Sáng 20/9, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng dẫn đầu Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ kiểm tra Bộ Y tế về công tác kiểm tra chuyên ngành với hàng hóa xuất nhập khẩu.
[Cấm bán rượu cho người dưới 18 tuổi kể từ ngày 1/11]
Tại cuộc kiểm tra, Bộ Trưởng Mai Tiến Dũng nêu vấn đề dẫn chứng về việc đi thực tế kiểm tra hàng hóa tại Cảng Hải Phòng cho thấy, phía Bộ Y tế kiểm tra hàng tại cảng chỉ bằng cảm quan, trong khi không công bố tiêu chuẩn, quy chuẩn, tiền thu một bộ hồ sơ là 1,05 triệu đồng. Ở cảng thì chỉ làm thủ tục, còn việc xét nghiệm thì thậm chí xét nghiệm không có sản phẩm mà vẫn có kết quả.
Kiểm tra còn chồng chéo
Phát biểu mở đầu buổi kiểm tra, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng, Tổ trưởng Tổ công tác truyền đạt ý kiến Thủ tướng nêu rõ hiện nay có rất nhiều mặt hàng kiểm tra chuyên ngành.
“Chúng ta phải bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước nhưng cũng phải tạo điều kiện thông thoáng cho kinh tế phát triển, tháo gỡ khó khăn cho người dân, tạo thuận lợi cho sản xuất kinh doanh, chống lợi ích nhóm, chống co kéo lợi ích cục bộ, đặc biệt rất lưu ý bỏ rào cản, giấy phép con,” Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cho hay.
Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng cho hay, công tác kiểm tra chuyên ngành trong thời gian qua đã làm được nhiều việc. Tuy nhiên, kiểm tra chuyên ngành nói chung và của Bộ Y tế nói riêng còn bất cập. Đó là tình trạng kiểm tra còn chồng chéo, một mặt hàng chịu điều chỉnh nhiều văn bản, chịu sự kiểm tra của nhiều bộ, nhiều cơ quan.
Tỷ lệ kiểm tra rất nhiều, làm hồ sơ rất nhiều nhưng kiểm tra sản phẩm thì ít, tỷ lệ phát hiện chỉ 0,06%, tỷ lệ rất nhỏ, trong khi kiểm tra chủ yếu bằng thủ công, bằng cảm quan, không có quy chuẩn, tiêu chuẩn.
Danh mục mặt hàng phải kiểm tra rất nhiều. Tỷ lệ hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành lên tới 35%, trong khi hải quan chỉ kiểm tra 6%.
Hải quan quy định thời gian làm thủ tục cho hàng nhập khẩu 50 giờ, nhập khẩu 70 giờ, nhưng kiểm tra chuyên ngành kéo dài hơn nhiều lần, nhiều thủ tục tới 10 ngày rưỡi, “vậy tính xem trong ASEAN, về thủ tục hành chính, chúng ta đứng thứ bao nhiêu?”, Bộ trưởng đặt vấn đề. Nghị quyết 19 đặt mục tiêu kéo tỷ lệ hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành từ 35% hiện nay xuống còn 15%.
Tổng hợp lại năm 2016, các doanh nghiệp phải tốn 30 triệu ngày công cho kiểm tra chuyên ngành với chi phí 14.300 tỷ đồng.
Đi sâu vào các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của Bộ Y tế, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cho biết Bộ Y tế là Bộ đầu tiên xung phong giảm mặt hàng, thủ tục phải kiểm tra, thay đổi phương thức kiểm tra. Tuy nhiên, cho đến nay, với 5 nội dung kiểm tra chuyên ngành, “Bộ Y tế cùng với Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Công Thương làm cho doanh nghiệp phải tốn 28,793 triệu ngày công trong tổng số 30 triệu ngày, tốn 12.208 tỷ đồng trong tổng số 14.300 tỷ đồng,” Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nêu rõ.
Xét nghiệm không có sản phẩm mà vẫn có kết quả?
Bộ trưởng cũng cho biết, ngày 19/9, Tổ công tác đã đi kiểm tra tại Hải Phòng. Thực tiễn cho thấy, cơ quan kiểm tra chuyên ngành của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn làm xét nghiệm tại chỗ, nhưng của Bộ Y tế thì không có máy xét nghiệm tại chỗ, thay vào đó, doanh nghiệp phải xếp hàng lên Núi Trúc (Hà Nội) hết.”
Kiểm tra tại cảng chỉ bằng cảm quan, trong khi không công bố tiêu chuẩn, quy chuẩn, tiền thu một bộ hồ sơ là 1,05 triệu đồng. Ở cảng thì chỉ làm thủ tục, còn việc xét nghiệm thì thậm chí xét nghiệm không có sản phẩm mà vẫn có kết quả?
“Như vậy có cần thiết không, phải xem xét rất kỹ”, Bộ trưởng nêu vấn đề.
