Phần lớn số tờ khai được doanh nghiệp đăng ký xuất khẩu qua các cửa khẩu quốc tế tại Thành phố Hồ Chí Minh. (Ảnh: TTXVN) Bộ Công Thương vừa có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ báo cáo đề xuất phương án điều hành xuất khẩu gạo trong tháng 5/2020 và thời gian tới nhằm vừa thực hiện tốt nhiệm vụ bảo đảm an ninh lương thực, vừa duy trì được sản xuất và tăng trưởng kinh tế phù hợp với bối cảnh dịch bệnh COVID-19 tại nước ta đã được kiểm soát tốt như hiện nay.
Con số xuất khẩu thực đến 26/4 là hơn 185.634 tấn
Theo đại diện Bộ Công Thương, để triển khai thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đã dự thảo và sau đó trao đổi nhanh với Tổng cục Hải quan và Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam để thống nhất nội dung trước khi ban hành Quyết định số 1106/QĐ-BCT ngày 10/4 công bố hạn ngạch xuất khẩu gạo trong tháng 4/2020, đồng thời có văn bản gửi Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị phối hợp triển khai thực hiện văn bản số 2827/VPCP-KTTH và Quyết định số 1106/QĐ-BCT.
[Bộ Công Thương lấy ý kiến Bộ Tài chính về điều hành xuất khẩu gạo]
Ngoài ra, Bộ Công Thương đã đề nghị các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo tiếp tục thực hiện nghiêm túc công tác duy trì mức dự trữ lưu thông tối thiểu và các trách nhiệm theo quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP ngày 15 tháng 8 năm 2018 của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo, Thông tư số 30/2018/TT-BCT ngày 1/10/2018 của Bộ trưởng Bộ Công Thương quy định chi tiết một số điều của Nghị định số 107/2018/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn khác có liên quan.
Đại diện Bộ Công Thương thông tin, căn cứ nguyên tắc quản lý hạn ngạch quy định tại Quyết định số 1106/QĐ-BCT, Tổng cục Hải quan tiến hành thiết lập các chỉ tiêu thông tin trên Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan (VNACCS) để tự động theo dõi trừ lùi số lượng gạo xuất khẩu trong hạn ngạch được phép xuất khẩu và áp dụng từ 0 giờ ngày 12/4/2020.
Việc trừ lùi được Hệ thống tự động thực hiện ngay sau khi người khai hải quan gửi thông tin tờ khai hải quan đến Hệ thống theo nguyên tắc tờ khai hải quan đăng ký trước sẽ được trừ vào hạn ngạch xuất khẩu trước và Hệ thống sẽ tự động dừng tiếp nhận thông tin đăng ký tờ khai hải quan nếu số lượng đăng ký chạm mốc hạn ngạch được phép xuất khẩu (là 400.000 tấn).
Tính đến thời điểm báo cáo, các thương nhân đã đăng ký 521 tờ khai, tương đương 399.999,63 tấn.
Phần lớn số tờ khai được doanh nghiệp đăng ký xuất khẩu qua các cửa khẩu quốc tế tại Thành phố Hồ Chí Minh (442 tờ khai, tương đương 304.846,75 tấn, chiếm 76,21%).
Tính đến thời điểm 11 giờ 30 phút ngày 26/4, theo thống kê tại Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Hải quan, đã thực xuất khẩu được 185.634,59 tấn (chiếm 46,41% tổng lượng hạn ngạch 400.000 tấn), còn 214.365,14 tấn đã đăng ký nhưng chưa xuất khẩu (chiếm 53,59%).
Còn theo số liệu thống kê của Bộ Tài chính tại công văn số 5005/BTC-TCHQ ngày 23/4 về hạn ngạch xuất khẩu gạo, Bộ Công Thương cho biết số lượng gạo đã được đưa vào cảng trước ngày 24/3 nhưng chưa đăng ký được tờ khai là 17.380,02 tấn;
Ngoài ra, số lượng gạo đã được đưa vào cảng từ ngày 24/3 đến hết ngày 21/4 nhưng chưa đăng ký được tờ khai hải quan, được xác nhận bởi doanh nghiệp, đơn vị kinh doanh cảng và cơ quan hải quan là 55.446,68 tấn.
Tới giữa ngày 24/4 xuất khẩu gạo mới đạt 185.634,59 tấn. (Ảnh: Đức Duy/Vietnam+) Cho phép xuất khẩu gạo trở lại bình thường từ 1/5?
Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn gửi Thủ tướng Chính phủ, sản xuất năm 2020 ước đạt 43,5 triệu tấn thóc.
