Hội nghị Văn hóa toàn quốc (24/11) sắp tới được xem là ngày hội lớn, một "hội nghị Diên Hồng" của toàn ngành. Hội nghị có ý nghĩa quan trọng, nhằm khơi dậy khát vọng của toàn dân tộc, mở ra bước ngoặt mới trong vấn đề chấn hưng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững đất nước.
Chia sẻ với báo chí ngày 17/11, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng khẳng định hội nghị sẽ là diễn đàn để thông qua đó, toàn ngành xây dựng chương trình hành động, phát triển con người Việt Nam đúng với tôn chỉ “văn hóa là nền tảng tinh thần xã hội.”
'Kim chỉ nam' của ngành văn hóa
- Xin Bộ trưởng cho biết mục đích, ý nghĩa của việc tổ chức Hội nghị Văn hóa toàn quốc 2021 sau 75 năm kể từ hội nghị lần thứ nhất năm 1946?
Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng: Về bối cảnh tổ chức hội nghị, năm 2021 là năm đất nước có nhiều sự kiện chính trị quan trọng: Năm đầu tiên triển khai thực hiện Nghị quyết Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, năm đầu tiên cụ thể hóa chiến lược phát triển kinh tế xã hội 2021-2030 mà Đảng ta đã hoạch định đồng thời hướng tới năm 2045, kỷ niệm 100 năm thành lập nước, Đảng đã đặt ra mục tiêu lúc đó nước ta trở thành nước công nghiệp phát triển. Năm 2021 cũng đánh dấu 35 năm công cuộc đổi mới đất nước.
Bên cạnh đó, tình hình kinh tế, chính trị, xã hội trong nước và quốc tế có những biến động. Đất nước ta phải đối mặt với đại dịch COVID-19 nhất là từ tháng 4/2021, đợt dịch thứ 4 đã gây ra nhiều thiệt hại rất lớn, ảnh hưởng trực tiếp tới nền văn hóa. Song, với sự lãnh đạo của Đảng, lời hiệu triệu của Tổng bí thư, Nghị quyết Trung ương Đảng, Nghị quyết của Quốc hội khóa XV, các chương trình hành động cụ thể của Chính phủ cùng sự đoàn kết đồng lòng của nhân dân thì thời điểm này chúng ta đã từng bước kiểm soát, đẩy lùi dịch bệnh, đưa đất nước vào giai đoạn thích ứng an toàn, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh. Chúng ta đang có cơ hội chăm lo tốt hơn đời sống văn hóa, làm tốt hơn nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội.
Đặc biệt hơn nữa, năm 2021 đánh dấu kỷ niệm 75 năm ngày Bác Hồ tổ chức Hội nghị Văn hóa lần thứ nhất ngày 24/11/1946, chính vì vậy Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ động tham mưu cho các cấp có thẩm quyền, sau đó Thường trực Ban Bí thư giao nhiệm vụ cho các ban Đảng, các tổ chức có liên quan nhằm tổ chức triển khai sớm các hoạt động về lĩnh vực văn hóa.
Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ hai được tiến hành với mục tiêu xuyên suốt là triển khai Nghị quyết đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII về văn hóa. Đây cũng là nhiệm vụ quan trọng của tất cả các tổ chức Đảng dưới sự chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Trải qua 75 năm, những bài học của việc tổ chức Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ nhất vẫn còn nguyên giá trị. Vì vậy, việc tổ chức Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021 là một cách làm phù hợp, kế thừa và phát huy được tinh thần và ý nghĩa của Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ nhất do Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì.
Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021 diễn ra vào thời điểm quan trọng, trong nhận thức của chúng tôi thì hội nghị này cũng có tính chất lịch sử.
- Diễn ra trong bối cảnh đặc biệt như vậy, hội nghị lần này sẽ tập trung vào những nội dung gì, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng: Hội nghị Văn hóa toàn quốc bám sát tổng thể của quá trình triển khai Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng về lĩnh vực văn hóa.
