Tại phiên họp báo do Văn phòng Chính phủ tổ chức chiều 6/12, tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho biết biểu giá điện sinh hoạt 5 bậc có ưu điểm là đơn giản, người dân dễ hiểu.
Đặc biệt, các hộ có mức sử dụng điện từ 710 kWh trở xuống (chiếm khoảng 98% số hộ) sẽ có tiền điện phải trả giảm đi so với cách tính cũ là 6 bậc.
Khuyến khích tiêu thụ điện tiết kiệm, hiệu quả
Mới đây, Bộ Công Thương có văn bản gửi Bộ Tư pháp thẩm định dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt mới, thay thế cho Quyết định 28/2014/QĐ-TTg năm 2014. Đáng chú ý, giá bán lẻ điện sinh hoạt theo đề xuất của Bộ Công Thương dự kiến gồm 5 bậc, thay vì 6 bậc như hiện nay.
Sửa biểu giá điện sinh hoạt: Dự kiến giá điện từ 6 bậc xuống còn 5 bậc
Liên quan tới đề xuất này, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho hay điện năng là một hàng hóa đặc biệt, việc sản xuất và tiêu dùng diễn ra đồng thời, lưu trữ điện năng rất đắt và tốn kém. Khi huy động các nhà máy điện phát điện, về nguyên tắc ngành điện sẽ huy động các nhà máy điện có giá rẻ phát điện trước, nhà máy đắt phát điện sau cho đến khi đáp ứng đủ nhu cầu sử dụng điện của khách hàng.
Với đặc điểm này, nhằm khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả, hiện nay rất nhiều nước trên thế giới kể cả các nước tiên tiến như: Nhật Bản, Hàn Quốc hay các nước trong khu vực như Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Philippines… đều áp dụng giá điện cho mục đích sinh hoạt theo các bậc với giá điện của bậc thang sau cao hơn so với bậc thang trước, tương tự như Việt Nam đang tiến hành.
Theo ông Hải, việc thiết kế giá bán lẻ điện cho sinh hoạt theo các bậc phù hợp với các mức sử dụng điện khác nhau của các hộ dân với giá điện của các bậc tăng dần nhằm khuyến khích các hộ dân sử dụng điện hiệu quả, tiết kiệm. Thực tế áp dụng trong những năm gần đây cho thấy việc áp dụng giá bán điện sinh hoạt theo các bậc là đơn giản trong áp dụng nhưng vẫn đạt được mục tiêu khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm hiệu quả và tương đối phù hợp với điều kiện thực tiễn hiện nay tại Việt Nam.
Đối với biểu giá điện sinh hoạt 5 bậc thay vì 6 bậc như hiện nay, ông Hải cho hay việc ghép các bậc lại với nhau để tăng khoảng cách mức tiêu thụ tiêu thụ điện giữa các bậc và nới rộng khoảng cách mức tiêu thụ của bậc cao hơn nhằm phản ánh tình hình thực tế tiêu thụ điện và khuyến khích việc sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả hơn, hạn chế được một phần tiền điện phải trả tăng cao trong những tháng đổi mùa.
Bên cạnh đó, số tiền ngân sách hỗ trợ cho hộ nghèo và hộ chính sách xã hội không thay đổi so với khi áp dụng cơ cấu biểu giá điện hiện hành. Mức tăng giá giữa các bậc là hợp lý, chênh lệch giữa bậc đầu và bậc cuối cùng là 2 lần.
So sánh với các nước trên thế giới, theo đại diện Bộ Công Thương, việc điều chỉnh trên là phù hợp. Đơn cử, tại Nam California (Mỹ) mức chênh lệch giữa bậc 1 và bậc cuối cùng là 2,2 lần, Hàn Quốc là 3 lần, Lào là 2,88 lần; Thái Lan là 1,65 lần.
Tuy vậy, ông cũng cho rằng nhược điểm của việc rút ngắn này là tiền điện các hộ sinh hoạt có mức sử dụng điện cao từ 711 kWh/tháng trở lên (chiếm khoảng 2% số hộ) phải trả tăng thêm. “Tổng thể vẫn thế, những thành phần nào giảm đi thì thành phần khác tăng lên,” ông Hải nói.
