Thẩm phán Ruth Bader Ginsburg tại một buổi chụp hình lưu niệm ở Washington, DC, Mỹ. (Ảnh: AFP/TTXVN) Theo mạng tin thehill.com, vị trí bị bỏ trống tại Tòa án Tối cao sau khi thẩm phán Ruth Bader Ginsburg qua đời đã gây ra một cuộc khủng hoảng chính trị.
Đảng Cộng hòa, vốn đang háo hức củng cố quyền kiểm soát Tòa án Tối cao, sẽ muốn Tổng thống Donald Trump xác nhận nhân vật được đề cử vào vị trí này.
Trong khi đó, đảng Dân chủ sẽ làm mọi thứ có thể để giữ cho vị trí này tiếp tục bị bỏ ngỏ, để nếu ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ Joe Biden đắc cử, một nhân vật do đảng này đề xuất sẽ đảm nhận vị trí thẩm phán Tòa án Tối cao đang bị trống.
[Nhiều người Mỹ muốn tổng thống đắc cử chọn thẩm phán Tòa án Tối cao]
Đảng Dân chủ hiện vẫn tức giận vì việc lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Mitch McConnell (Đảng Cộng hòa - bang Kentucky) từng từ chối cho phép tổ chức bỏ phiếu về việc Tổng thống Barack Obama đề cử ông Merrick Garland thay thế vị trí của Thẩm phán Antonin Scalia sau khi ông này qua đời.
Đảng Cộng hòa kiểm soát cả vị trí tổng thống và Thượng viện, do đó đảng này có khả năng lấp đầy vị trí bị bỏ trống tại Tòa án Tối cao.
Tuy nhiên, đây hoàn toàn giống như một cuộc phô trương sức mạnh chính trị, việc họ trên thực tế có thể đưa người mà mình đề cử vào vị trí này hay không sẽ được quyết định bởi kết quả của cuộc bầu cử sẽ diễn ra vào tháng 11 tới để bầu ra tổng thống và quyết định đảng nào sẽ kiểm soát Thượng viện.
Người của đảng Cộng hòa chắc chắn sẽ không thể đảm nhận vị trí thẩm phán bị bỏ trống nếu ông Biden đắc cử tổng thống Mỹ và nếu đảng Dân chủ kiểm soát cả hai viện của Quốc hội, bởi vì đảng Dân chủ khi đó sẽ có khả năng sắp xếp nhân sự của Tòa án Tối cao và từ đó trả đũa được việc ông Garland bị "ăn cắp" ghế.
Trong tất cả các kịch bản, đảng Cộng hòa chắc chắn sẽ bổ sung người của mình vào vị trí bị bỏ trống trong phiên họp Quốc hội ngay sau khi cuộc bầu cử kết thúc.
Vấn đề đầu tiên là, gần như chắc chắn Tổng thống Trump sẽ đề cử một người nào đó - nhiều khả năng là Amy Coney Barrett hay Barbara Lagoa - vào vị trí thẩm phán Tòa án Tối cao thay thế bà Ginsburg. Làm như vậy không gây ra bất kỳ ảnh hưởng chính trị tiêu cực nào đối với Tổng thống Trump.
Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) tại buổi lễ thông báo đề cử bà Amy Coney Barrett (phải) giữ cương vị Thẩm phán Tòa Tối cao, tại Washington DC., ngày 26/9. (Ảnh: AFP/TTXVN) Tuy nhiên, ông McConnell chắc chắn sẽ không cho phép tổ chức bỏ phiếu về vấn đề này trước khi cuộc bầu cử tổng thống diễn ra, bởi làm như vậy sẽ đặt nhiều thượng nghị sỹ của đảng Cộng hòa - những người sắp phải bầu cử lại - rơi vào tình thế nguy hiểm.
Những gì xảy ra tiếp theo sẽ phụ thuộc vào việc viễn cảnh nào sẽ xảy ra trong số 4 viễn cảnh dưới đây:
Viễn cảnh 1: Ông Trump thắng cử, và đảng Cộng hòa tiếp tục kiểm soát Thượng viện. Người được Tổng thống Trump đề cử sẽ được Quốc hội xác nhận, và thời gian thực hiện việc đó không phải là điều quan trọng.
Viễn cảnh 2: Ông Trump thắng cử, nhưng đảng Dân chủ kiểm soát Thượng viện. Về mặt chính trị, viễn cảnh này ít có khả năng xảy ra nhưng hoàn toàn là điều có thể nếu ông Trump thắng phiếu đại cử tri với tỷ lệ rất sít sao.