Hội nghị cũng cho thấy sự quan tâm rất lớn của Đảng, Chính phủ, Quốc hội, nhất là sự quan tâm của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về văn hóa. Sự quan tâm đó là có cơ sở lý luận và thực tiễn, bởi các văn kiện của Đảng đều khẳng định phải đặt văn hóa ngang tầm với chính trị và kinh tế, coi văn hóa là động lực tinh thần của sự phát triển, là một trong 4 trụ cột mà Nghị quyết Đại hội XIII đã nói rất rõ. Do đó, quy mô của hội nghị khá lớn, tính chất toàn quốc, nên bên cạnh việc tổ chức tại hội trường Diên Hồng với sự tham dự của gần 600 đại biểu là lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các bộ, ngành, văn nghệ sỹ, tổ chức chính trị xã hội thì hội nghị còn được kết nối trực tuyến đến tất cả các điểm cầu của 63 tỉnh, thành phố trong cả nước (gồm điểm cầu của các tỉnh, thành ủy, quy mô tập thể Ban chấp hành Đảng bộ cấp tỉnh, các cơ quan ban ngành đoàn thể cấp tỉnh).
Ban Chỉ đạo hội nghị còn mong muốn phát huy sức mạnh công nghệ thông tin có thể kết nối trực tuyến đến tận các các xã phường, thị trấn trong toàn quốc.
Về nội dung, trọng tâm xuyên suốt của hội nghị chính là dẫn luận, hệ thống lại các quan điểm của Đảng, tư tưởng của Bác Hồ về văn hóa. Dựa trên đường lối của Đảng ta, đặc biệt là tinh thần của Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề văn hóa được Đảng ta xác định là kim chỉ nam cho hành động, thì chúng ta sẽ có cơ hội nhìn lại một cách sâu sắc hơn qua 35 năm đổi mới, chúng ta đã đạt được thành tựu, khó khăn, yếu kém gì? Từ đó rút ra được những nguyên nhân, bài học kinh nghiệm, để có nhận thức đúng đắn, từ đó xác định phương hướng, nhiệm vụ trong thời gian tới trên trục xuyên suốt là phát triển văn hóa, con người Việt Nam, trọng tâm là khơi dậy khát vọng xây dựng đất nước hùng cường.
Xây dựng hệ sinh thái văn hóa
- Với rất nhiều vấn đề, nội dung quan trọng sẽ được đưa ra bàn thảo tại hội nghị lần này, Bộ trưởng có kỳ vọng gì về kết quả của hội nghị?
Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng: Đây là vấn đề không chỉ báo chí quan tâm mà còn có các nhà văn hóa, đội ngũ thực hành văn hóa, văn nghệ sỹ - những chiến sỹ tiền phong trên mặt trận văn hóa tư tưởng, nói rộng ra là toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta mong muốn rằng chúng ta sẽ có nhận thức đúng hơn, sâu sắc hơn, toàn diện hơn về quan điểm, đường lối về văn hóa.
Khi và chỉ khi nhận thức đầy đủ, có hệ thống thì chúng ta mới có điều kiện thực hành văn hóa đúng đường lối, quan điểm của Đảng, không đi chệch hướng, phát huy được đầy đủ các nội hàm xây dựng nền văn hóa mà chúng ta đang hướng đến là tiên tiến, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc. Đó là nền văn hóa biết tiếp thu các tinh hoa văn hóa của nhân loại trong qua trình tiếp biến, chủ động khắc phục những tác động của văn hóa ngoại lai, ảnh hưởng tiêu cực trong quá trình hội nhập.
