Trước hàng loạt thách thức về nguồn nước, thiên tai, khí hậu hiện nay, chính quyền các cấp địa phương cần đổi mới căn bản về nhận thức và tư duy trong hoạch định chính sách theo hướng kinh tế dựa vào hệ sinh thái, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Mặt khác, người dân cả nước cũng cần tích cực chung tay hành động để tạo sức lan tỏa lớn vì tương lai bền vững.
Đây cũng là thông điệp được đưa ra tại lễ phát động quốc gia hưởng ứng Ngày Nước thế giới, Ngày Khí tượng thế giới và Chiến dịch Giờ Trái đất năm 2022, diễn ra sáng 23/3.
Hành động kịp thời ngay từ bây giờ
Phát biểu tại lễ phát động, Bộ trưởng Trần Hồng Hà nhấn mạnh dưới tác động của thời tiết khắc nghiệt, biến đổi khí hậu cực đoan đã và đang trở thành những tác nhân hàng đầu gây ra sự thiếu hụt về lương thực, mất cân bằng hệ sinh thái, suy giảm đa dạng sinh học, cạn kiệt tài nguyên nước ngầm.
Bên cạnh đó, việc gia tăng dân số toàn cầu, tình trạng đô thị hoá kéo thêm sự suy thoái về thiên nhiên môi trường, cộng hưởng thêm tác động của dịch bệnh COVID-19 hiện cũng làm phức tạp hóa hơn những thách thức mà Trái Đất đang phải đối mặt.
Vì vậy, năm 2022, Ngày Nước Thế giới được lựa chọn chủ đề “nước ngầm - biến nguồn tài nguyên vô hình thành hữu hình,” Ngày Khí tượng Thế giới “cảnh báo sớm để hành động sớm - thông tin khí tượng thủy văn và khí hậu phục vụ hiệu quả giảm nhẹ rủi ro thiên tai” và Chiến dịch Giờ Trái Đất “kiến tạo tương lai - bây giờ hoặc không bao giờ” là 3 sự kiện lớn có sự gắn kết chặt chẽ với nhau, qua đó kêu gọi sự quan tâm của cộng đồng để tăng cường các giải pháp, hành động kịp thời ngay từ bây giờ.
Với Việt Nam - một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề của thiên tai và biến đổi khí hậu, theo Bộ trưởng Trần Hồng Hà, trung bình mỗi năm, nước ta cũng đang phải hứng chịu từ 6-7 cơn bão. Những ảnh hưởng do hạn hán, xâm nhập mặn, sạt lở đất, hay thiếu nguồn nước sạch sinh hoạt tại nhiều địa phương, vùng miền đang xảy ra với tần suất nhiều hơn gây trở ngại đến sự phát triển của đất nước. Đặc biệt, những năm gần đây đã xảy ra nhiều thiên tai bất thường, cực đoan và khó dự đoán.
Trong bối cảnh đó, lĩnh vực khí tượng thuỷ văn, tài nguyên nước và biến đổi khí hậu nói riêng cũng như ngành tài nguyên và môi trường nói chung luôn nhận được quan tâm, định hướng, chỉ đạo sát sao, quyết liệt, ủng hộ của lãnh đạo Đảng, Nhà nước.
Cụ thể, trong lĩnh vực tài nguyên nước, Việt Nam đã xây dựng, hoàn thiện Đề án đảm bảo an ninh nguồn nước quốc gia; Quy hoạch tài nguyên nước quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; xây dựng kế hoạch ban hành Luật Tài nguyên nước sửa đổi và các nghị định, thông tư hướng dẫn liên quan...
Đối với lĩnh vực khí tượng thuỷ văn, lần đầu tiên, lĩnh vực này đã được Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành Chỉ thị đề cập toàn diện các nội dung về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác khí tượng thủy văn, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Ngành khí tượng thủy văn cũng đã triển khai thực hiện các hoạt động “cập nhật phân vùng rủi ro thiên tai, lập bản đồ cảnh báo thiên tai, đặc biệt là các thiên tai liên quan đến bão, nước dâng do bão, lũ quét, sạt lở đất, hạn hán, xâm nhập mặn” theo chỉ đạo, định hướng của Chính phủ…
Ảnh minh họa. (Nguồn: TTXVN) Đặc biệt, với nhãn quan nhạy bén và tầm nhìn chiến lược, Đảng, Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã có những quyết sách kịp thời, phù hợp với xu thế của thời đại thể hiện bằng những cam kết hành động mạnh mẽ về giảm phát thải khí nhà kính, chuyển đổi năng lượng từ than sang năng lượng sạch tái tạo hướng tới mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” tại COP26 vừa qua.
Tạo sức lan tỏa lớn vì tương lai bền vững
Trên cơ sở đó, thông qua lễ phát động hưởng ứng Ngày Nước thế giới, Ngày Khí tượng thế giới và Chiến dịch Trái đất năm 2002, Bộ trưởng Trần Hồng Hà đề nghị các cấp chính quyền cần đổi mới căn bản về nhận thức và tư duy trong hoạch định chính sách phát triển theo hướng kinh tế dựa vào hệ sinh thái, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn; người dân cả nước tích cực cùng chung tay hành động để mỗi hành động cụ thể sẽ cộng hưởng, tạo sức lan tỏa lớn vì tương lai bền vững.
Theo đó, Bộ trưởng Trần Hồng Hà đề nghị các bộ, ngành, địa phương chỉ đạo, triển khai 5 nhiệm vụ trọng tâm. Thứ nhất là rà soát hoàn thiện hệ thống các quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu; thể chế hóa và nội luật hóa những nội dung điều ước, thỏa thuận quốc tế mà Việt Nam đã tham gia.
Thứ hai là tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về vai trò của công tác khí tượng thủy văn trong quá trình phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, phục vụ thiết thực đời sống dân sinh; nâng cao năng lực, chất lượng dự báo, cảnh báo sớm về khí tượng thủy văn và giám sát biến đổi khí hậu; đặc biệt là thông tin, dữ liệu về nguy cơ xay ra các hiện tượng nguy hiểm, bất thường có thể ảnh hưởng hoặc gây thiệt hại về người, tài sản và môi trường.
Thứ ba, các ban, bộ, ngành và các địa phương cùng vào cuộc với quyết tâm cao nhất để thực hiện lộ trình chuyển đổi lâu dài, khó khăn từ mô hình phát triển sử dụng nhiều nhiên liệu hóa thạch sang phát triển ít phát thải có sức chống chịu cao; phát triển ít phát thải hướng tới phát thải ròng bằng “0.”
Thứ tư là thúc đẩy sử dụng nước một cách thông minh, tiết kiệm; tích cực khôi phục những dòng sông bị suy thoái, ô nhiễm; làm tăng trở lại nguồn nước ngầm bị suy giảm là những việc cần làm để góp phần quan trọng cho phát triển quốc gia phồn thịnh và bền vững, đảm bảo an ninh nước và sinh kế dựa vào nước.
"Cuối cùng, trong bối cảnh biến đổi khí hậu, thiên tai ngày càng khắc nghiệt cùng với đại dịch COVID-19, các cơ quan khí tượng thủy văn quốc gia với cơ quan quản lý thiên tai, quản lý tài nguyên nước, chính quyền địa phương và các bên liên quan cần tăng cường sự phối hợp chặt chẽ, để phòng ngừa, sẵn sàng và ứng phó với thiên tai, biến đổi khí hậu ngày một tốt hơn," Bộ trưởng Trần Hồng Hà nhấn mạnh./.
