Hàng loạt các câu hỏi về chính sách thuế, tỷ lệ nội địa hóa và đặc biệt là giải pháp phát triển ngành công nghiệp ôtô Việt Nam trong thời gian tới đã được các đại biểu đặt ra và thảo luận tại Tọa đàm về "Công nghiệp ôtô Việt Nam thực hiện Hiệp định thương mại tự do: Phát triển theo hướng nào?" tổ chức tại Hà Nội ngày 24/5.
Đánh giá về những tác động của việc thực hiện các Hiệp định thương mại tự do (FTA) về ôtô, bà Nguyễn Ánh Tuyết - đại diện VAMA, cho biết đến nay Việt Nam đã tham gia và ký kết 17 FTA; trong đó có nhiều FTA đã cam kết về ôtô nguyên chiếc và có lộ trình giảm thuế nhập khẩu của xe ôtô nguyên chiếc về 0%, điển hình là Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) 0% từ năm 2018; Hiệp định thương mại giữa Việt Nam với Vương quốc Anh và EU (UK/EVFTA) 0% từ năm 2028; Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) 0% từ 2027…
"Đây là một cơ hội rất lớn cho thị trường ôtô để có thể đa dạng hóa sản phẩm và mang lại nhiều sự lựa chọn cho người tiêu dùng Việt Nam. Trong thực tế, ngay sau khi cam kết bỏ thuế xuất nhập khẩu từ các nước ASEAN, nhiều sản phẩm sản xuất trong nước đã không cạnh tranh nổi với sản phẩm đến từ các quốc gia ASEAN như Thái Lan và Indonesia và đã được thay thế bởi sản phẩm nhập khẩu" - bà Tuyết nói.
Cũng theo bà Tuyết, nhờ việc thực hiện các cam kết của Hiệp định Thương mại Tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) với lộ trình giảm mạnh thuế nhập khẩu. Cụ thể, thuế nhập khẩu ôtô nguyên chiếc từ EU về Việt Nam sẽ giảm khoảng 6,4%/năm, liên tục trong vòng 10 năm. Năm 2024, thuế nhập khẩu được áp dụng là 38,1%. Dự kiến đến năm 2030, thuế nhập khẩu ôtô nguyên chiếc từ EU xuống còn 0%.
Điều này cũng làm các doanh nghiệp sản xuất ôtô Việt Nam ngày càng gặp nhiều áp lực để duy trì sản xuất và duy trì được thị phần trong các phân khúc đang có hiện diện.
Ông Lê Huy Khôi, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương - Bộ Công Thương, cho rằng với các cam kết khá mạnh trong lĩnh vực sản phẩm ôtô, linh kiện, phụ tùng, đặc biệt là cam kết về thuế quan, EVFTA được cho là sẽ tác động mạnh tới ngành ôtô Việt Nam khi thực thi các cam kết.
Các cơ hội đối với ngành ôtô gồm cơ hội nhập khẩu sản phẩm ôtô, phụ tùng, linh kiện chất lượng, công nghệ cao từ EU với giá thấp hơn, góp phần cắt giảm chi phí sản xuất, tăng sức cạnh tranh của sản phẩm. Bên cạnh đó, cơ hội xuất khẩu đối với các phụ tùng, linh kiện ôtô, xe máy mà Việt Nam có thế mạnh có thể trở thành đối tác đầu tư liên doanh, hoặc nhà cung cấp cho các nhà đầu tư EU sang Việt Nam tìm kiếm cơ hội khai thác thị trường trong nước và khu vực,…
Tuy nhiên, ông Khôi cũng chỉ ra các thách thức mà ngành ôtô sẽ phải đối mặt như thị trường EU là thị trường có tiêu chuẩn cao, khoảng cách địa lý khá xa Việt Nam, vì vậy cơ hội xuất khẩu sẽ khó thành hiện thực nếu doanh nghiệp không đủ năng lực tham gia mạng lưới cung ứng trong lĩnh vực ôtô, xe máy, và khả năng cạnh tranh cao.
Bên cạnh đó, thời gian bảo hộ 7-10 năm mặc dù là tương đối dài nhưng nếu ngành ôtô, xe máy Việt Nam tiếp tục trì trệ, thiếu chủ động trong cải thiện năng lực cạnh tranh thì nguy cơ bị thua trên sân nhà vẫn rất cao.