Sau hội nghị, chúng ta phải xác định hệ sinh thái văn hóa mà bao trùm xuyên suốt là xây dựng cho được môi trường văn hóa, tiếp cận theo hướng chọn việc, chọn điểm, chọn lĩnh vực và ưu tiên vấn đề văn hóa doanh nghiệp và dân sinh. Khi chúng ta đang xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thì doanh nghiệp được coi là trái tim của nền kinh tế. Mặt khác, chúng ta cũng cần phải đảm bảo hàm lượng văn hóa trong kinh tế và kinh tế trong văn hóa. Như chúng ta đã biết, văn hóa dân tộc ta bắt đầu từ cơ sở, hình thành từ ngàn năm nay, chúng ta phải biết phát huy giá trị, do đó phải trở lại để làm thực chất hơn việc xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở, từ khu dân cư, cơ quan đơn vị, để thực sự là môi trường văn hóa, con người hoạt động trong môi trường văn hóa.
Đặc biệt, sau hội nghị, chúng ta phải tập trung thực hành để triển khai hệ giá trị con người Việt Nam mà Nghị quyết đã đề ra. Đó là con người Việt Nam yêu nước, trọng lẽ phải, giàu tình thương, có khát vọng xây dựng đất nước, nhưng cũng không thể xây dựng theo hướng chỉ có một số giải pháp cụ thể mà phải đặt con người trong tổng thể, vừa là nhân vật trung tâm, chủ thể xây dựng văn hóa, ngược lại văn hóa hình thành nên phẩm chất cao quý của con người Việt Nam. Đó là con người của thời đại hội nhập, giữ được bản sắc văn hóa dân tộc.
- Cuối cùng, xin Bộ trưởng cho biết công tác chuẩn bị cho Hội nghị Văn hóa toàn quốc đến nay?
Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng: Hiện mọi công tác chuẩn bị cho sự kiện quan trọng này đã hoàn tất. Đến thời điểm này, các cơ quan được giao nhiệm vụ chỉ đạo, tham mưu về nội dung đã hoàn tất các nhiệm vụ.
Cụ thể, các hoạt động bổ trợ đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch hoàn thiện khá sớm so với yêu cầu. Nhóm hoạt động này đã được xác định là phải “đi trước” để truyền thông, quảng bá, lan tỏa ý nghĩa của hội nghị, giới thiệu nội dung cơ bản của hội nghị; trong đó có triển lãm “Văn hóa soi đường cho quốc dân đi” đã khai mạc ngày 16/11. Hoạt động thứ hai là xây dựng bộ phim tài liệu cùng chủ đề với triển lãm, không chỉ làm nhiệm vụ tuyên truyền về Hội nghị mà còn giúp khán giả nhìn lại giá trị cội nguồn của Việt Nam và làm sao để phát huy giá trị đó trong thời gian tới. Bộ phim này cũng sắp hoàn thành.
Hoạt động thứ ba là xây dựng chương trình nghệ thuật “Niềm tin và khát vọng,” dùng chính ngôn ngữ văn hóa-nghệ thuật để truyền đạt thông điệp, vấn đề văn hóa hiện nay, vun đắp bồi dưỡng giá trị chân-thiện-mỹ cho con người. Ngày 16/11, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông và đại diện Ban Tuyên giáo Trung ương đã tới dự buổi sơ duyệt.
“Niềm tin và khát vọng” được chia thành 3 phân khúc: Tổ quốc (giai đoạn văn hóa kiến quốc); Đường chúng ta đi (giai đoạn văn hóa cách mạng, tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc) và Rạng rỡ Việt Nam (giai đoạn văn hóa hội nhập và phát triển). Chương trình được dàn dựng với phong cách mới mẻ, kết hợp giữa ca múa nhạc và các clip tư liệu trên màn hình để làm rõ nổi bật vai trò lãnh đạo của Đảng, Nhà nước đối với sự phát triển văn hóa đồng thời nhấn vào sự đa dạng và phong phú về văn hóa theo các vùng miền như cụm văn hóa dân tộc miền núi phía Bắc, cụm văn hóa Kinh Bắc, cụm văn hóa các vùng duyên hải…
Ngoài ra, các hoạt động bổ trợ đều đã được gấp rút triển khai để kịp tiến độ cho ngày chính thức diễn ra hội nghị vào 24/11 tới.
- Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!