Liên quan đến sự cố vỡ đập thủy điện Ia Krêl 2 (Gia Lai), bên lề kỳ họp Quốc hội, trao đổi với báo chí, sáng 13/6, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng cho biết: Ngay sau khi xảy ra sự cố, Bộ đã cử cán bộ của Cục Giám định chất lượng nhà nước vào tận nơi để nắm tình hình và bước đầu xác định nguyên nhân.
- Thưa Bộ trưởng, vụ vỡ đập thủy điện Ia Krêl 2 nguyên nguyên nhân do đâu?
Ông Trịnh Đình Dũng: Nguyên nhân ban đầu, có thể do điểm tiếp giáp trên thân đập. Đây là một đập đất nên nơi tiếp giáp giữa đập với cống dẫn dòng - một bên là bê tông cứng, một bên là đất mềm, rất dễ xảy ra thấm. Khi có việc thấm nước tại đó mà không được kiểm soát tốt thì đất bên trong sẽ bị rơi ra ngoài, tạo ra lỗ hổng kiểu hàm ếch và nó sẽ sụt xuống.
- Có lãnh đạo địa phương cho rằng, sự cố vỡ đập liên quan đến việc có sai sót kỹ thuật, Bộ trưởng có ý kiến gì về nghi ngờ này?
Ông Trịnh Đình Dũng: Chưa đủ căn cứ để xác định. Nhưng xác định ban đầu là do thấm mà nguyên nhân thấm thì có thể từ rất nhiều hướng. Ngay tại vị trí tiếp giáp cống dẫn dòng, lẽ ra, trong quá trình thi công phải có chất sét rất tốt để bám rìa này nhưng khi thi công không tốt, không có sét hoặc lượng sét ít, không đủ sẽ gây ra úng suất cục bộ.
Khi đó, nước thấm vào, một bên cứng, một bên mềm sẽ tạo thành khe hở và đất trong thân đập tiếp tục bị moi ra, sụt xuống. Đập đất, tương tự như đê, không như đập bê tông ximăng. Vậy nên khi thấm đê người ta cũng phải có hướng xử lý đặc biệt.
- Thưa Bộ trưởng, trữ lượng nước của hồ chứa này theo thiết kế là 8-10 triệu m3 trong khi mới tích được 4-5 triệu (tức khoảng 50-60%) đã xảy ra vấn đề. Nghĩa là phải có sai sót mới xảy ra sự cố?
Ông Trịnh Đình Dũng: Phải xét cụ thể về đập thủy điện này. Đây là một đập đất, đồng chất, dung tích xấp xỉ 3 triệu m3 và dung tích chết xấp xỉ 5,9 triệu m3, công suất 5,5 MW, chiều cao đập 27m.
Thủy điện này được xây dựng năm 2010, trên suối Ia Krêl, thuộc lưu vực sông Poko. Tại thời điểm vỡ đập, mực nước thấp hơn cao trình đập tràn khoảng 1,6m. Kiểm tra hiện trường cho thấy cống dẫn dòng nằm trong thân đập có dấu hiệu bị vỡ. Bề mặt đập ở khu vực không bị vỡ xuất hiện nhiều vết nứt lớn, không có dấu hiệu nước tràn qua.
Trong quá trình làm việc giữa chủ đầu tư và đại diện Sở Xây dựng, Sở Công thương, chủ đầu tư chưa trình được các hồ sơ pháp lý dự án và hồ sơ quản lý chất lượng, công trình.
- Từ sự cố này cho thấy có nhiều vấn đề đặt ra đối với việc thẩm định chất lượng công trình, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng: Đúng như vậy. Với trách nhiệm là cơ quan quản lý nhà nước về chất lượng công trình, nhìn thấy vấn đề này nên Bộ Xây dựng đã trình xây dựng Nghị định số 11 về quản lý chất lượng. Thay vì trước đây đều giao quyền cho chủ đầu tư thì trong nghị định này, dù chủ đầu tư vẫn là người quyết định, nhưng thẩm định phải là tiền kiểm từ khâu thiết kế kỹ thuật. Các cơ quan quản lý chuyên ngành nhà nước về xây dựng phải chịu trách nhiệm thẩm định.
