Doanh nhân Yevgeny Prigozhin. (Nguồn: TASS) Trang mạng businesslive.co.za ngày 20/11 có bài phân tích về vai trò của doanh nhân Yevgeny Prigozhin trong chiến lược toàn diện của Tổng thống Nga Vladimir Putin nhằm phát triển quan hệ thương mại và an ninh với châu Phi.
VietnamPlus xin giới thiệu bài viết này:
Do từng đảm nhận nhiệm vụ cung cấp dịch vụ ăn uống cho Điện Kremlin, doanh nhân Yevgeny Prigozhin được biết đến không chỉ với biệt danh “Bếp trưởng” của Tổng thống Putin mà còn được giới quan sát đánh giá là có công lớn giúp Nga giành lại Crimea từ Ukraine, lật ngược thế cờ giành thượng phong trong cuộc chiến Syria và bị cáo buộc có liên quan đến việc Nga can thiệp vào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016. “Bếp trưởng” của Putin đang hiện diện ở châu Phi nhằm thúc đẩy lĩnh vực kinh doanh mới.
Ông Prigozhin đang ngày có vai trò quan trọng trong nỗ lực gia tăng ảnh hưởng địa chính trị của Nga bằng việc thúc đẩy hồi sinh các mối quan hệ thời Chiến tranh Lạnh ở châu Phi - lục địa kém phát triển nhưng được ban tặng nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú.
Không đủ sức mạnh tài chính như các đối thủ Trung Quốc, Mỹ, châu Âu đã hiện diện ở khu vực, Nga đang tìm một cách đi riêng phù hợp bằng việc chống lưng cho các nhà lãnh đạo đang ở thế bấp bênh nhưng nắm trong tay nhiều nguồn tài nguyên và sẵn sàng mua vũ khí của Nga.
Ông Prigozhin cùng với những binh lính hợp đồng và các cố vấn chính trị đang cung cấp các dịch vụ an ninh, huấn luyện vũ trang và trợ giúp bầu cử để đổi lấy quyền khai khoáng và các cơ hội khác.
Ông đã triển khai các hoạt động hoặc hiện diện ở 10 quốc gia mà quân đội Nga thiết lập quan hệ, gồm Cộng hòa Dân chủ Congo, Sudan, Libya, Madagascar, Angola, Guinea, Guinea-Bissau, Mozambique, Zimbabwe và Cộng hòa Trung Phi.
Các hoạt động này được đặt trong bối cảnh Tổng thống Putin chuẩn bị tổ chức hội ghị thượng đỉnh Nga - châu Phi đầu tiên với hơn 50 nhà lãnh đạo châu lục vào năm 2019.
Theo Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov, hội nghị thượng đỉnh sẽ là sự kiện củng cố “sự hiện diện tích cực của Nga tại châu Phi.”
Việc các thương vụ của ông Prigozhin không hề nổi bật lại giúp Điện Kremlin giũ bỏ mối liên quan đến hoạt động của doanh nhân này.
Tiến sỹ Peter Pham, Giám đốc Trung tâm châu Phi thuộc Hội đồng Đại Tây Dương có trụ sở tại Washington, cho rằng: “Người Nga muốn gây ảnh hưởng đối với các chính phủ nước ngoài, muốn được tiếp cận các nguồn lực kinh tế và người Nga linh hoạt hơn rất nhiều - đó là lợi thế của họ. Việc gửi một vài trăm người để chống lưng cho một tổng thống là điều không quá tốn kém.”
[Nga chú trọng đẩy mạnh hợp tác ngoại giao với các nước châu Phi]
Ông Prigozhin và Công ty Dịch vụ ăn uống Concord thuộc sở hữu của doanh nhân này nằm trong số 3 doanh nghiệp Nga và 13 cá nhân khác bị Công tố viên đặc biệt của Mỹ Robert Mueller đề nghị đưa ra truy tố hồi tháng Hai vừa qua với cáo buộc can thiệp vào bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016.
Sau gần 2 thập kỷ nắm quyền và có vẻ chậm chân hơn ở châu Phi, Tổng thống Putin quyết lấy lại vị thế trước đây tại châu lục này. Sau khi Liên Xô sụp đổ năm 1991, sự hiện diện của Nga ở châu Phi giảm đáng kể.
Hiện nay, khu vực này là một trong những trọng tâm của Kremlin nhằm tái khẳng định ảnh hưởng địa chính trị, cũng như mở ra những thị trường mới cho các công ty trong nước đang bị tác động bởi các biện pháp trừng phạt của phương Tây.