Nếu viễn cảnh này xảy ra, ông McConnell sẽ nỗ lực tổ chức bỏ phiếu về đề cử của ông Trump trong phiên họp Quốc hội ngay sau khi có kết quả bầu cử nhưng trước khi ông Trump bắt đầu nhiệm kỳ mới, khi mà đảng Cộng hòa vẫn kiểm soát Thượng viện, bởi các hậu quả chính trị của việc xác nhận đề cử của một tổng thống tái đắc cử sẽ rất thấp.
Viễn cảnh 3: Ông Biden thắng cử, và đảng Cộng hòa tiếp tục kiểm soát Thượng viện.
Trong tình huống này, ông McConnell sẽ lại đưa đề cử của ông Trump ra bỏ phiếu trong phiên họp Quốc hội ngay sau khi có kết quả bầu cử nhưng trước khi nhiệm kỳ mới bắt đầu.
Đề cử của ông Trump nhiều khả năng sẽ được thông qua bởi các nghị sĩ đảng Cộng hòa sẽ không còn quá lo ngại về các hậu quả chính trị cho dù họ thua hay thắng.
Do đảng Cộng hòa sẽ kiểm soát Thượng viện, họ không lo ngại đảng Dân chủ sẽ trả đũa điên cuồng như có thể xảy ra trong viễn cảnh tiếp sau đây.
Viễn cảnh thứ 4: Ông Biden thắng cử, và đảng Dân chủ kiểm soát Thượng viện. Nếu viễn cảnh này xảy ra, có khả năng ông McConnell sẽ không tổ chức bỏ phiếu về đề cử của ông Trump.
Chắc chắn, ông McConnell sẽ rất muốn bổ sung ghế thẩm phản Tòa án Tối cao bị bỏ trống trước khi đảng Cộng hòa không còn kiểm soát Thượng viện. Tuy nhiên, trong trường hợp này, đảng Dân chủ sẽ ở vào vị thế có khả năng trả đũa đảng Cộng hòa và đưa người của mình vào Tòa án Tối cao.
Việc sắp xếp người của mình vào Tòa án Tối cao không phải là điều khó khăn về mặt hiến pháp - Quốc hội có thể cho thông qua một luật bổ sung thêm 4 ghế thẩm phán Tòa án Tối cao nữa.
Tuy nhiên, điều này sẽ gặp khó khăn về mặt chính trị, bởi đảng muốn đưa người của mình vào Tòa án Tối cao sẽ bị cho là vi phạm truyền thống lâu nay của nước Mỹ về việc Tòa án Tối cao luôn chỉ có 9 thẩm phán.
Không tổ chức bỏ phiếu về việc đề cử ông Garland làm thẩm phán Tòa án Tối cao năm 2016 là một động thái thể hiện quyền lực của đảng Cộng hòa, vi phạm một loạt những quy chuẩn và những hiểu biết từ trước tới nay về Tòa án Tối cao Mỹ.
Nếu ông McConnell đưa đề cử của Tổng thống Trump ra bỏ phiếu - điều vốn sẽ vi phạm nguyên tắc mà ông từng tuyên bố năm 2016 khi ông biện minh cho quyết định từ chối tổ chức bỏ phiếu về việc đề cử ông Merrick Garland làm thẩm phán Tòa án Tối cao, đảng Dân chủ sẽ có được vỏ bọc chính trị để thực hiện các cuộc chơi quyền lực của riêng mình.
Mặt khác, trong trường hợp viễn cảnh thứ 4 xảy ra, nếu đảng Cộng hòa để ngỏ chiếc ghế mà cựu thẩm phán Ginsburg để lại, thì khả năng đảng Dân chủ tìm cách đưa người của mình vào vị trí này về cơ bản sẽ bị loại bỏ.
Hành động bị cho là bất công khi đảng Cộng hòa từ chối tổ chức bỏ phiếu về việc ông Obama đề cử ông Garland làm thẩm phán Tòa án Tối cao sẽ được đáp trả tương xứng bằng việc Thượng viện từ chối xử lý đề cử của ông Trump về người sẽ thay thế vị trí bị bỏ trống của bà Ginsburg.
Ông McConnell trên thực tế cũng rất muốn ưu tiên duy trì nguyên trạng của Tòa án Tối cao hiện nay, vốn đang có đa số thẩm phán theo tư tưởng bảo thủ với tỷ lệ 5-4, và giảm sức ép đang đặt lên các thượng nghị sĩ ôn hòa của đảng Dân chủ về việc phải trả đũa mạnh mẽ./.