Bộ xây dựng đã xây dựng Nghị định trình Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, thay vì hậu kiểm (kiểm tra khi công trình đã xong rồi) như trước đây thì bây giờ phải tiền kiểm ngay từ khâu thiết kế kỹ thuật mà do cơ quan quản lý chuyên ngành phải làm việc đó.
Với những công trình thủy điện, ngành Công thương phải làm. Chẳng hạn, với công trình thủy điện này, thuộc loại hồ đập cấp 3 thì Sở Công thương phải làm, phải tiền kiểm, và tăng cường kiểm tra chất lượng.
- Đến thời điểm này, chủ đầu tư đã có báo cáo và khắc phục gì hay chưa, thưa Bộ trưởng?
Ông Trịnh Đình Dũng: Giờ đập đã vỡ như thế này thì việc khắc phục không thể một lúc làm ngay được mà phải xác định rõ nguyên nhân. Tóm lại sự cố mà xảy ra phải xác định đánh giá tình hình, nguyên nhân, trách nhiệm và tìm biện pháp khắc phục. Còn với sự cố gây ảnh hưởng đến tài sản, tính mạng của người dân thì phải tập trung khắc phục triệt để ngay.
- Vậy hướng khắc phục được đưa ra như thế nào, thưa Bộ trưởng?
Ông Trịnh Đình Dũng: Hướng khắc phục là địa phương phải tập trung vào khắc phục. Còn Bộ Xây dựng với trách nhiệm quản lý nhà nước thì phải đứng ra đánh giá, yêu cầu địa phương tìm hiểu rõ nguyên nhân. Vì công trình thuộc thẩm quyền quản lý của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nên Sở Công thương và địa phương phải có trách nhiệm đánh giá toàn bộ.
- Quy định hiện tại là giao quyền cho chủ đầu tư, vậy nếu xác định đúng sự cố này do vấn đề chất lượng thì trách nhiệm là thuộc chủ đầu tư thôi hay còn có cơ quan quản lý nhà nước nào khác nữa không?
Ông Trịnh Đình Dũng: Thứ nhất, liên quan chủ đầu tư, thứ hai là cơ quan tư vấn thiết kế, cơ quan thi công, cơ quan giám sát và cơ quan quản lý nhà nước chắc chắn cũng phải có trách nhiệm. Bởi vì anh phải kiểm tra, kiểm soát toàn bộ quá trình thực hiện.
- Vừa rồi, Bộ Công thương có báo cáo về kiểm tra an toàn đập, vậy đập thủy điện này có nằm trong diện chưa được đảm bảo an toàn hay không, thưa ông?
Ông Trịnh Đình Dũng: Đập này cũng thuộc diện phải được kiểm tra vì nó là công trình thủy điện. Tất cả hồ đập liên quan thủy lợi, thủy điện đều phải kiểm tra.
- Vậy trong những trường hợp sai phạm như ở sự cố này thì hình thức xử lý sẽ như thế nào, thưa ông?
Ông Trịnh Đình Dũng: Phải xem cụ thể là trách nhiệm như thế nào, trách nhiệm đến đâu, trách nhiệm đến đâu phải xử lý đến đó.
- Nước ta có rất nhiều công trình thủy điện trong khi qui định về tiền kiểm mới được áp dụng. Vậy, với các công trình trước đây, Bộ Xây dựng có rà soát lại hay không, thưa Bộ trưởng?
Ông Trịnh Đình Dũng: Bộ Xây dựng đã có tổng rà soát lại toàn bộ rồi, đã tổng kiểm tra các công trình thủy điện, hồ đập xem công trình nào thuộc Hội đồng nghiệm thu nhà nước, công trình nào do các Bộ (như Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) và địa phương phải làm. Nếu biết công trình nào chưa an toàn là phải dừng lại ngay.