Ban hành văn bản không đúng ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng
Tại buổi làm việc, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng cũng nhắc nhở và đề nghị Bộ Y tế nghiêm túc kiểm điểm việc ban hành văn bản hành chính không đúng ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng.
Cụ thể, sau nhiều cuộc họp, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã kết luận không quy định yêu cầu doanh nghiệp phải sử dụng muối i-ốt trong chế biến thực phẩm mà chỉ yêu cầu các doanh nghiệp sản xuất muối phải bổ sung i-ốt. Tuy nhiên, Vụ trưởng Vụ Pháp chế thừa lệnh Bộ trưởng ký một công văn hoàn toàn trái ý kiến kết luận.
“Vụ trưởng có ký được không? Tôi nghĩ là không. Việc này phải bằng nghị định, thông tư hay bằng công văn thông thường? Tôi nghĩ phải là văn bản quy phạm pháp luật mới được áp dụng. Chúng tôi nêu lên để xem đánh giá, bình luận thế nào. Đôi khi chúng ta rất coi nhẹ việc này, tạo ra trói buộc, tạo giấy phép con mà không hình dung đã tạo ra bao nhiêu kìm hãm cho phát triển,” Bộ trưởng Mai Tiến Dũng phát biểu.
Trước đó, Bộ Y tế đã ra văn bản số 1216/2017 nêu rõ: "Các doanh nghiệp sử dụng muối trong chế biến thực phẩm để tiêu dùng trong nước có sử dụng muối đều phải sử dụng muối có tăng cường i-ốt."
Sau khi văn bản trên được gửi đi các nơi, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) đã có gửi công văn tới Bộ Y tế kiến nghị bãi bỏ quy định này. Kết thúc cuộc họp, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết sẽ tiếp thu ý kiến về sử dụng muối i-ốt theo đúng tinh thần chỉ đạo.
5 vấn đề nhắc nhở Bộ Y tế
Đi vào cụ thể, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nêu 5 vấn đề thuộc phạm vi quản lý của Bộ Y tế cần khắc phục.
Thứ nhất, về thực hiện Quyết định 2026 của Thủ tướng, Bộ đã thực hiện 5 nhiệm vụ được giao về sửa đổi các văn bản liên quan tới quản lý chuyên ngành, còn 4 nhiệm vụ đang thực hiện. Trong đó, doanh nghiệp quan tâm nhất tới việc sửa đổi Nghị định 38 năm 2012 về an toàn thực phẩm; Còn tại Nghị quyết 19 năm 2017, Bộ được giao 7 nhiệm vụ.
Thứ hai, Bộ còn chậm sửa đổi các văn bản liên quan tới ghi nhãn phụ, công bố hợp quy, công bố sự phù hợp. Hiện danh mục hàng hóa bị kiểm tra còn chồng chéo. Hiện còn nhiều mặt hàng như nước đá chịu sự quản lý của cả Bộ Y tế và Bộ Công Thương, mặt hàng men sống vừa chịu sự quản lý của Bộ Y tế, vừa của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn.
“Cần cố gắng đề xuất với Chính phủ giao một cơ quan chủ trì, các cơ quan khác phối hợp”, Tổ trưởng Tổ công tác nêu vấn đề.
Thứ ba, danh mục hàng hóa đã ban hành nhưng chưa có mã hồ sơ hoặc chưa có danh mục.
Thứ tư, bất cập trong phương thức kiểm tra, đây là vấn đề doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng quan tâm nhất.
“Chúng ta đặt vấn đề an toàn sức khỏe, nhưng nói một đằng làm một nẻo. Tại cảng kiểm tra mà không có sản phẩm, chỉ kiểm tra hồ sơ. Còn thực tế thì doanh nghiệp mang một sản phẩm khác lên Núi Trúc làm. Chúng tôi có đủ cơ sở để nói việc này, các doanh nghiệp kêu rất nhiều, chúng ta không thể bao biện được. Xin phép Bộ trưởng phải nói rõ như thế. Như tinh thần của Thủ tướng là phải tạo điều kiện cho doanh nghiệp, loại bỏ lợi ích nhóm. Đây là dư địa cho tăng trưởng trong bối cảnh chúng ta quyết tâm đạt mục tiêu tăng trưởng GDP 6,7% trong năm nay,” Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nêu rõ.
Hiện nay, Bộ Y tế vẫn kiểm tra với 100% lô hàng thực phẩm nhập khẩu, bất kể là hàng tạm nhập tái xuất, hàng miễn thuế, hàng gia công sản xuất xuất khẩu… Bộ cần xem xét việc công nhận lẫn nhau với các nước... để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp.
Thứ năm, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng chỉ rõ bất cập trong thực hiện cơ chế một cửa quốc gia của Bộ Y tế và yêu cầu bộ phải thực hiện 55 thủ tục, nhưng mới thực hiện 5 thủ tục, tỷ lệ rất thấp./.