Khoa Nhiễm-Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 Thành phố Hồ Chí Minh quá tải vì bệnh nhi mắc tay chân miệng nhập viện. (Ảnh: TTXVN) Trong tháng 8 và tháng 9/2018, các ca bệnh sởi, tay chân miệng, sốt xuất huyết liên tục bùng phát ở các tỉnh khu vực phía Nam.
Viện Pasteur Thành phố Hồ Chí Minh lo ngại nguy cơ dịch chồng dịch sẽ xảy ra nếu không có các biện pháp khẩn trương phòng ngừa.
Dịch bệnh tăng mạnh ở các tỉnh Đông Nam bộ
“Trong tháng 8 và tháng 9/2018, các dịch bệnh như sởi, tay chân miệng ở các tỉnh khu vực Đông Nam bộ đều tăng mạnh so với cùng kỳ các năm gần đây,” phó giáo sư-tiến sỹ Phan Trọng Lân - Viện trưởng Viện Pasteur Thành phố Hồ Chí Minh cho biết.
Từ đầu năm đến nay, địa phương có số ca mắc bệnh sởi cao nhất khu vực là tỉnh Đồng Nai với 136 ca, tiếp theo là Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tàu, Thành phố Hồ Chí Minh.
[Thành phố Hồ Chí Minh: Số trẻ mắc bệnh tay chân miệng tăng đột biến]
Theo Sở Y tế tỉnh Đồng Nai, bệnh sởi trên địa bàn này bắt đầu gia tăng từ giữa tháng 8. Số ca mắc rải rác ở 51 xã, phường, tập trung nhiều nhất ở huyện Nhơn Trạch, thành phố Biên Hòa, huyện Long Thành. Đặc biệt có sáu “điểm nóng” là sáu xã, phường có số người mắc cao bất thường.
Tại Thành phố Hồ Chí Minh, từ đầu năm đến nay cũng ghi nhận 96 ca mắc sởi, trong đó tăng đột biến vào tháng Chín.
Cùng với bệnh sởi, trong tháng 8 và tháng 9 bệnh tay chân miệng cũng tăng đột biến ở các tỉnh khu vực Đông Nam bộ. Tỉnh Đồng Nai, từ đầu năm đến nay có hơn 4.000 ca mắc bệnh tay chân miệng, trong đó 90% là trẻ dưới 3 tuổi.
Thời gian gần đây có những tuần trên địa bàn tỉnh ghi nhận đến 500 ca bệnh tay chân miệng, nhiều trường hợp bệnh trở nặng nguy hiểm. Tại Bình Dương, theo báo cáo của Sở Y tế tỉnh, trong tháng 8, toàn tỉnh phát hiện 478 ca mắc bệnh tay chân miệng, tăng gần 50% so với tháng trước.
Tại Thành phố Hồ Chí Minh, thống kê của Trung tâm Y tế Dự phòng thành phố, các ca bệnh có xu hướng tăng trong tháng 8 và tháng 9 với hơn 200 ca nhập viện mỗi tuần, có những tuần gần 300 ca, tăng 47% so với các tháng trước đó. Tổng số ca bệnh nhập viện do mắc bệnh tay chân miệng của thành phố hiện là 3.200 ca và 15.500 ca điều trị ngoại trú.
Phó giáo sư-tiến sỹ Phan Trọng Lân nhận định bệnh tay chân miệng là một bệnh phổ biến lưu hành ở các tỉnh khu vực phía Nam, trung bình từ 20.000-100.000 ca bệnh mỗi năm. Mùa dịch thường rơi vào khoảng từ tháng 5-11. Năm 2018, số ca mắc bệnh chung của cả khu vực miền Nam thấp hơn 31% so với cùng kỳ năm 2017; tuy nhiên trong tháng 8 và tháng 9 có sự gia tăng đột biến, tăng đến 50% so với các tháng trước đó.
Thống kê của Viện Pasteur Thành phố Hồ Chí Minh, từ đầu năm đến nay đã có sáu trẻ em tại khu vực phía Nam tử vong do bệnh tay chân miệng gồm hai trường hợp ở tỉnh Tây Ninh; các tỉnh Bình Dương, Đồng Nai, Đồng Tháp, Bến Tre mỗi địa phương một trường hợp tử vong.
Cùng với bệnh tay chân miệng, sởi, Viện Pasteur Thành phố Hồ Chí Minh cũng cảnh báo các bệnh sốt xuất huyết, bạch hầu, ho gà... có thể bùng phát bất cứ lúc nào nếu như không có biện pháp chủ động phòng ngừa.