- Xin cảm ơn Bộ trưởng!
- Thưa Bộ trưởng, vụ vỡ đập thủy điện Ia Krêl 2 nguyên nguyên nhân do đâu?
Ông Trịnh Đình Dũng: Nguyên nhân ban đầu, có thể do điểm tiếp giáp trên thân đập. Đây là một đập đất nên nơi tiếp giáp giữa đập với cống dẫn dòng - một bên là bê tông cứng, một bên là đất mềm, rất dễ xảy ra thấm. Khi có việc thấm nước tại đó mà không được kiểm soát tốt thì đất bên trong sẽ bị rơi ra ngoài, tạo ra lỗ hổng kiểu hàm ếch và nó sẽ sụt xuống.
- Có lãnh đạo địa phương cho rằng, sự cố vỡ đập liên quan đến việc có sai sót kỹ thuật, Bộ trưởng có ý kiến gì về nghi ngờ này?
Ông Trịnh Đình Dũng: Chưa đủ căn cứ để xác định. Nhưng xác định ban đầu là do thấm mà nguyên nhân thấm thì có thể từ rất nhiều hướng. Ngay tại vị trí tiếp giáp cống dẫn dòng, lẽ ra, trong quá trình thi công phải có chất sét rất tốt để bám rìa này nhưng khi thi công không tốt, không có sét hoặc lượng sét ít, không đủ sẽ gây ra úng suất cục bộ.
Khi đó, nước thấm vào, một bên cứng, một bên mềm sẽ tạo thành khe hở và đất trong thân đập tiếp tục bị moi ra, sụt xuống. Đập đất, tương tự như đê, không như đập bê tông ximăng. Vậy nên khi thấm đê người ta cũng phải có hướng xử lý đặc biệt.
- Thưa Bộ trưởng, trữ lượng nước của hồ chứa này theo thiết kế là 8-10 triệu m3 trong khi mới tích được 4-5 triệu (tức khoảng 50-60%) đã xảy ra vấn đề. Nghĩa là phải có sai sót mới xảy ra sự cố?
Ông Trịnh Đình Dũng: Phải xét cụ thể về đập thủy điện này. Đây là một đập đất, đồng chất, dung tích xấp xỉ 3 triệu m3 và dung tích chết xấp xỉ 5,9 triệu m3, công suất 5,5 MW, chiều cao đập 27m.
Thủy điện này được xây dựng năm 2010, trên suối Ia Krêl, thuộc lưu vực sông Poko. Tại thời điểm vỡ đập, mực nước thấp hơn cao trình đập tràn khoảng 1,6m. Kiểm tra hiện trường cho thấy cống dẫn dòng nằm trong thân đập có dấu hiệu bị vỡ. Bề mặt đập ở khu vực không bị vỡ xuất hiện nhiều vết nứt lớn, không có dấu hiệu nước tràn qua.
Trong quá trình làm việc giữa chủ đầu tư và đại diện Sở Xây dựng, Sở Công thương, chủ đầu tư chưa trình được các hồ sơ pháp lý dự án và hồ sơ quản lý chất lượng, công trình.
- Từ sự cố này cho thấy có nhiều vấn đề đặt ra đối với việc thẩm định chất lượng công trình, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng: Đúng như vậy. Với trách nhiệm là cơ quan quản lý nhà nước về chất lượng công trình, nhìn thấy vấn đề này nên Bộ Xây dựng đã trình xây dựng Nghị định số 11 về quản lý chất lượng. Thay vì trước đây đều giao quyền cho chủ đầu tư thì trong nghị định này, dù chủ đầu tư vẫn là người quyết định, nhưng thẩm định phải là tiền kiểm từ khâu thiết kế kỹ thuật. Các cơ quan quản lý chuyên ngành nhà nước về xây dựng phải chịu trách nhiệm thẩm định.
