Tân Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol phát biểu tại Seoul ngày 6/5. (Ảnh: Yonhap/TTXVN) Yonhap đưa tin, với tư cách là tân Tổng thống Hàn Quốc, ông Yoon Suk-yeol sẽ phải đối mặt với hàng loạt thách thức về an ninh và chính sách đối ngoại, trong đó bao gồm mối đe dọa hạt nhân từ Triều Tiên, cạnh tranh Trung Quốc-Mỹ ngày càng gay gắt và các mối quan hệ liên quan đến lịch sử với Nhật Bản.
Lễ nhậm chức của ông Yoon Suk-yeol trong ngày 10/5 diễn ra sau khi Triều Tiên tăng tốc độ các vụ thử tên lửa trên mặt đất và trên biển, trong bối cảnh có dấu hiệu rõ ràng là Bình Nhưỡng đang chuẩn bị cho một vụ thử hạt nhân mới - một lời cảnh tỉnh mạnh mẽ về môi trường an ninh khó khăn trên bán đảo Triều Tiên.
Ở xa hơn, những rủi ro địa chính trị từ sự cạnh tranh Trung Quốc-Mỹ đang đặt ra nhiều thách thức cho chính quyền Yoon Suk-yeol, trong khi căng thẳng kéo dài bắt nguồn từ việc Nhật Bản chiếm đóng bán đảo Triều Tiên từ năm 1910-1945 vẫn không suy giảm.
Nam Chang-hee, Giáo sư chính trị quốc tế tại Đại học Inha, cho biết: “Yoon Suk-yeol hiện đang bắt đầu với tình trạng 'thâm hụt an ninh' sau khi sáng kiến hòa giải liên Triều của chính quyền tiền nhiệm Moon Jae-in hầu như không có tiến triển."
Ông nói thêm: "Lễ nhậm chức của ông Yoon Suk-yeol diễn ra trong bối cảnh đầy thách thức, được đánh dấu bởi các vụ thử tên lửa liên tục của Triều Tiên, cuộc xung đột tại Ukraine và động thái của Trung Quốc gây áp lực lên Đài Loan thông qua việc xâm nhập vào vùng nhận dạng và phòng không của Đài Loan."
Mối đe dọa từ Triều Tiên
Nhiệm vụ hàng đầu của ông Yoon Suk-yeol là đối phó với các mối đe dọa quân sự ngày càng leo thang của Triều Tiên. Triều Tiên đã tiến hành 15 vụ thử tên lửa trong năm nay. Trước lễ nhậm chức của tân tổng thống Hàn Quốc, Triều Tiên được bắn một vật thể được cho là tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (ICBM) hôm 4/5 và một tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm (SLBM) chỉ 3 ngày sau đó.
Cũng có nhiều đồn đoán rằng Triều Tiên có thể thực hiện vụ thử hạt nhân thứ bảy vào thời điểm ông Yoon Suk-yeol tuyên thệ nhậm chức và Tổng thống Mỹ Joe Biden tới thăm Seoul để dự hội nghị thượng đỉnh giữa hai nhà lãnh đạo, dự kiến vào ngày 21/5.
Theo Yonhap, ngày 9/5, Mỹ đã kêu gọi Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc tổ chức một cuộc họp khẩn cấp vào ngày 11/5 để thảo luận về các động thái khiêu khích tên lửa mới nhất của Triều Tiên.
Để giải quyết các mối đe dọa ngày càng gia tăng từ Triều Tiên, ông Yoon Suk-yeol đã tuyên bố sẽ củng cố uy tín về khả năng răn đe mở rộng của Mỹ - theo đó Washington cam kết sẽ sử dụng tất cả các năng lực quân sự, cả hạt nhân và thông thường, để bảo vệ đồng minh Hàn Quốc. Tuy nhiên, đảm bảo khả năng thực thi của biện pháp răn đe đó là một vấn đề lớn trong bối cảnh xuất hiện những lo ngại rằng ICBM của Triều Tiên - nếu hoạt động đầy đủ - có thể ngăn chặn các lực lượng Mỹ, phá hủy chiếc ô hạt nhân của Mỹ và cuối cùng là "chia tách" liên minh Seoul-Washington.
[Tổng thống Hàn Quốc kêu gọi chính giới triển khai mục tiêu cấp bách]
Ngoài việc răn đe, ông Yoon Suk-yeol cũng tính đến khả năng cải thiện quan hệ liên Triều theo một bản đồ lộ trình hợp tác xuyên biên giới, trong đó bao gồm các động lực phát triển kinh tế dành cho Triều Tiên song song với những tiến bộ trong nỗ lực phi hạt nhân hóa của nước này.
