Người dân tập trung gần sân bay Kabul, Afghanistan, ngày 22/8/2021. (Ảnh: THX/TTXVN) Theo trang mạng thehill.com, chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden mới đây đã ca ngợi việc Mỹ rút quân khỏi Afghanistan là một thành công lớn, song ông Marc Polymeropoulos - một cựu sỹ quan tình báo CIA, người từng phục vụ ở chiến trường Afghanistan với tư cách là sỹ quan hoạt động và sau đó là chỉ huy trưởng căn cứ - đã đưa ra một số câu hỏi về hoạt động sơ tán của chính phủ Mỹ gần đây tại sân bay quốc tế Hamid Karzai ở Afghanistan.
Thứ nhất, tại sao cánh cổng Abbey lại mở để cho một kẻ đánh bom liều chết xâm nhập?
Theo kinh nghiệm của ông Polymeropoulos, trong trường hợp hiếm hoi là Mỹ có được thông tin tình báo chiến thuật cho thấy mối đe dọa sắp xảy ra đối với cơ sở của chính phủ Mỹ như đại sứ quán hoặc lãnh sự quán, các biện pháp bảo vệ bằng vũ lực ngay lập tức sẽ được kích hoạt để ngăn chặn bất kỳ sự tiếp cận nào từ bên ngoài.
Tuy nhiên, một bài báo trên tờ Politico cho rằng người Anh, vì một lý do nào đó, phải chịu trách nhiệm về việc đã yêu cầu giữ cho cánh cổng này mở bởi họ đang thực hiện một chiến dịch sơ tán gần đó. Tuy nhiên, cách hành xử vô trách nhiệm như vậy của một đồng minh không thể bào chữa cho các chỉ huy quân đội Mỹ có mặt tại hiện trường, những người biết rằng một mối đe dọa lớn đang ở ngoài đó. \
Theo báo cáo, họ đã không thực hiện các biện pháp an ninh kịp thời. Liệu có bất kỳ áp lực chính trị nào từ Washington gây ảnh hưởng đến việc ra quyết định của họ hay không? 13 lính Mỹ đã thiệt mạng và 20 người khác bị thương. Phải chăng những người này đã có mặt ở một vị trí dễ bị tổn thương như vậy? Hoàn toàn công bằng khi đặt ra câu hỏi này với mức độ nghiêm trọng của những gì đã xảy ra.
Thứ hai, video đầy đủ về cuộc tấn công bằng máy bay không người lái cho thấy quân đội Mỹ đã có chủ ý tiêu diệt một kẻ đánh bom liều chết của tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS), nhưng lại gây ra cái chết của 10 dân thường Afghanistan, hiện ở đâu?
Thông thường, trong quá trình tính toán trước khi tấn công, các sỹ quan chỉ huy của Lực lượng Không quân sẽ xác định sai số của cuộc tấn công (thước đo độ chính xác của vũ khí) và ước tính thiệt hại phụ của vụ nổ, và nếu thông tin tình báo chỉ ra rằng một kẻ khủng bố có khả năng mang chất nổ, điều này cũng sẽ được tính đến.
Ban đầu, Lầu Năm Góc tuyên bố rằng 2 thành viên của IS đã bị tiêu diệt, và các vụ nổ tiếp theo là điều hiển nhiên, nhưng điều này giờ đây đã thay đổi khi chỉ có 1 kẻ khủng bố duy nhất của IS bị tiêu diệt. Tướng Mark Milley, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, gần đây đã nhận xét rằng việc đánh giá có những vụ nổ thứ cấp là “hợp lý."
Câu chuyện khá đơn giản dường như đang phát triển. Tại sao? Theo quan điểm của ông Polymeropoulos, người dân Mỹ cần xem toàn bộ đoạn video và sau đó tìm hiểu những đánh giá từ thông tin tình báo sau cuộc tấn công sẽ cho biết liệu cuộc tấn công có thành công hay không. Việc cuộc tấn công giết chết dân thường là điều đáng lo ngại, và vì vậy cần phải có một bản tường trình đầy đủ về những gì đã xảy ra.
[Xung đột Mỹ-Trung Quốc có gia tăng sau sự kiện Afghanistan?]
