Các chất ma túy tổng hợp núp bóng thuốc lá điện tử lậu gây ra rất nhiều hệ lụy cho sức khỏe, thậm chí tử vong đối với người sử dụng. (Nguồn: Vietnam+) Trước thực trạng ngày càng nhiều học sinh, sinh viên chưa đủ tuổi đã vô tư sử dụng thuốc lá điện tử lậu, các chuyên gia cho rằng cần đưa thuốc lá điện tử nói riêng và thuốc lá thế hệ mới nói chung vào kiểm soát dưới các luật và quy định hiện hành đang được dùng để kiểm soát thuốc lá điếu, để làm cơ sở xử phạt các hành vi mua, bán, sử dụng trái phép các sản phẩm này.
Nhập viện vì thuốc lá điện tử lậu: Báo động là chưa đủ
Liên quan đến thuốc lá điện tử, đáng báo động hơn cả là các trường hợp giới trẻ bị ngộ độc sau khi sử dụng tinh dầu trong thuốc lá điện tử lậu đến mức co giật, ảo giác…
Mới đây nhất, vào đầu tháng 12/2022, 8 em học sinh tiểu học ở Hà Nội phải nhập viện vì thử sử dụng thuốc lá điện tử nhặt được.
Kết quả kiểm tra cho thấy các trường hợp ngộ độc này đều do sử dụng các loại tiền chất ma túy, cần sa hoặc các chất cấm khác được pha vào tinh dầu thuốc lá điện tử, không phải là chất nicotine thông thường của thuốc lá.
Viện Khoa học hình sự, Bộ Công an cho biết gần đây tội phạm còn chế tạo những chất ma túy mới chưa có trong danh mục cấm, đựng trong dung dịch thuốc lá điện tử để mua bán, sử dụng trái phép.
[Thuốc lá thế hệ mới: Cần xem xét cơ chế thí điểm để đánh giá toàn diện]
Tại một cuộc họp về chính sách quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng được tổ chức đầu tháng 12 vừa qua, Giáo sư, Tiến sỹ Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế, nhấn mạnh rằng sự cần thiết của việc đề xuất chính sách quản lý đối với thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng và đề nghị Vụ Pháp chế rà soát, tập hợp các ý kiến để xây dựng báo cáo kết quả nghiên cứu đầy đủ, khách quan về thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng nhằm đề xuất chính sách quản lý các sản phẩm này ở Việt Nam.
Dưới 18 tuổi không được phép sử dụng, mua bán các sản phẩm thuốc lá
Nhiều chuyên gia cho rằng nếu là sản phẩm cung cấp nicotine đều có thể dùng luật Phòng, chống tác hại thuốc lá hiện hành để kiểm soát. Vì xét cho cùng, đây đều là những sản phẩm gây nghiện và chỉ được phép cung cấp cho những người đủ tuổi đã và đang sử dụng các sản phẩm có nicotine.
Điều 9 Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá và Nghị định 176/2013/NĐ-CP quy định rất rõ về việc xử phạt hành vi mua, bán, sử dụng thuốc lá ở người dưới 18 tuổi.
Như vậy, nếu thuốc lá điện tử chịu sự kiểm soát của Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá như thuốc lá điếu thì các cơ quan ban ngành chức năng đã có thể xử phạt các hành vi vi phạm.
Hiện mức phạt đối với người mua là từ 100.000 đến 300.000 đồng theo Điều 24 của Nghị định 176/2013/NĐ-CP. Đối với người bán thì có thể phạt 4 triệu đồng và đình chỉ hoạt động kinh doanh từ 1 đến 3 tháng.
Đến nay việc cần thiết phải ban hành chính sách quản lý thuốc lá thế hệ mới bao gồm thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử cũng nhận được sự đồng thuận từ nhiều bộ ngành quản lý và hiệp hội doanh nghiệp.
Tại “Tọa đàm Phòng chống tác hại thuốc lá - Hành động mới từ góc nhìn toàn cầu” tổ chức tại Hà Nội cuối tháng 12 vừa qua, ông Lê Đại Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự Kinh tế, Bộ Tư pháp, bày tỏ quan điểm rằng hoàn toàn không có rào cản pháp lý trong việc quản lý thuốc lá thế hệ mới.
Với những sản phẩm thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá làm nóng, do được chế tạo từ nguyên liệu thuốc lá nên có thể đưa ngay vào quản lý chính thức mà không cần phải thí điểm.
Cũng theo ông Hải, các sản phẩm thuốc lá điện tử bị sử dụng làm “bình phong” cho ma túy núp bóng thì không còn gọi là sản phẩm thuốc lá nữa, mà đã là chất cấm thì cấm là việc bắt buộc.
Trên thế giới, việc dùng luật để ngăn chặn giới trẻ chủ động tiếp cận thuốc lá thế hệ mới là yếu tố trọng yếu.
Đối với người mua, các quy định bao gồm việc tăng độ tuổi hợp pháp sử dụng thuốc lá từ 18 lên 21.
Đối với người bán, luật quy định khung phạt rất nặng hoặc bị tước giấy phép kinh doanh vĩnh viễn.
Còn với nhà sản xuất thì cấm các loại hương vị có thể hấp dẫn giới trẻ, và bắt buộc đơn vị kinh doanh phải có kế hoạch tiếp thị sản phẩm đúng đối tượng hợp pháp, yêu cầu sử dụng hình thức quản lý cả thủ công và công nghệ để nhận dạng và xác minh độ tuổi.
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện có 79/111 quốc gia đặt thuốc lá điện tử và 184/193 quốc gia đặt thuốc lá làm nóng dưới sự kiểm soát của luật kiểm soát thuốc lá quốc gia.
Điểm chung của các quốc gia nói trên là xác định rất rõ thuốc lá thế hệ mới là sản phẩm thay thế chỉ dành cho người hút thuốc lá điếu trưởng thành chuyển đổi sử dụng để giảm tác hại cho bản thân và cộng đồng, đồng thời thông tin rõ sản phẩm hoàn toàn không phù hợp cho thanh thiếu niên (dưới 18 hoặc 21 tuổi).
Tại Việt Nam, việc xây dựng khung pháp lý cho thuốc lá thế hệ mới cũng đã được chỉ đạo triển khai từ sớm, được xác định là việc cấp bách đối với nhu cầu thực tiễn, vừa góp phần phòng chống buôn lậu thuốc lá, vừa bảo vệ giới trẻ khỏi những hệ lụy từ vấn nạn này./.
