20 năm cái chết của thẩm phán Italy Giovanni Falcone sau một vụ ám sát do mafia Sicily tổ chức, bàn tay quyền lực của băng Cosa Nostra đã yếu đi nhiều, nhưng chúng còn lâu mới bị tiêu diệt. Vincenzo Agostino, 75 tuổi, đã thề sẽ không cắt tóc và cạo râu, cho tới khi nhà chức trách tìm thấy kẻ đã sát hại con trai ông, Nino, vốn là một cảnh sát .Anh bị bắn ở ngoài nhà riêng vào ngày 5/8/1989. Câu chuyện của Nino có liên quan tới thẩm phán Falcone, một trong những công tố viên chống mafia nổi tiếng nhất. Viên cảnh sát 29 tuổi này đã cố gắng đảo ngược một âm mưu ám sát trước đó nhằm vào vị thẩm phán, người cuối cùng vẫn thiệt mạng trong vụ đánh bom xảy ra ngày 23/5/1992. Nino đã tìm thấy một chiếc túi đầy các thanh thuốc nổ khi anh đi câu cá gần một villa được Falcon thuê ở Palermo. "Cơ quan điều tra nói rằng ngày nào đó, tôi sẽ thấy con mình anh hùng thế nào" - Vincenzo nói với hãng tin AFP khi ngồi cạnh vợ ông Augusta, người vẫn mặc đồ đen tang tóc như ngày con họ qua đời. "Sau 23 năm, chẳng có chuyện gì xảy ra. Tôi vẫn chờ công lý được thi hành" - Vincenzo nói, mái tóc bạc của ông dài rủ xuống vai và râu đã chạm tới ngực. Trên đường cao tốc dẫn từ sân bay tới trung tâm thành phố, một tượng đài cao, màu đỏ đã được dựng lên để nhắc nhở người dân nhớ tới quả bom nặng 500kg đã được dùng trong vụ tấn công nhằm vào đoàn xe đã giết chết Falcone, vợ ông Francesca Morvillo và 3 vệ sĩ. Ở bên phải quả đồi có một ngôi nhà nhỏ, trong đó tay mafia Giovanni Brusca đã kích hoạt kíp nổ theo lệnh của thủ lĩnh mafia khi đó là Toto Riina. Cả hai tên giờ đang phải thụ án tù chung thân. Nhưng vụ sát hại Falcone vẫn chưa hé lộ toàn bộ bí ẩn của nó. "Mafia là tổ chức tội phạm có vũ trang, nhưng anh cũng phải nhìn vào giới cổ cồn trắng và nhiều nơi khác ở Rome. Nó là con rồng có rất nhiều đầu" - Vincenzo thở dài. Các nhà báo và điều tra viên trong nhiều năm đã tìm hiểu về khả năng có một "âm mưu cấp quốc gia" trong việc ám sát Falcone và đồng nghiệp của ông, thẩm phán Paolo Borsellino - người bị sát hại bởi một chiếc xe bom của mafia vào ngày 19/7/1992 - vì các cuộc điều tra của họ gây xáo trộn quyền lực chính trị.
23 năm sau cái chết của cậu con trai ông Vincenzo Agostino, thủ phạm vẫn ngoài vòng pháp luật (Nguồn: AFP)
Nhưng sự hy sinh của hai thẩm phán sẽ không vô ích, theo tuyên bố của Giuseppe D'Agata, người lãnh đạo lực lượng chống mafia ở Palermo, một tổ chức được đánh giá ngang với Cục điều tra liên bang Mỹ, do chính tay Falcone tạo ra. "Hình ảnh một thẩm phán đơn độc chống mafia, một điều tra viên không tuân theo tổ chức, đã hoàn toàn biến mất. Chúng tôi đã tạo nên một tổ chức có khả năng phối hợp hành động giữa tòa án và các cuộc điều tra của cảnh sát" - D'Agata nói. Ngoài ra , nhà nước Italia cũng đã tăng cường hình phạt nhằm vào những tay mafia bị kết tội, cải thiện điều kiện trong tù và thông qua luật thu giữ tài sản của mafia. D'Agata nói rằng "các cuộc trấn áp diễn ra trong những năm 1990, 2000 và vụ bắt Riina cùng người kế nhiệm Bernardo Provenzano đã khiến mafia suy yếu. "Cosa Nostra đang trải qua một cuộc khủng hoảng về ảnh hưởng. Nhưng chúng tôi chưa thể nghỉ ngơi trên vinh quang. Mafia là một yếu tố con người, với khả năng thay đổi và tiến hóa theo thời gian" - D'Agata nói. Antonio Catalano, một kỹ sư 46 tuổi và là giám đốc một công ty xây dựng, là người cảm nhận rất rõ về sự thay đổi trong xã hội liên quan tới mafia. Ông đã hai lần trở thành nạn nhân của một âm mưu tống tiền do mafia thực hiện, hồi năm 2006 và 2011. Mỗi lần như thế, các tay anh chị kéo tới văn phòng của ông và đề nghị thẳng rằng ông phải "để mọi thứ theo đúng trật tự", hoặc phải biếu một "món quà nhỏ" cho sếp của chúng nếu muốn yên thân. "Lần đầu tôi rất sợ, vì những đe dọa nhằm vào gia đình tôi. Tôi chẳng dám nói với an ngoại trừ một vị linh mục là bạn và một công tố viên" - Catalano kể. Thật may mắn, anh đã vượt qua nỗi lo lắng và báo cáo sự việc với cảnh sát. Catalano đã không giấu được sự ngạc nhiên khi thấy những kẻ đe dọa mình đã bị bắt và khởi tố chỉ trong có 6 tháng. "Mọi chuyện đã thay đổi rất nhiều trong 5-10 năm qua. Doanh nhân giờ không còn phải sợ hãi tội phạm vì sợ thờ ơ của nhà chức trách" - ông nói. Người kỹ sư này cũng cho biết bầu không khí ở Sicily đã thay đổi rất nhiều, với sự xuất hiện của các hiệp hội chống những thủ đoạn làm tiền bẩn như Addio Pizzo hay Libera, vốn do linh mục Don Luigi Ciotti thành lập để lên án tình trạng tống tiền và giúp quản lý các khối tài sản tịch thu từ mafia. Một tòa nhà Catalano đang giúp tân trang có một dòng chữ lớn ở cửa: "Tại đây chúng tôi đang xây dựng một tương lai tự do". Ông và các đồng nghiệp đã ký kết một hiệp ước chống các thủ đoạn làm tiền bẩn và đưa yêu cầu không hợp tác với mafia vào trong quy định của tổ chức. Nhưng ông cũng nói thêm: "Mafia chưa biến mất và sẽ rất khờ dại khi nghĩ rằng một tổ chức nguy hiểm như vậy lại có thể dễ dàng bị đá bay khỏi vùng đất này"./.
Linh Vũ (Vietnam+)