Thứ ba, ai trong chính quyền đánh giá rằng Mỹ có đòn bẩy đáng kể đối với Taliban, chúng ta có thể tác động đến họ để người Mỹ và đặc biệt là những người xin thị thực nhập cư cuối cùng có thể rời khỏi Afghanistan?
Chính quyền liên tục ca ngợi về đòn bẩy này, tạo cơ sở cho lập luận rằng việc rút quân vào ngày 31/8 là có thể chấp nhận được do Taliban đảm bảo sẽ giúp đỡ chúng ta sau khi chúng ta rời đi. Tuy nhiên, với sự hoài nghi lịch sử trong báo cáo của cộng đồng tình báo về Taliban, liệu CIA và các cơ quan khác có thực sự tuyên bố điều này trong một đánh giá chính thức?
Đối với ông Polymeropoulos, đây dường như là ảnh hưởng cá nhân của Đặc phái viên của chính phủ Mỹ về hòa giải Afghanistan, Đại sứ Zalmay Khalilzad, người được cho là có quan điểm lạc quan hơn khi cho rằng “Taliban 2.0” có thể xuất hiện. Tuy nhiên, hầu hết các đồng nghiệp người Afghanistan nghỉ hưu của ông tin rằng Taliban đã không thay đổi, cũng như Mỹ sẽ không bao giờ có đòn bẩy để khiến họ làm như vậy.
Thứ tư, có ai biết Mỹ đã sơ tán ai và bao nhiêu người không? Ông Polymeropoulos cho biết ông chưa bao giờ thấy sự nhầm lẫn như vậy về một vấn đề chính sách đối ngoại trong đời mình; những con số mà chính quyền đưa ra thật khó hiểu - và đôi khi bị những người khác trong chính phủ đặt ra nghi vấn chỉ vài giờ sau đó. Vì sao vậy?
Mỹ có trách nhiệm đạo đức phải sơ tán tất cả người Mỹ ở Afghanistan và các đồng minh Afghanistan của Mỹ. Các nhân viên của Bộ Quốc phòng và Nhà Trắng dường như cứ mỗi giờ lại đưa thêm số liệu, với hơn 100.000 người hiện đã rời đi, nhiều người trong số họ cuối cùng được chỉ định đến Mỹ.
Lực lượng Taliban tại thủ phủ Mehtarlam, tỉnh Laghman, Afghanistan ngày 15/8/2021. (Ảnh: THX/TTXVN) Tuy nhiên, ngày 1/9 vừa qua một quan chức Bộ Ngoại giao cho biết rằng phần lớn các đồng minh của Mỹ, bao gồm hầu hết những người xin thị thực nhập cư đặc biệt, thực sự đã bị bỏ lại. Đó là một bi kịch không thể bào chữa. Điều này có làm thay đổi câu chuyện “thành công lớn” mà chính quyền Biden đã trình bày hay không?
Những nhân viên trong Bộ Ngoại giao, cộng đồng tình báo và Bộ Quốc phòng đã làm việc không biết mệt mỏi để thực hiện các hoạt động sơ tán trong những điều kiện gần như không thể, và cần phải khen ngợi họ vì những nỗ lực tuyệt vời này dưới áp lực khủng khiếp.
Ông Polymeropoulos rất ấn tượng với câu nói của một phi công lái máy bay vận tải C-17, người đã thực hiện nhiều chuyến bay và cứu sống hàng trăm người Afghanistan: “Đối với hơn 100.000 người Afghanistan, C-17 đã trở thành một phương tiện của hy vọng và tự do."
Tuy nhiên, điều này đã không thể khiến các quan chức cấp cao của chính phủ Mỹ phải chịu trách nhiệm trước người dân Mỹ về sự hỗn loạn đã xảy ra, thiệt hại về nhân mạng của Mỹ và sự bỏ rơi các đồng minh Afghanistan của Mỹ.
Câu trả lời cho 4 câu hỏi được đặt ra ở trên bắt buộc phải giải thích đầy đủ những gì đã xảy ra trước và trong quá trình sơ tán, cuối cùng để đảm bảo trách nhiệm giải trình nghiêm túc, khen thưởng thành tích và cho phép Mỹ kết thúc chương can dự tại Afghanistan./.
