Đề nhanh chóng phục hồi và gia tăng tốc độ tăng trưởng kinh tế, các chuyên gia kinh tế cho rằng tại thời điểm này, việc cải cách, cải thiện môi trường kinh doanh là rất cần thiết và quan trọng hơn bao giờ hết.
Đứt gãy quá trình cải cách
Tại Hội nghị “Triển khai Nghị quyết số 02/NQ-CP: Thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội” do Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức, ngày 3/8, tiến sỹ Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) nhấn mạnh dịch COVID-19 và những ưu tiên cao độ cho chống dịch, bảo vệ sinh mạng người dân trong gần hai năm qua đã phần nào làm chùng lại tiến độ cải cách, cải thiện môi trường kinh doanh. Hơn nữa, một số biện pháp chống dịch khá cực đoan trong thời gian qua đã khơi dậy một số giải pháp kiểm soát doanh nghiệp đã bị bãi bỏ từ lâu.
Theo ông Cung hiện đã có sự đứt gãy nhất định của quá trình và xu thế cải cách, cải thiện môi trường kinh doanh. Cụ thể, một số biểu hiện kháng cự đã xuất hiện và làm chậm lại quá trình cải cách.
“Điều này khá rõ nét qua những ‘nỗ lực’ phục hồi lại một số quyền và lợi ích đã mất ở một số bộ, cơ quan… trong thời gian qua, như động thái phục hồi lại một số điều kiện kinh doanh đã bãi bỏ hoặc bổ sung thêm các điều kiện kinh doanh mới…,” ông Cung nhận định.
Tiến sỹ Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Môi trường kinh doanh và Năng lực cạnh tranh, CIEM cho biết từ cuối năm 2019, nỗ lực cải cách môi trường kinh doanh có xu hướng chững lại. Trên thực tế, nhiều cải cách điều kiện kinh doanh đã thực hiện trên văn bản, nhưng chưa có đánh giá về hiệu quả thực thi.
“Cụ thể, ngành nghề kinh doanh có điều kiện tuy thu gọn về số lượng nhưng chưa thực chất. Mặc dù, số lượng dịch vụ công trực tuyến theo báo cáo của các bộ, ngành, địa phương cải thiện mạnh mẽ song việc thực thi còn mang tính hình thức. Tại một số địa phương, những nỗ lực cải cách chưa rõ nét, còn hình thức và chưa thực sự bám sát với thực tiễn doanh nghiệp. Điều này có thể nhìn thấy từ việc các yếu tố thị trường chưa được vận hành hiệu quả. Và, so với các nước ASEAN, Việt Nam có điểm số, thứ hạng chỉ số Tự do kinh tế rất thấp,” bà Thảo thẳng thắn.
Khơi dậy động lực cải cách
Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Duy Đông khẳng định trong bối cảnh doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn do dịch bệnh COVID-19, những nỗ lực về cải cách, cải thiện môi trường kinh doanh được kỳ vọng là những giải pháp phi tài chính hiệu quả, có tính bền vững. Đây sẽ là những trợ lực hữu hiệu cho doanh nghiệp phục hồi và phát triển.
“Trên cơ sở đó ngay từ những ngày đầu năm, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 02/NQ-CP (ngày 10/1) với thiết kế tổng thể về mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp cho cả nhiệm kỳ (đến năm 2025) và một số nhiệm vụ trọng tâm cho năm 2022, qua đó góp phần thực hiện thành công Nghị quyết số 11/NQ-CP của Chính phủ về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình,” Thứ trưởng Đông nhấn mạnh.
Trong khi đó, theo ông Cung, nội dung của Nghị quyết 02/NQ-CP đã thể hiện cam kết rõ nét của Thủ tướng Chính phủ trong việc tiếp tục đặt nhiệm vụ cải cách, cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia là ưu tiên hàng đầu.
Song, Nghị định có quy định trước ngày 20/1, các bộ, ngành, địa phương phải ban hành Chương trình và Kế hoạch hành động đồng thời báo cáo tình hình và kết quả thực hiện Nghị quyết sáu tháng và một năm trước ngày 10/6 và trước ngày 10/12.
