Đại biểu trình bày tham luận tại Hội thảo. (Ảnh: Trọng Đạt/TTXVN) Với tư cách chủ trì và là diễn giả tại Phiên toàn thể Hội nghị, Hội thảo quốc tế ngày 17/11, trong khuôn khổ Đại hội Biển Đông Á lần thứ 5 năm 2015 diễn ra tại thành phố Đà Nẵng, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Chu Phạm Ngọc Hiển đã trình bày tham luận với nội dung “Cách tiếp cận mới về phát triển và quản lý môi trường biển và vùng bờ biển ở cấp quốc tế, khu vực và quốc gia.”
Tham dự Hội nghị là các nhà khoa học, quản lý, chuyên gia đến từ các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trung tâm đào tạo quản lý tổng hợp vùng bờ, các tổ chức khu vực và quốc tế, các tổ chức phi Chính phủ hoạt động trong các chương trình về biến đổi khí hậu và giảm rủi ro thảm họa; chính quyền địa phương và quốc gia, bao gồm cả các điểm thực hiện quản lý tổng hợp vùng bờ.
Trong tham luận tại Hội nghị, Thứ trưởng Chu Phạm Ngọc Hiển cho rằng đại dương thế giới chiếm 3/4 diện tích bề mặt Trái Đất, cung cấp nguồn của cải, không gian sống và có vai trò quyết định trong việc điều hòa khí hậu và đảm bảo các điều kiện môi trường sống cho hành tinh chúng ta - đang bị ô nhiễm và suy thoái nghiêm trọng do chất thải từ trên bờ và từ các hoạt động trên biển, do khai thác, sử dụng tài nguyên không theo những quy hoạch hợp lý; đang bị làm trầm trọng hơn do biến đổi khí hậu.
Trong bối cảnh này, cần phải có một cách tiếp cận mới về phát triển và quản lý môi trường biển và vùng bờ biển ở cấp quốc tế, khu vực và quốc gia; thúc đẩy quản trị đại dương; xây dựng các chính sách quốc gia về quản lý tổng hợp đại dương; cơ chế điều phối các hoạt động của các ngành và phối hợp hoạt động của các địa phương, thậm chí nhiều nước.
Ngoài ra, cần những quy hoạch khai thác, sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường và các hệ sinh thái biển có tầm nhìn dài hạn và được xây dựng trên cơ sở phân tích kỹ các chức năng khai thác, sử dụng của khu vực biển và vùng bờ biển để đảm bảo khai thác, sử dụng hợp lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và các hệ sinh thái biển phục vụ phát triển bền vững kinh tế-xã hội.
Có rất nhiều công ước quốc tế có thể dùng làm cơ sở để xây dựng các chính sách, pháp luật quản trị đại dương và vùng bờ để đảm bảo phát triển bền vững như Công ước Liên hợp quốc về luật biển (UNCLOS), Công ước đa dạng sinh học (CBD), Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC), Công ước Marpol 73/78 v.v...; cũng như có nhiều cơ chế quốc tế để điều phối, phối hợp các hoạt động quản trị đại dương của các quốc gia như quá trình tham vấn mở của Liên hợp quốc về Đại dương (United Nations Open-ended Informal Consultative Process on Oceans),...
Tuy nhiên, theo Thứ trưởng: “Vấn đề phối hợp quản trị đại dương là hiệu quả nhất nếu được triển khai trên quy mô khu vực; cách tiếp cận tổng hợp và cần phải có cơ chế thích hợp để gắn kết trách nhiệm của các quốc gia, các tổ chức quốc tế và các bên liên quan khác; cũng như thúc đẩy sự tham gia rộng rãi của công chúng là điều kiện tiên quyết cho thành công của quản trị đại dương.”
Chiến lược phát triển bền vững các biển Đông Á trong hơn một thập kỷ qua đã giúp các nước Đông Á xây dựng và triển khai thực hiện phương thức quản lý tổng hợp đại dương và vùng bờ biển, đóng góp rất lớn trong việc từng bước đảm bảo phát triển bền vững, bởi nó thúc đẩy hợp tác khu vực giữa các cơ quan chính phủ, các tổ chức phi chính phủ, khu vực tư nhân và các bên liên quan khác.