Về nhu cầu tiêu dùng và dự trữ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn dự báo nhu cầu tiêu thụ trong nước năm 2020 (đã bao gồm cả dự trữ) là 29,96 triệu tấn thóc.
“Như vậy, sau khi trừ đi nhu cầu tiêu dùng và dự trữ, lượng thóc còn dư có thể xuất khẩu là khoảng 13,54 triệu tấn, tương đương khoảng 6,5 - 6,7 triệu tấn gạo,” đại diện Bộ Công Thương thông tin.
Còn theo số liệu thống kê sơ bộ từ Tổng cục Hải quan, xuất khẩu gạo trong quý 1/2020 đạt 1,52 triệu tấn. Hạn ngạch gạo được phép xuất khẩu trong tháng 4/2020 là 400.000 tấn và được bổ sung 100.000 tấn tạm ứng trước theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng tại Thông báo số 163/TB-VPCP ngày 21/4 2020 của Văn phòng Chính phủ.
Tuy nhiên, đại diện Bộ Công Thương cho biết tới ngày 24/4 xuất khẩu gạo mới đạt 185.634,59 tấn. Căn cứ năng lực thông quan của hệ thống cửa khẩu quốc tế hiện nay, dự kiến xuất khẩu gạo trong tháng 4 sẽ dao động trong khoảng 300.000 - 350.000 tấn. Như vậy, tính từ đầu năm đến hết tháng 4, xuất khẩu gạo ước đạt tối đa 1,9 triệu tấn.
“Với tổng lượng gạo có thể xuất khẩu là khoảng 3,2 triệu tấn, tính cả lượng 'gối đầu' từ năm 2019 chuyển sang khoảng 200.000 tấn, sau khi trừ đi lượng gạo dự kiến xuất khẩu trong 4 tháng đầu năm 2020, lượng gạo còn lại có thể xuất khẩu là khoảng 1,3 triệu tấn,” đại diện Bộ Công Thương thông tin thêm.
Cũng theo đại diện Bộ Công Thương, đến cuối tháng 4/2020, với tổng lượng gạo có thể xuất khẩu khoảng 3,2 triệu tấn, sau khi trừ đi lượng gạo dự kiến xuất khẩu trong 4 tháng đầu năm 2020, lượng gạo còn lại có thể xuất khẩu trong thời gian từ đầu tháng 5 tới giữa tháng 6 (thời điểm vụ Hè Thu thu hoạch rộ) là khoảng 1,3 triệu tấn (chưa tính lượng gạo hàng hóa được bổ sung từ thu hoạch sớm tại 1 số vùng trong nửa cuối tháng 5, dự kiến khoảng 100 nghìn ha).
Qua theo dõi của Bộ Công Thương, trong vòng 5 năm trở lại đây, với năng lực thông quan của các cảng và cửa khẩu quốc tế hiện nay, Việt Nam chưa khi nào xuất khẩu được 700.000 tấn gạo/tháng.
“Như vậy, kể cả trong trường hợp tháng 5 xuất khẩu được 700.000 tấn, Việt Nam vẫn còn tồn ít nhất là 600.000 tấn trong nửa đầu tháng 6, trước khi được bổ sung nguồn cung từ vụ Hè Thu thu hoạch rộ. Đây là điểm khác biệt cơ bản về cung - cầu gạo so với thời điểm cuối tháng 3/2020,” đại diện Bộ Công Thương thông tin thêm.
Căn cứ bối cảnh trong nước và ngoài nước, Bộ Công Thương và các Bộ, ngành thống nhất kiến nghị Thủ tướng Chính phủ kể từ ngày 1/5, dừng cơ chế điều hành xuất khẩu gạo quy định tại văn bản số 2827/VPCP-KTTH ngày 10/4 của Văn phòng Chính phủ.
Bên cạnh đó, kể từ ngày 1/5, cho phép hoạt động xuất khẩu gạo được trở lại bình thường, tiếp tục thực hiện theo quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP ngày 15/8/2018 của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo.
Ngoài ra, Bộ Công Thương đề nghị tiếp tục thực hiện nghiêm việc chỉ xuất khẩu gạo qua cửa khẩu quốc tế (đường bộ, đường sắt, đường biển, đường thủy, đường hàng không), đồng thời đề nghị các lực lượng chức năng tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ để phòng ngừa, xử lý nghiêm hành vi buôn lậu gạo qua biên giới.
Trong trường hợp thương nhân không thực hiện việc duy trì mức dự trữ lưu thông theo quy định, hoặc không thực hiện cam kết theo thỏa thuận đã ký, hoặc khai báo không trung thực, đã được nhắc nhở nhưng không khắc phục, cho phép Bộ Công Thương thu hồi Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo đã cấp cho thương nhân đó…/.
