Ảnh minh họa. (Nguồn: TTXVN) Thông tin từ Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, sau hơn 3 năm thực hiện Nghị định 102/2014/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai, tại nhiều địa phương vẫn còn phát sinh nhiều vướng mắc do quy định chưa rõ ràng, cũng như chế tài xử lý hành chính trong một số trường hợp còn thấp, chưa đủ sức răn đe.
Vướng mắc trong thực hiện
Thực hiện Chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường đang xây dựng dự thảo sửa đổi Nghị định này dựa trên thực tế triển khai Nghị định cùng với tổng hợp báo cáo từ các tỉnh, thành phố; ý kiến phản ánh của các Sở Tài nguyên và Môi trường tại các Hội nghị tập huấn công tác thanh tra hàng năm.
Ngoài ra, ý kiến phản ánh của một số cử tri, đại biểu Quốc hội tại các tỉnh, thành phố cũng cho thấy việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai theo Nghị định số 102 còn có những khó khăn, vướng mắc, chế tài xử lý hành chính trong một số trường hợp còn thấp, chưa đủ sức răn đe.
[Thanh tra việc quản lý, sử dụng đất nông nghiệp tại Phú Quốc]
Theo báo cáo tổng hợp của Thanh tra tỉnh Nghệ An, Nghị định số 102 còn chưa quy định đầy đủ về các trường hợp lấn, chiếm đất theo mục đích sử dụng đã được quy định tại Điều 10, Luật Đất đai năm 2013.
Bên cạnh đó, đối với hành vi lấn, chiếm đất tại các địa phương hầu hết vi phạm tại Khoản 1 và Khoản 2, Điều 10. Các hành vi này thuộc thẩm quyền xử phạt tiền của Chủ tịch Ủy ban Nhân dân cấp xã. Trong khi đó, về biện pháp khắc phục hậu quả, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã chỉ có thẩm quyền “buộc khôi phục lại tình trạng của đất trước khi vi phạm” chứ không có thẩm quyền “buộc trả lại đất đã lấn, chiếm.”
Trên thực tế, hai vấn đề này tương đối giống nhau, nhưng do quy định của câu chữa mà nhiều địa phương không xử lý triệt để, hoặc đã có tình trạng các Uỷ ban Nhân dân cấp xã đùn đẩy trách nhiệm, không xử lý mà đề nghị Chủ tịch Ủy ban Nhân dân cấp huyện xử lý hành vi nêu trên…
Nhiều địa phương khác cũng phản ánh Điều 10, Luật Đất đai 2013, đất đai được phân thành 3 nhóm (đất nông nghiệp; đất phi nông nghiệp; và đất chưa sử dụng), thế nhưng trên thực tế, loại đất chưa sử dụng do Ủy ban Nhân dân cấp xã quản lý lại đang bị xâm phạm bởi nhiều lọai hành vi khác nhau.
Đề xuất nâng mức phạt hành chính
Để tháo gỡ những vướng mắc nêu trên, Bộ Tài nguyên và Môi trường đề xuất sửa đổi, bổ sung làm rõ hơn khái niệm “chiếm đất”; bổ sung nội dung giải thích hành vi “hủy hoại đất”; bổ sung quy định việc xác định hành vi vi phạm đã kết thúc và các hành vi vi phạm đang diễn ra để xác định thời hiệu xử phạt trong lĩnh vực đất đai.
Cùng với đó, dự thảo của Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đề xuất quy định bổ sung các biện pháp khắc phục hậu quả trong các trường hợp khác nhau; bổ sung thêm quy định xử phạt đối với các hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai; hành vi hủy hoại đất.
Đặc biệt, dự thảo sửa đổi Nghị định 102 đề xuất nâng mức xử phạt vi phạm hành chính đối với một số hành vi để nâng cao hiệu quả xử phạt, có tác dụng răn đe, phòng ngừa hành vi vi phạm trong lĩnh vực đất đai.
Theo đó, dự thảo bổ sung cụ thể hình thức xử phạt với hành vi lấn, chiếm đất chưa sử dụng; lấn, chiếm đất nông nghiệp không phải là đất trồng lúa, đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ, đất rừng sản xuất; lấn, chiếm đất trồng lúa, đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ, đất rừng sản xuất, đất phi nông nghiệp; lấn, chiếm đất...
Bên cạnh đó, với mức phạt khi chuyển mục đích sử dụng sang đất phi nông nghiệp thì hình thức và mức xử phạt Nghị định 102 chỉ phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 50 triệu đồng cho diện tích dưới 5 hécta tới trên 10 hécta, nay sẽ được điều chỉnh cụ thể hơn từ 1-10 hécta với mức phạt từ 10 triệu đồng tới 500 triệu đồng.
Tường hợp chuyển mục đích sử dụng đất trồng cây hàng năm sang đất nuôi trồng thủy sản nước mặn, đất làm muối, đất nuôi trồng thủy sản dưới hình thức ao, hồ, đầm thì hình thức và mức xử phạt được nâng lên từ 2 triệu đến 20 triệu đồng (thay mức phạt từ 500.000 đồng đến 5 triệu đồng cho vi phạm từ 0,5 hécta đến hơn 3 hécta).
Tương tự, trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất trồng cây hàng năm khác, đất trồng cây lâu năm, đất nuôi trồng thủy sản, đất làm muối, đất nông nghiệp khác sang đất phi nông nghiệp, hình thức và mức xử phạt được điều chỉnh từ 5 triệu tới 50 triệu đồng../.
