Ảnh chỉ có tính minh họa. (Ảnh: Tuyết Mai/TTXVN) Ung thư gan được đánh giá là bệnh phổ biến nhất tại Việt Nam và đang có xu hướng gia tăng. Bệnh này thường xuất hiện trên nền gan xơ nguyên nhân do virus viêm gan B, virus viêm gan C, nghiện rượu...
Trung bình mỗi năm tại Việt Nam ghi nhận gần 22.000 ca ung thư gan mới mắc và gần 21.000 ca tử vong. Ung thư gan là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 3 chỉ sau ung thư phổi và ung thư dạ dày. Tiên lượng bệnh rất xấu, thời gian sống thêm trung bình của bệnh nhân chỉ từ 3-6 tháng từ khi phát hiện bệnh.
Phát hiện sớm để thêm cơ hội sống
Theo tiến sỹ Nguyễn Tiến Thịnh - Chủ nhiệm Khoa Nội tiêu hóa (Bệnh viện Trung ương Quân đội 108), hiện nay, có nhiều phương pháp điều trị ung thư gan, đặc biệt nếu bệnh được phát hiện sớm thì có thể áp dụng các phương pháp điều trị triệt căn như ghép gan, phẫu thuật cắt gan, tiêu hủy khối u gan qua da bằng đốt nhiệt cao tần hoặc tiêm ethanol qua da.
Nếu bệnh phát hiện muộn, khối u gan kích thước lớn hoặc xâm lấn di căn thì chỉ có thể áp dụng những phương pháp điều trị tạm thời, kéo dài cuộc sống như hoá tắc mạch hay xạ trị chiếu trong chọn lọc.
Tại Việt Nam, tỷ lệ bệnh nhân được chỉ định điều trị triệt căn bằng phương pháp phẫu thuật cắt gan tại thời điểm phát hiện rất thấp, dưới 30% số trường hợp được chẩn đoán mới do u gan kích thước lớn, đa ổ, di căn gây huyết khối tĩnh mạch cửa, thể trạng kém, chức năng gan suy giảm do xơ gan kèm theo...
Việc sử dụng phương pháp tắc mạch xạ trị với hạt vi cầu gắn Yttrium-90, hay xạ trị chiếu trong chọn lọc (SIRT- Selective Internal Radiation Therapy) điều trị ung thư gan là phương pháp can thiệp nội mạch hiện đại, hiệu quả và an toàn được chỉ định cho những khối u gan lớn mà không còn khả năng phẫu thuật.
Kỹ thuật này đã được triển khai thành công tại một số bệnh viện lớn, có đầy đủ trang thiết bị và các chuyên khoa liên quan như Bệnh viện Bạch Mai, Trung ương Quân đội 108 và Bệnh viện Chợ Rẫy. Tính đến tháng 6/2015, cả nước có hơn 50 bệnh nhân ung thư gan nguyên phát và thứ phát đã được điều trị thành công, cho kết quả tốt.
Chủ nhiệm Khoa Nội tiêu hóa, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cũng cho biết đây là kỹ thuật khá phức tạp, ngoài máy móc và trang thiết bị hiện đại còn đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ của nhiều chuyên ngành như Nội tiêu hóa, Y học Hạt nhân, can thiệp Tim mạch, chẩn đoán Hình ảnh, Giải phẫu bệnh, khoa Huyết học và Ung thư...
Trước đây, các bệnh nhân bị ung thư gan muốn điều trị bằng phương pháp này phải ra nước ngoài điều trị với chi phí rất tốn kém, trong khi đó chi phí cho thực hiện kỹ thuật điều trị này ở Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 chỉ bằng một nửa so với việc điều trị ở nước ngoài.
Từ tháng 10/2013 đến nay, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã thực hiện xạ trị chiếu trong chọn lọc thành công cho 30 bệnh nhân ung thư gan nguyên phát và thứ phát, đem lại cuộc sống cho người bệnh.
Điển hình là trường hợp bệnh nhân 79 tuổi ở Hải Dương, có tiền sử viêm gan virus B, sau khi khám lâm sàng, xét nghiệm, siêu âm gan mật tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã phát hiện khối u gan phải kích thước 40mm. Sinh thiết u gan chẩn đoán xác định ung thư biểu mô tế bào gan trên nền gan xơ.
Bệnh nhân được hội chẩn với kết luận không còn khả năng phẫu thuật cắt gan và chỉ định điều trị phương pháp xạ trị chiếu trong chọn lọc (SIRT). Sau hơn ba năm điều trị, sức khỏe của bệnh nhân tiến triển tốt. Hiện tại bệnh nhân sinh hoạt bình thường và định kỳ đến bệnh viện kiểm tra sức khỏe.
Khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần
Theo tiến sỹ Nguyễn Tiến Thịnh, nên thực hiện khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần đối với những bệnh nhân có tiền sử viêm gan virus B và C. Những bệnh nhân có tiền sử uống rượu, đặc biệt bệnh nhân xơ gan do bất kỳ nguyên nhân gì nên kiểm tra xét nghiệm siêu âm ổ bụng và đo nồng độ AFP huyết thanh để tầm soát phát hiện sớm những tổn thương bất thường trong gan.
Khi ung thư gan đã có triệu chứng lâm sàng như đau tức hạ sườn, đầy bụng, chậm tiêu, rối loạn tiêu hóa, sút cân… thì bệnh đã ở giai đoạn muộn. Khi đó việc điều trị sẽ khó khăn, chi phí cao, ít mang lại kết quả.
Trung bình người Nhật thực hiện khám sàng lọc 3-6 tháng/lần, người Mỹ từ 6 tháng-1 năm/lần. Vì thế tại Nhật Bản - quốc gia dẫn đầu thế giới về phát hiện sớm ca bệnh ung thư gan và điều trị ung thư gan tốt nhất thế giới, số liệu về thời gian sống thêm của bệnh nhân ung thư gan vào khoảng 5 năm đạt khoảng 50%.
Tại các nước phương Tây như châu Âu và Mỹ, báo cáo mới nhất năm 2014 cho thấy tỷ lệ bệnh nhân sống sau 5 năm chỉ khoảng 11%. Tại Việt Nam, năm 2012, cả nước ghi nhận gần 22.000 bệnh nhân ung thư gan, thì riêng số tử vong trong năm này lên đến gần 21.000 người. Bệnh nhân được chuẩn đoán mắc ung thư lần đầu ở giai đoạn trung gian là 65%.
Tiến sỹ Thịnh cho biết thêm do những triệu chứng bệnh ung thư gan ở giai đoạn sớm thường mơ hồ, người bệnh ít chú ý tới nên dẫn đến chủ quan. Chỉ khi xuất hiện những biểu hiện rõ ràng như mệt mỏi, gầy sút cân; chán ăn, ăn kém, buồn nôn, nôn; đau âm ỉ vùng hạ sườn, thượng vị; cổ trướng; vàng da, củng mạc mắt vàng, thường là khi bệnh đã muộn.
Do bệnh nhân đến khám muộn nên tỷ lệ tử vong rất cao, thời gian sống trung bình không quá 1 năm. 60% bệnh nhân ung thư gan của Việt Nam đến viện khi đã ở giai đoạn trung gian và tiến triển, tỷ lệ được phát hiện sớm rất thấp.
Khi có khối u ác tính, mạch máu sẽ phát triển rất dữ dội để đưa chất dinh dưỡng đến khối u. Vậy nên một trong những triệu chứng phát hiện bệnh ung thư là cân nặng lại sụt đi vì chất dinh dưỡng đã bị chuyển đến khối u thông qua mạch máu./.