Bộ xây dựng đã xây dựng Nghị định trình Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, thay vì hậu kiểm (kiểm tra khi công trình đã xong rồi) như trước đây thì bây giờ phải tiền kiểm ngay từ khâu thiết kế kỹ thuật mà do cơ quan quản lý chuyên ngành phải làm việc đó.
Với những công trình thủy điện, ngành Công thương phải làm. Chẳng hạn, với công trình thủy điện này, thuộc loại hồ đập cấp 3 thì Sở Công thương phải làm, phải tiền kiểm, và tăng cường kiểm tra chất lượng.
- Đến thời điểm này, chủ đầu tư đã có báo cáo và khắc phục gì hay chưa, thưa Bộ trưởng?
Ông Trịnh Đình Dũng: Giờ đập đã vỡ như thế này thì việc khắc phục không thể một lúc làm ngay được mà phải xác định rõ nguyên nhân. Tóm lại sự cố mà xảy ra phải xác định đánh giá tình hình, nguyên nhân, trách nhiệm và tìm biện pháp khắc phục. Còn với sự cố gây ảnh hưởng đến tài sản, tính mạng của người dân thì phải tập trung khắc phục triệt để ngay.
- Vậy hướng khắc phục được đưa ra như thế nào, thưa Bộ trưởng?
Ông Trịnh Đình Dũng: Hướng khắc phục là địa phương phải tập trung vào khắc phục. Còn Bộ Xây dựng với trách nhiệm quản lý nhà nước thì phải đứng ra đánh giá, yêu cầu địa phương tìm hiểu rõ nguyên nhân. Vì công trình thuộc thẩm quyền quản lý của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nên Sở Công thương và địa phương phải có trách nhiệm đánh giá toàn bộ.
- Quy định hiện tại là giao quyền cho chủ đầu tư, vậy nếu xác định đúng sự cố này do vấn đề chất lượng thì trách nhiệm là thuộc chủ đầu tư thôi hay còn có cơ quan quản lý nhà nước nào khác nữa không?
Ông Trịnh Đình Dũng: Thứ nhất, liên quan chủ đầu tư, thứ hai là cơ quan tư vấn thiết kế, cơ quan thi công, cơ quan giám sát và cơ quan quản lý nhà nước chắc chắn cũng phải có trách nhiệm. Bởi vì anh phải kiểm tra, kiểm soát toàn bộ quá trình thực hiện.
- Vừa rồi, Bộ Công thương có báo cáo về kiểm tra an toàn đập, vậy đập thủy điện này có nằm trong diện chưa được đảm bảo an toàn hay không, thưa ông?
Ông Trịnh Đình Dũng: Đập này cũng thuộc diện phải được kiểm tra vì nó là công trình thủy điện. Tất cả hồ đập liên quan thủy lợi, thủy điện đều phải kiểm tra.
- Vậy trong những trường hợp sai phạm như ở sự cố này thì hình thức xử lý sẽ như thế nào, thưa ông?
Ông Trịnh Đình Dũng: Phải xem cụ thể là trách nhiệm như thế nào, trách nhiệm đến đâu, trách nhiệm đến đâu phải xử lý đến đó.
- Nước ta có rất nhiều công trình thủy điện trong khi qui định về tiền kiểm mới được áp dụng. Vậy, với các công trình trước đây, Bộ Xây dựng có rà soát lại hay không, thưa Bộ trưởng?
Ông Trịnh Đình Dũng: Bộ Xây dựng đã có tổng rà soát lại toàn bộ rồi, đã tổng kiểm tra các công trình thủy điện, hồ đập xem công trình nào thuộc Hội đồng nghiệm thu nhà nước, công trình nào do các Bộ (như Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) và địa phương phải làm. Nếu biết công trình nào chưa an toàn là phải dừng lại ngay.
- Xin cảm ơn Bộ trưởng!
Minh Thúy (Vietnam+)
