền thông và hành động để ngăn chặn nạn săn bắt hổ đã thu được một số thành công nhưng nguy cơ chính vẫn hiện hữu. Việc chấm dứt hoạt động nuôi hổ sinh sản có thể giảm sức ép, giúp các cơ quan thực thi pháp luật tập trung xử lý những đối tượng săn bắt và buôn bán hổ hoang dã."
Theo Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Thế giới, ngày 23/11 năm nay, thế giới sẽ kỷ niệm 6 năm sự kiện quan trọng mang tính đột phá - Hội nghị Thượng đỉnh về hổ tại thành phố St. Petersburg (Nga) và đánh dấu nửa chặng đường của chiến dịch Tx2, nhằm nhân đôi số lượng hổ trong tự nhiên vào năm 2022. Đây là chương trình tham vọng và quyết đoán nhất từ trước đến nay để phục hồi một loài đơn lẻ./.