Chủ trương của Chính phủ theo Quyết định 1469/QÐ-TTg đến năm 2030, mỗi năm Việt Nam cần xuất khẩu lượng ximăng và clinker tương đương 20-35% tổng công suất.
Định hướng trên là phù hợp, nhất là khi dự báo nguồn cung ximăng đã và tiếp tục vượt xa so với nhu cầu tiêu thụ nội địa. Tuy nhiên, chi phí xuất khẩu mặt hàng này sẽ tăng khiến các doanh nghiệp sản xuất lo lắng không thể cạnh tranh về giá.
Theo Tổng Giám đốc Tổng công ty Công nghiệp ximăng Việt Nam (Vicem) Trần Việt Thắng, giá nguyên-nhiên liệu đầu vào phục vụ sản xuất tăng, cùng tỷ giá ngoại tệ biến động… là những yếu tố khiến xuất khẩu ximăng gặp khó khăn. So sánh ngay với các nước trong khu vực hay với Trung Quốc, ximăng Việt Nam đang chịu áp lực cạnh tranh về giá, thậm chí cả nguồn cung của họ cũng rất dồi dào. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến kế hoạch sản xuất của các doanh nghiệp ximăng.
Cho dù tỷ trọng giữa xuất khẩu và tiêu thụ ximăng trong nước vẫn còn thấp nhưng xuất khẩu mặt hàng này lại đang phải gánh thêm sức ép mới.
Tại Nghị định số 100/2016/NÐ-CP sửa đổi bổ sung Nghị định số 209/2013/NÐ-CP và Nghị định số 122/2016/NÐ-CP, Chính phủ quy định mặt hàng ximăng khi tham gia xuất khẩu không được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào và chịu thuế suất thuế xuất khẩu 5%.
Nếu vậy, chi phí xuất khẩu có thể tăng lên 4,5 USD cho một tấn clinker (theo giá FOB bình quân 30USD/tấn) và tăng 7,5 USD/tấn ximăng (tính theo giá FOB bình quân 50 USD/tấn). Điều này đang khiến các doanh nghiệp sản xuất lo lắng bởi giá thành xuất khẩu sau khi áp thuế mới theo quy định sẽ tăng lên đáng kể khiến xuất khẩu ximăng Việt Nam gần như không thể cạnh tranh với các nước như Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia, Nhật Bản.
Chủ tịch Hiệp hội ximăng Việt Nam Nguyễn Quang Cung nhận xét, việc tăng chi phí xuất khẩu có khả năng sẽ đẩy áp lực xuất khẩu trở lại tiêu thụ nội địa. Trên thực tế, lượng ximăng xuất khẩu năm 2016 đã giảm gần 6% so với năm 2015. Đáng chú ý, từ giữa năm ngoái, giá xuất khẩu sản phẩm ximăng đã giảm khoảng 10 USD/tấn so với cuối năm 2015.
Nguy cơ nhiều doanh nghiệp ximăng sẽ phải ngừng sản xuất hoặc phá sản có thể xảy ra. Các doanh nghiệp ximăng sẽ khó khăn trong tiêu thụ và bị ảnh hưởng nhiều đến sản xuất nếu không có những giải pháp tháo gỡ kịp thời./.