(Nguồn: CIEM) Tuy nhiên, bà Thảo cho biết tính đến ngày 28/2, cả nước có 24/26 bộ, cơ quan ban hành Chương trình và Kế hoạch hành động, trong đó có 6 bộ, cơ quan ban hành Kế hoạch hành động lồng ghép với thực hiện Nghị quyết 01 (về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và Dự toán ngân sách nhà nước năm 2022) và hai bộ, cơ quan chưa có thông tin (gồm Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam).
Về địa phương, 50/63 tỉnh, thành phố đã gửi Chương trình, Kế hoạch hành động, trong đó 4 địa phương ban hành Kế hoạch hành động lồng ghép với thực hiện Nghị quyết 01; 2 địa phương có báo cáo nhưng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết chưa nhận được kế hoạch cụ thể (Khánh Hòa, Quảng Nam). Còn lại 13 địa phương chưa có thông tin, bao gồm Bà Rịa-Vũng Tàu, Bạc Liêu, Đồng Nai, Hà Tĩnh, Hòa Bình, Hưng Yên, Lai Châu, Long An, Quảng Bình, Tây Ninh, Thành phố Hồ Chí Minh, Trà Vinh, Vĩnh Long.
Từ thực tế triển khai thực hiện Nghị quyết trên, tiến sỹ Nguyễn Đình Cung nhấn mạnh cộng đồng doanh nghiệp đã chịu tác động nặng nề của đại dịch và họ đang rất cần một môi trường kinh doanh thuận lợi hơn, an toàn hơn, giảm thiểu mọi chi phí để phục hồi, mở rộng đầu tư kinh doanh.
Theo đó, ông Cung cho rằng cần có sự triển khai thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các nhiệm vụ được giao trong các Nghị quyết có liên quan của Chính phủ về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Về giải pháp, ông đề xuất Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành có liên quan khi ban hành văn bản pháp luật mới hay sửa đổi, bổ sung văn bản hiện có không được đặt thêm các rào cản, không được đi ngược lại những cải cách đã làm trong thời gian qua; yêu cầu các bộ ngành, địa phương giải quyết ngay theo thẩm quyền các vấn đề, sửa đổi ngay các quy định đang gây khó khăn, tốn kém cho đầu tư, kinh doanh.
Theo ông Cung, thời gian đầu không dàn đều nỗ lực cải cách trên tất cả các lĩnh vực, mà kế thừa, tập trung vào những vấn đề, lĩnh vực đã có kết quả bước đầu. Cụ thể cần dành nguồn lực và quan tâm thích đáng để hóa giải phần nào sự kháng cự lại xu thế cải cách cũng như các "nỗ lực" đang nhen nhóm phục hồi lại những công cụ quản lý nhà nước đã lỗi thời hoặc phục hồi lại một số quyền, lợi ích đã mất trong quá trình cải cách trước đó.
Để thúc đẩy cải cách, ông Cung cũng đề nghị các hiệp hội doanh nghiệp không phân biệt trong nước, ngoài nước cần phối hợp, hợp tác hiệp lực, trao đổi, chia sẻ các mối quan tâm của nhau, ủng hộ lẫn nhau trong đề xuất các sáng kiến, kiến nghị cụ thể về cải thiện môi trường kinh doanh trong ngành, lĩnh vực liên quan./.
| Một số vấn đề và nội dung trọng tâm cải cách cho giai đoạn 2022-2025 tại Nghị quyết 02/NQ-CP: 1) Cải thiện các yếu tố của môi trường kinh doanh theo hướng giảm số lượng thủ tục, thời gian, chi phí và rủi ro cho doanh nghiệp. 2) Cắt giảm danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện và cải cách điều kiện kinh doanh. 3) Dỡ bỏ rào cản đối với hoạt động đầu tư, kinh doanh do chồng chéo, mâu thuẫn, không hợp lý, khác biệt của các quy định pháp luật. 4) Tiếp tục thúc đẩy cải cách quản lý, kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu. 5) Đẩy mạnh cải cách về đăng ký đất đai và đổi mới quản lý hành chính đất đai. 6) Thúc đẩy chuyển đổi số đồng bộ với cải cách hành chính. 7) Đẩy mạnh phân cấp, trao quyền cho địa phương và kiểm tra, giám sát. 8) Chú trọng các giải pháp hỗ trợ người dân và doanh nghiệp phục hồi sản xuất kinh doanh, khắc phục các tác động tiêu cực của dịch bệnh COVID-19. 9) Tạo lập thể chế khuyến khích đổi mới, sáng tạo. |