Lộ trình đó đã được đón nhận với cả hy vọng và hoài nghi. Những người chỉ trích cho rằng nó giống với sáng kiến không thành công của cựu Tổng thống Lee Myung-bak, mang tên "Tầm nhìn 3000: Phi hạt nhân hóa và mở cửa," theo đó Hàn Quốc cam kết giúp Triều Tiên đạt được mục tiêu GDP bình quân đầu người là 3.000 USD dần dần theo các bước phi hạt nhân hóa của Triều Tiên.
Củng cố liên minh Mỹ-Hàn Quốc
Một nhiệm vụ ngoại giao quan trọng trước mắt đối với tân Tổng thống Yoon Suk-yeol là xây dựng mối quan hệ với Tổng thống Mỹ Joe Biden trong hội nghị thượng đỉnh sắp tới của họ, mà trong đó mục tiêu ngăn chặn Triều Tiên có thể sẽ được đề cập rõ ràng trong chương trình nghị sự.
Bên cạnh câu hỏi hóc búa về Triều Tiên, ông Yoon Suk-yeol và Tổng thống Biden dự kiến sẽ thảo luận về một vấn đề quan trọng khác là làm thế nào để nâng mối quan hệ đối tác lấy an ninh làm trung tâm thành những gì mà ông Yoon Suk-yeol đã vận động trong chiến dịch tranh cử của mình - một liên minh chiến lược "toàn diện" với Mỹ.
Theo các nhà quan sát, mục tiêu xây dựng liên minh rộng lớn này dự kiến sẽ bao gồm nhiều lĩnh vực hợp tác song phương, bao gồm chuỗi cung ứng, công nghệ và thúc đẩy các giá trị chung giữa hai nước, chẳng hạn như nhân quyền.
Cũng bình luận về vấn đề củng cố liên minh Mỹ-Hàn Quốc, các chuyên gia Mỹ cho rằng Hàn Quốc sẽ tiếp tục tăng cường quan hệ đồng minh với Mỹ dưới thời tân Tổng thống Yoon Suk-yeol, nhưng có thể ở những lĩnh vực và với những cách thức khác so với chính quyền Moon Jae-in trước đây.
Họ cũng dự báo hai nước đồng minh này sẽ tăng cường hơn nữa khả năng răn đe chung chống lại Triều Tiên trong bối cảnh Bình Nhưỡng tiếp tục có các hành động khiêu khích tên lửa.
Frank Aum, chuyên gia cấp cao về Đông Bắc Á tại Viện Hòa bình Mỹ - một tổ chức tư vấn nhà nước có trụ sở tại Washington, cho biết: "Tôi nghĩ liên minh sẽ phát triển theo những cách khác dưới thời chính quyền Yoon Suk-yeol."
Ông giải thích thêm: "Sẽ có sự chú trọng nhiều hơn vào khía cạnh quân sự và kinh tế để thể hiện quyết tâm và sự thống nhất của liên minh trong việc chống lại các hành động khiêu khích của Triều Tiên ... Cũng có thể sẽ có những nỗ lực lớn hơn của Hàn Quốc để thể hiện vai trò lãnh đạo của nước này trong cộng đồng quốc tế và chuyển hướng khỏi việc chỉ tập trung chủ yếu vào Triều Tiên."
Harry Kazianis, chủ tịch của "Rogue States Project" có trụ sở tại Washington, lưu ý rằng liên minh Mỹ-Hàn có thể đã phát triển theo hướng đối thoại và ngoại giao với Triều Tiên dưới thời chính quyền của ông Moon Jae-in trước đây, nhưng giờ đây liên minh này có thể sẽ tập trung vào khả năng răn đe mạnh mẽ hơn.
Ông nói: “Xem xét việc Triều Tiên bắt đầu có các động thái xây dựng lực lượng mạnh mẽ, chính phủ Yoon Suk-yeol phải củng cố lĩnh vực quốc phòng của liên minh.”
Ông cũng lưu ý rằng những nỗ lực đó có thể bao gồm việc khởi động lại các cuộc tập trận chung quy mô lớn giữa Mỹ và Hàn Quốc và triển khai thêm các Hệ thống Phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) của Mỹ ở Hàn Quốc.
Tổng thống đắc cử Hàn Quốc Yoon Suk-yeol (bên trái) và Tổng thống Mỹ Joe Biden. (Nguồn: Yonhap) Nhà nghiên cứu này nhận định: "Vì Triều Tiên đã không có bất kỳ động thái có ý nghĩa nào trong nhiều năm qua để đạt được thỏa hiệp về chương trình hạt nhân hoặc tên lửa của họ, nên Yoon Suk-yeol và Joe Biden phải tăng cường các nỗ lực để đảm bảo Triều Tiên không có lợi thế quân sự nhờ vào hệ thống tên lửa và hạt nhân hiện tại của họ."