Giám đốc Polina Slyusarchuk thuộc Trung tâm Intexpertise chuyên nghiên cứu về châu Phi có trụ sở tại St Petersburg, cho biết trong bối cảnh quan hệ Nga - phương Tây tiếp tục xấu đi, Putin đã quyết định theo đuổi một chiến lược toàn diện để phát triển quan hệ thương mại và an ninh với châu Phi.
Nga đã gặp phải trở ngại đáng kể tại châu lục này, đặc biệt là trong quan hệ với Nam Phi. Sau khi nhậm chức vào tháng Hai vừa qua, Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa quyết định tạm dừng đàm phán dự án điện hạt nhân trị giá hàng triệu USD mà Nga đã đạt được dưới thời cựu Tổng thống Zuma.
Tuy nhiên, Putin vẫn tiếp tục rót tiền ngày càng nhiều vào châu Phi và xóa các khoản nợ trị giá 20 tỷ USD cho các nước châu Phi vào cuối năm ngoái.
Mới đây nhất, Ai Cập đã giành được khoản vay trị giá 25 tỷ USD từ Nga để xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của nước này.
Nga đang đàm phán với Eritrea để thành lập cơ sở vận tải hậu cần đầu tiên của Nga trên Biển Đỏ được cho là không xa so với căn cứ quân sự thường trú duy nhất của Lầu Năm Góc ở châu Phi và cơ sở quân sự đầu tiên của Trung Quốc ở nước ngoài, đều đặt ở Djibouti.
Tháng Ba vừa qua, Ngoại trưởng Lavrov đã công du 5 nước châu Phi, trong đó có Zimbabwe - hiện đang có dự án khai thác bạch kim trị giá 3 tỷ USD của các công ty Nga. Có thể dễ dàng quan sát thấy bóng dáng của Prigozhin thấp thoáng phía sau dự án này.
Ngoài ra, các cố vấn chính trị của ông Prigozhin đã giúp Tổng thống Emmerson Mnangagwa giành thắng lợi trong cuộc bầu cử đầy tranh cãi tháng Bảy vừa qua tại Zimbabwe, chấm dứt 40 năm cầm quyền của cựu Tổng thống Robert Mugabe.
Doanh nhân Yevgeny Prigozhin - bên trái. (Nguồn: dailymail) Đầu năm nay, Tổng thống Putin đã giành được chỗ đứng ở trung tâm lục địa Đen sau khi Liên hợp quốc cho phép Nga bán vũ khí cho Cộng hòa Trung Phi để vũ trang và bảo vệ chính phủ nước này.
Cộng hòa Trung Phi, vốn bị sa lầy trong cuộc xung đột dân sự, đã phải khẩn cấp tìm nguồn giúp đỡ mới khi Pháp đột nhiên chấm dứt nhiệm vụ gìn giữ hòa bình đã kéo dài 3 năm tại vùng đất từng là thuộc địa của nước này.
Giống như bất kỳ doanh nhân bình thường nào khác, ông Prigozhin luôn tìm kiếm những địa điểm đầu tư hấp dẫn nhất.
Theo các phương tiện truyền thông của Nga và Pháp, đội ngũ lính đánh thuê của Prigozhin dưới danh nghĩa công ty quân sự tư nhân Wagner đã góp sức để công ty này được nhượng quyền khai thác vàng và kim cương ở cả Cộng hòa Trung Phi và Sudan.
Ngoài ra, “Bếp trưởng” Prigozhin hiện đang mở rộng phạm vi tới Cộng hòa Dân chủ Congo - quốc gia có diện tích lớn thứ hai ở châu Phi (sau Algeria) và là một trong những nước giàu khoáng sản nhất thế giới - cũng như Madagascar - nước sản xuất vani lớn nhất thế giới và có trữ lượng lớn về niken, coban và uranium, cũng đang trong tình trạng bất ổn.
Tại Bắc Phi hồi đầu tháng 11 này, ông Prigozhin đã tham dự các cuộc đàm phán giữa Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu và chỉ huy Khalifa Haftar đang nắm quyền kiểm soát hầu hết phía Đông Libya.
Ông Prigozhin đang cung cấp các dịch vụ quân sự cho Quân đội Quốc gia Libya của Khalifa Haftar, đổi lại thương nhân Nga sẽ có được các hợp đồng về năng lượng.
Irina Abramova, Giám đốc Viện Nghiên cứu châu Phi tại Moskva, đánh giá: “Giống như bất kỳ doanh nhân bình thường nào, ông Prigozhin đang tìm kiếm những nơi dễ sinh lợi nhất để đầu tư.
Ông ta nghĩ: Tại sao tôi không nên thử đầu tư ở đó? Và chỉ khi người châu Phi được hưởng lợi, ông Prigozhin mới được cảm ơn”./.