Đại biểu đặt câu hỏi tại Hội thảo "Đóng góp trong những lĩnh vực hàng hải cho nền kinh tế xanh ở các biển Đông Á". (Ảnh: Trọng Đạt/TTXVN) Bên cạnh đó, cung cấp cho các quốc gia và các bên liên quan một tập hợp các nguyên tắc chỉ đạo, tài liệu tham khảo, và ví dụ để hỗ trợ xây dựng các chiến lược, chính sách và kế hoạch hành động của mình, nhằm giải quyết các nhu cầu quốc gia, địa phương, ngành cụ thể.
Được sự trợ giúp của các quốc gia ven biển Đông Á và các tổ chức quốc tế, các nỗ lực điều phối, phối hợp các hoạt động quản trị đại dương của Tổ chức Đối tác về quản lý môi trường các biển Đông Á (PEMSEA) trong những năm qua đã mang lại những thành quả rất to lớn.
Đặc biệt, việc triển khai thực hiện Chiến lược Phát triển bền vững các biển Đông Á, đã giúp các nước trong khu vực tăng cường áp dụng phương thức quản lý tổng hợp đại dương và vùng bờ biển trên quy mô ngày càng rộng lớn.
PEMSEA với tư cách là một khung chức năng đã thúc đẩy sự hợp tác ngày càng chặt chẽ hơn của các nước trong khu vực để giải quyết các vấn đề về quan hệ sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường xuyên biên giới và mang tính khu vực.
Việc thực hiện Chiến lược phát triển bền vững các biển Đông Á cũng đã giúp tăng cường sự phối hợp và liên kết giữa các cơ quan của Liên hợp quốc, các cơ chế quản trị khu vực và các chương trình hành động khu vực, các tổ chức phi chính phủ quốc tế và khu vực và các tổ chức phát triển quốc tế và các tổ chức tài trợ; khuyến khích sự tham gia tích cực của khu vực tư nhân, các tổ chức phi chính phủ, các viện nghiên cứu và cộng đồng, các thành viên khác thuộc xã hội dân sự.
Trên cơ sở đó, đã từng bước xây dựng và phát triển nền kinh tế xanh, xác định và xây dựng các cơ hội về đầu tư môi trường và đẩy mạnh các cơ chế tài chính bền vững.
Một thành quả rất lớn của việc triển khai thực hiện Chiến lược phát triển bền vững các biển Đông Á, đó là triển khai thực hiện quản lý tổng hợp vùng bờ biển trên diện rộng, tại nhiều quốc gia trong khu vực. Đây là một công cụ quan trọng để quản lý, bảo vệ, phục hồi các hệ sinh thái biển và vùng bờ biển ở cấp khu vực, quốc gia và địa phương.
Trên cơ sở các mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc, PEMSEA đã xây dựng các mục tiêu và các chỉ số phát triển bền vững mới, phù hợp với khu vực. Cơ chế đồng thuận thông qua hoạt động của Hội đồng đối tác PEMSEA đã tạo điều kiện tăng cường hợp tác giữa các nước trong khu vực.
Các cách tiếp cận mới trong việc xây dựng các chính sách quản trị đại dương như thông qua các hội thảo, hội nghị, các diễn đàn, tuyên bố, thỏa thuận, cam kết... đã được sử dụng một cách hiệu quả.
Như vậy, Chiến lược phát triển bền vững các biển Đông Á, các công cụ do PEMSEA xây dựng đã được nghiên cứu, cụ thể hóa tại các quốc gia Đông Á thành các chính sách, pháp luật quốc gia.
Chiến lược đã đóng một cách xuất sắc vai trò cầu nối giữa các văn kiện về môi trường và phát triển bền vững quốc tế với các văn kiện quốc gia, thể hiện tầm nhìn chung của các quốc gia và các bên liên quan đối với các biển Đông Á và cách thức để đạt được tầm nhìn chung đó.
Cùng ngày, tại thành phố Đà Nẵng cũng đã diễn ra Diễn đàn Thanh niên lần thứ 4-Đại hội Biển Đông Á lần thứ 5 năm 2015, mang chủ đề “Xây dựng tương lai chúng ta mong muốn: Huy động những thanh niên tiêu biểu cống hiến cho đại dương sau 2015”./.