Trong khi đó, Celeste Arrington - Phó giáo sư khoa học chính trị và quan hệ quốc tế tại Đại học George Washington - cho rằng việc quản lý liên minh sẽ "suôn sẻ hơn" dưới thời Yoon Suk-yeol, một phần vì việc Triều Tiên tiếp tục không muốn tham gia đối thoại đã khiến Washington và Seoul xích lại gần nhau hơn.
Bà nói: "Yoon Suk-yeol cũng hứa sẽ cộng tác để khôi phục lại mối quan hệ Nhật-Hàn, vốn là dấu hiệu tốt cho sự phối hợp ba bên giữa Seoul, Washington và Tokyo." Bà đồng tình với quan điểm cho rằng Seoul và Washington có thể sẽ tập trung vào khả năng răn đe của họ đối với Triều Tiên trong thời điểm hiện tại.
Bà nói: “Sự phối hợp giữa Hàn Quốc và Mỹ nhằm đối phó với Triều Tiên có thể sẽ tiếp tục nhấn mạnh khả năng răn đe và sẵn sàng phòng thủ, đồng thời sẵn sàng đối thoại bất cứ khi nào Bình Nhưỡng muốn.”
Tuy nhiên, trong khi thảo luận về việc mở rộng liên minh với Mỹ, chính quyền Yoon Suk-yeol sẽ phải cân nhắc về mối quan hệ với Trung Quốc - đối tác quan trọng của Hàn Quốc về thương mại, du lịch và thúc đẩy hòa bình với Triều Tiên.
Park Won-gon, giáo sư về Bắc Triều Tiên tại Đại học Nữ sinh Ewha, phát biểu: “Một cuộc cạnh tranh có ‘tổng bằng không’ ngày càng gay gắt giữa Mỹ và Trung Quốc đang buộc Hàn Quốc phải đưa ra lựa chọn giữa các cường quốc là các trục an ninh và kinh tế (của Hàn Quốc)."
Ông nói thêm: "Mặc dù Yoon Suk-yeol ám chỉ ông sẽ tập trung vào việc củng cố liên minh với Mỹ, nhưng câu hỏi quan trọng là làm thế nào để đạt được sự cân bằng phù hợp giữa hai cường quốc."Một vấn đề có thể gây ra xích mích với Trung Quốc là cam kết của ông Yoon Suk-yeol trong chiến dịch tranh cử vừa qua về việc triển khai thêm các THAAD do Mỹ sản xuất, các hệ thống mà Trung Quốc cho rằng sẽ làm suy yếu lợi ích an ninh của nước này.
Các trợ lý của ông Yoon Suk-yeol, như ứng cử viên cho vị trí Bộ trưởng Ngoại giao Park Jin, gần đây đã thể hiện lập trường thận trọng về vấn đề THAAD - một động thái mà các nhà phân tích cho rằng phản ánh việc họ nhận ra khoảng cách giữa việc điều hành đất nước thực sự và vận động tranh cử.
Cải thiện quan hệ với Nhật Bản
Tân Tổng thống Yoon Suk-yeol cũng phải đối mặt với nhiệm vụ khó khăn là cải thiện quan hệ với Nhật Bản vì quan hệ Seoul-Tokyo đã trở nên căng thẳng đáng kể dưới thời chính quyền Moon Jae-in. Trong 5 năm qua, Seoul và Tokyo đã bị lôi kéo vào những tranh cãi dai dẳng về vấn đề nô lệ tình dục và lao động cưỡng bức trong thời chiến của Nhật Bản.
Những vấn đề đó vẫn chưa được giải quyết vì Tokyo tuyên bố chúng là những vấn đề đã được giải quyết theo các thỏa thuận song phương trước đây, bất chấp việc các nạn nhân yêu cầu phải có sự chuộc lỗi chân thành và bồi thường đầy đủ về mặt pháp lý cho những hành vi sai trái.
Tuy nhiên, với tâm trạng lạc quan thận trọng, ông Yoon Suk-yeol nhấn mạnh mong muốn phát triển mối quan hệ "hướng tới tương lai" với Nhật Bản và nêu cao tinh thần của tuyên bố năm 1998 giữa Tổng thống Hàn Quốc lúc bấy giờ là Kim Dae-jung và Thủ tướng Nhật Bản Keizo Obuchi.
Tuyên bố này đã mở đường cho sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa hai nước vào thời điểm đó, khi ông Obuchi bày tỏ "sự hối hận sâu sắc" và xin lỗi về "những thiệt hại và nỗi đau to lớn" mà Nhật Bản đã gây ra cho người Hàn Quốc trong thời kỳ thuộc địa./.