Do đó, các doanh nghiệp ngành ôtô Việt Nam cần tìm hiểu kỹ các cam kết EVFTA, chuẩn bị các điều kiện để tận dụng các cơ hội từ Hiệp định cũng như sẵn sàng cho tương lai cạnh tranh khi hết lộ trình bảo hộ thuế quan.
Liên quan đến chính sách thuế, ông Dương Bá Hải - Phó trưởng phòng thuế xuất khẩu, nhập khẩu - Cục quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí (Bộ Tài chính), cho biết thời gian qua, Quốc hội, Chính phủ đã có nhiều chính sách ưu đãi dành cho ngành công nghiệp ôtô trong nước, trong đó có các chính sách về thuế, phí và lệ phí để thúc đẩy sự phát triển ngành công nghiệp ôtô trong nước, phù hợp với chủ trương, định hướng của Đảng và Nhà nước, Chiến lược cải cách hệ thống thuế và thông lệ quốc tế.
Các chính sách này đã có tác động tích cực đến nền kinh tế nói chung và với ngành công nghiệp ôtô nói riêng, góp phần quan trọng trong việc thực hiện Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ôtô trong nước; thúc đẩy các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ôtô đầu tư mở rộng sản xuất, gia tăng tỷ lệ nội địa hóa và tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Ông Hải cũng đưa ra khuyến nghị trong thời tới về chính sách thuế, phí, lệ phí đối với ngành công nghiệp ôtô trong bối cảnh thực thi các FTA. Theo đó, việc xây dựng và tổ chức thực hiện các chính sách để thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp ôtô nói chung, xe ôtô điện nói riêng trong thời gian tới cần được nghiên cứu thận trọng và kỹ lưỡng, đảm bảo bám sát định hướng chủ trương của Đảng và Nhà nước, có sự kết hợp hài hòa, đồng bộ của nhiều chính sách có liên quan (bao gồm chính sách tài chính, chính sách đầu tư, quy hoạch và phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng...), đảm bảo phù hợp với thực trạng phát triển hạ tầng giao thông, phù hợp với thông lệ quốc tế và thực tiễn Việt Nam đang gia nhập các FTA.
Bên cạnh đó, một số chính sách vẫn đang trong quá trình thực hiện và sẽ kéo dài đến hết năm 2027, theo đó, cũng cần thời gian để tổng kết, đánh giá kết quả thực hiện trước khi đặt vấn đề bổ sung thêm các chính sách mới.
Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA), trong tháng 1/2024, hầu hết các doanh nghiệp đều có doanh số bán hàng giảm từ 45% đến 76%. Chỉ tính riêng các thành viên của VAMA, tổng doanh số bán xe toàn thị trường của các đơn vị thành viên VAMA chỉ đạt 19.243 xe, giảm tới 50% so với tháng trước. Trong khi đó, lượng xe lắp ráp trong nước bán ra chỉ còn 9.783 xe, giảm tới 59%, xe nhập khẩu nguyên chiếc giảm 36%, (đạt 9.460 xe).
Những tháng tiếp theo lượng tiêu thụ ôtô trên thị trường vẫn trong xu thế giảm. 4 tháng đầu năm 2024, các thành viên VAMA tiêu thụ đạt 82.515 xe, giảm 11% so với 2023. Trong đó xe ôtô du lịch giảm 14%; xe thương mại giảm 3% và xe chuyên dụng giảm 28%.
Báo cáo bán hàng của Tập đoàn Thành Công (TC Group) cho thấy, doanh số bán ôtô Hyundai tháng 4/2024 đạt 4.276 xe, giảm 4.542 xe so tháng trước và giảm 4.592 xe so với cùng kỳ. Lũy kế 4 tháng đầu năm 2024 doanh số bán ôtô Hyundai đạt 14.420 xe, giảm mạnh so với 19.328 xe của 4 tháng đầu năm 2023. Ước tính tồn kho ôtô đến nay khoảng trên 70.000 xe các loại, trong đó chủ yếu là xe sản xuất năm 2023./.
Đề xuất gia hạn nộp thuế tiêu thụ đặc biệt với ôtô sản xuất, lắp ráp trong nước
Việc đề xuất thống nhất thời gian gia hạn là ngày 20/11 là để tránh dồn các khoản phải nộp cho doanh nghiệp vào cuối năm và tránh ảnh hưởng đến việc hoàn thành dự toán thu ngân sách nhà nước.