Không áp dụng giá cao điểm, thấp điểm
Liên quan tới câu hỏi tiếp tục sử dụng biểu giá điện bậc thang mà chưa xây dựng biểu giá hai thành phần, theo ông Hải, giá bán điện hai thành phần gồm giá công suất (tính theo kW) và giá điện năng (tính theo kWh) chỉ áp dụng cho các khách hàng sử dụng điện cho mục đích sản xuất và kinh doanh. Cơ chế giá này không áp dụng cho các khách hàng sử dụng điện cho mục đích sinh hoạt.
Do đây là cơ chế mới, cần có nghiên cứu, thử nghiệm kỹ lưỡng, tránh tác động quá lớn tới các nhóm khách hàng sử dụng điện. Trong thời gian tới, căn cứ vào đặc điểm sử dụng điện của khách hàng và trên cơ sở tham khảo kinh nghiệm áp dụng tại các nước trên thế giới, Bộ Công Thương sẽ nghiên cứu và đề xuất áp dụng thử nghiệm giá bán điện 2 thành là giá công suất và giá điện năng cho một số nhóm khách hàng sử dụng điện cho mục đích sản xuất. ĐIều này sẽ giúp có cơ sở đánh giá tác động đến giá bán lẻ điện bình quân cũng như đến chi phí sản xuất của khách hàng sử dụng điện.
Trong khi đó, về áp dụng giá điện giờ cao điểm, thấp điểm, đại diện Bộ Công Thương cho rằng, cách tính này hiện nay vẫn còn phù hợp, vì đặc điểm của hệ thống điện luôn có sự chênh lệch giữa cao điểm và thấp điểm của biểu đồ phụ tải và sự chênh lệch lớn giữa giờ cao điểm và thấp điểm làm cho hệ thống điện phải có dự phòng lớn.
Ông Hải chia sẻ thêm, một số nhà máy điện được đầu tư chỉ cho vận hành cao điểm có số giờ vận hành ít nên giá rất cao, việc điều hành hệ thống điện rất khó khăn, làm gia tăng tổn thất điện năng, tạo ra áp lực vốn đầu tư rất lớn để xây dựng nguồn điện mới chạy cao điểm, tính kinh tế toàn hệ thống giảm thấp.
Trong khi đó, biện pháp áp dụng giá điện theo giờ bình thường, cao điểm và thấp điểm đã được áp dụng tại rất nhiều nước trên thế giới để giảm bớt nhu cầu phụ tải đỉnh của hệ thống, điều chỉnh biểu đồ phụ tải sao cho đạt hiệu quả kinh tế cao nhất, đem lại lợi ích cho vận hành hệ thống điện và nền kinh tế quốc dân.
Mặt khác, theo ông Hải, trong các giờ cao điểm, để đảm bảo đủ công suất, hệ thống điện quốc gia phải huy động các nhà máy tua bin khí chạy dầu hoặc nhà máy chạy dầu có giá phát điện rất cao. Vì vậy, giá phát điện là cao nhất và giá bán lẻ điện cũng sẽ là cao nhất vào giờ cao điểm hệ thống.
Để phản ánh đúng thực tế chi phí sản xuất điện, biểu giá điện vào các giờ cao điểm cần phải cao hơn giá giờ bình thường hoặc thấp điểm. Ngoài ra, việc áp dụng biểu giá bán lẻ điện theo thời gian sử dụng trong ngày nhằm khuyến khích các khách hàng tiết kiệm chi phí dùng điện bằng cách dịch chuyển một phần những phụ tải không cần thiết từ giờ cao điểm sang giờ thấp điểm hay giờ bình thường, giảm nhu cầu phụ tải toàn hệ thống trong các giờ cao điểm, góp phần giảm áp lực vốn đầu tư xây dựng nguồn mới.
Ông Hải nhấn mạnh nếu không áp dụng giá cao điểm vào những giờ cao điểm của hệ thống, nhu cầu công suất của hệ thống sẽ còn tăng cao hơn nữa và sẽ dẫn tới khó khăn trong việc cung cấp điện giờ cao điểm.
“Thực tế thực hiện trong những năm vừa qua cho thấy việc áp dụng giá điện theo khung thời gian sử dụng điện trong ngày là phù hợp trong giai đoạn hiện nay góp phần tối ưu vận hành hệ thống và đảm bảo khuyến khích các hộ sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả,” đại diện Bộ Công Thương giải thích./.