Lên phương án chủ động phòng dịch bệnh
Lý giải nguyên nhân vì sao năm nay dịch bệnh tay chân miệng có nguy cơ quay trở lại như năm 2011, Viện trưởng Viện Pasteur Thành phố Hồ Chí Minh cho hay qua điều tra dịch tễ, năm 2018 có sự phổ biến của virus EV71, chiếm 25% tổng ca mắc.
Hướng dẫn trẻ rửa sạch tay trước khi ăn và sau khi vệ sinh. (Ảnh: Đinh Hằng/TTXVN) Virus này khiến bệnh nhân có biểu hiện lâm sàng nặng hơn, tác động lên hệ thần kinh, tim mạch và hô hấp, có thể gây tử vong. Đặc biệt, có sự biến đổi chủng gen của virus EV71 từ C5 sang C4. Đây cũng là chủng gen virus gây nên dịch bệnh tay chân miệng ở Việt Nam vào năm 2011 với 70.000 người mắc và 145 người tử vong. Chủng này dễ gây biến chứng nặng, đặc biệt ở trẻ dưới 5 tuổi cao gấp 1,7 lần so với các chủng gen khác của virus EV71.
Trong khi đó, với bệnh sởi, dù đã có vắcxin phòng ngừa nhưng hiện nay tỷ lệ tiêm chủng vắcxin còn khá thấp. “Nếu như trước đây, với tỷ lệ bao phủ vắcxin từ 85-95% đã có thể ngăn chặn sự lây lan của dịch, hiện nay trong bối cảnh di biến động dân cư, giao lưu đi lại liên tục đòi hỏi tỷ lệ tiêm chủng phải cao hơn mới có thể kiểm soát được,” ông Phan Trọng Lân cho hay.
Điều tra dịch tễ của Viện Pasteur Thành phố Hồ Chí Minh tại tỉnh Đồng Nai cho thấy tại các điểm nóng nhiều ca mắc chỉ có 73% trẻ được tiêm mũi 1,6% được tiêm đủ 2 mũi vắcxin sởi ở thời điểm 9 và 18 tháng. Thành phố Hồ Chí Minh mới chỉ có 62% trẻ được tiêm mũi 1 và 30% trẻ được tiêm mũi 2.
Đại diện Viện Pasteur Thành phố Hồ Chí Minh nhận định với những vùng miễn dịch trong cộng đồng không cao, trong khi tỷ lệ tiêm chủng thấp như vậy sẽ dễ dàng bùng phát thành dịch bệnh. Do đó, đơn vị này yêu cầu các địa phương cần chủ động triển khai rộng rãi chương trình tiêm chủng mở rộng, tổ chức tiêm bù, tiêm vét cho những trẻ trong độ tuổi tiêm chủng nhưng chưa được tiêm vắcxin đầy đủ.
Ngoài ra, các địa phương khẩn trương rà soát lại nền miễn dịch của cộng đồng, đặc biệt lưu ý những khoảng trống miễn dịch, hay còn gọi là “vùng lõm tiêm chủng” đối với những người sinh từ năm 1984-1997, bởi đây là những người chưa được tiêm chủng sởi đầy đủ khi còn nhỏ. Đặc biệt, tại các khu công nghiệp - nơi tập trung rất nhiều công nhân trong độ tuổi này và đây cũng là đối tượng di biến động thường xuyên, cần phối hợp chặt chẽ với chủ doanh nghiệp để rà soát, tuyên truyền việc thực hiện tiêm chủng cho người lao động.
Đối với dịch bệnh tay chân miệng và sốt xuất huyết, do chưa có vắcxin phòng ngừa nên để phòng bệnh, cộng đồng cần thực hiện bốn sạch: ăn sạch, ở sạch, đồ chơi sạch và bàn tay sạch.
“Đối với khu vực phía Nam, các bệnh tay chân miệng, sốt xuất huyết, bệnh hô hấp có thể bùng phát bất cứ lúc nào nên nguy cơ dịch chồng dịch thường xuyên hiện hữu. Nhận thức rõ điều này để khuyến khích cộng đồng chung tay phối hợp cùng với ngành y tế, ngành giáo dục cùng phòng chống dịch bệnh thì mới đạt hiệu quả cao,” phó giáo sư-tiến sỹ Phan Trọng Lân nhấn mạnh./.
