Bất lực của con bài đất hiếm trong cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung

Đất hiếm được đưa đi xuất khẩu tại Liên Vân Cảng ở tỉnh Giang Tô của Trung Quốc. (Ảnh: AFP/TTXVN)

Trang mạng cnbc.com, mối đe dọa của Trung Quốc ngừng xuất khẩu khoáng sản đất hiếm sang Mỹ có thể không mang lại cho Bắc Kinh nhiều đòn bẩy trong cuộc chiến thương mại đang diễn ra giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới này.

Theo một số chuyên gia phân tích, trong khi Trung Quốc là nhà sản xuất đất hiếm - khoáng chất được sử dụng trong một loạt thiết bị điện tử tiêu dùng hàng ngày - hàng đầu thế giới, khả năng Bắc Kinh sử dụng chúng làm vũ khí là khá hạn chế.

Vẫn còn phải chờ xem Trung Quốc sẽ vận dụng lệnh cấm xuất khẩu đất hiếm như thế nào, nhưng một số nhà phân tích Phố Wall cho rằng động thái này sẽ không làm thay đổi cuộc chơi để mang lại lợi thế cho các nhà đàm phán thương mại của Bắc Kinh.

“Nhìn chung, chúng tôi cho rằng tác động đối với Mỹ sẽ ở mức độ nhẹ, đó là lý do khiến chúng tôi nghi ngờ rằng Bắc Kinh sẽ ‘bóp cò’ mối đe dọa đặc biệt này,” các nhà phân tích tại Raymond James, ông Ed Mills và ông Pavel Molchanov, cho biết trong một lưu ý nghiên cứu hôm 3/6 vừa qua.

Tờ báo chính thức của Đảng Cộng sản Trung Quốc tuần trước cảnh báo rằng Bắc Kinh có thể sớm ngừng xuất khẩu đất hiếm sang Mỹ. Lời đe dọa này diễn ra sau khi Mỹ áp thuế đối với hàng hóa Trung Quốc trị giá 200 tỷ USD có hiệu lực vào tuần trước.

Đất hiếm là một nhóm gồm 17 khoáng chất thực tế không phải là hiếm, nhưng được sản xuất với số lượng rất hạn chế so với các kim loại được khai thác đại trà như đồng chẳng hạn. Chúng trở nên quan trọng hơn trong những năm gần đây bởi vì chúng ngày càng được sử dụng nhiều hơn trong các thiết bị công nghệ cao, sản xuất quốc phòng và xe điện.

Trung Quốc đã khai thác 70% số khoáng sản này trong năm 2018, dẫn tới một số nhà phân tích tuần trước tỏ ra hoài nghi về tác động đối với các ngành công nghiệp Mỹ phụ thuộc vào đất hiếm. Nhưng Mỹ chỉ chiếm 9% nhu cầu toàn cầu về đất hiếm cho hoạt động sản xuất, theo hãng Raymond James. Điều đó có nghĩa Mỹ chỉ chi một khoản tiền khiêm tốn 160 triệu USD trong năm 2018 để nhập khẩu đất hiếm phục vụ sản xuất.

[Mỹ quyết đảm bảo ổn định nguồn cung khoáng sản chiến lược và đất hiếm]

“Lý do khá đơn giản: Mỹ đã giới hạn năng lực sản xuất đối với các mặt hàng sản xuất công nghệ cao thường liên quan đến đất hiếm. Các mặt hàng điện tử tiêu dùng (máy tính để bàn, điện thoại thông minh, tivi màn hình phẳng) và các mặt hàng công nghiệp khác (ắc quy xe điện, tuabin gió, laser, sợi quang) đơn giản là không được sản xuất ở Mỹ với quy mô lớn như ở chính Trung Quốc và/hoặc các nước châu Á láng giềng của Trung Quốc,” ông Mills và ông Molchanov lưu ý.

Viện nghiên cứu đầu tư Wells Fargo cho rằng lệnh cấm này sẽ có tác động đối với các nhà sản xuất Mỹ sử dụng đất hiếm, làm tăng chi phí sản xuất và gây ra sự chậm trễ cho các sản phẩm.

Nhưng cơ quan này cũng nhấn mạnh rằng đây không nhất thiết phải là con át chủ bài của Bắc Kinh. Điều đó là bởi Trung Quốc sẽ không thể hạn chế nhiều hơn nữa việc cung cấp đất hiếm cho các nhà sản xuất Mỹ.

"Chúng ta gặp khó khăn khi thấy Trung Quốc có thể áp dụng những hạn chế đất hiếm đối với hàng tiêu dùng- những mặt hàng được sản xuất tại Trung Quốc và ngày càng được tiêu thụ trên toàn cầu - và vì thế họ không thể tự bắn vào chân mình,” ông John LaForge, Giám đốc chiến lược bất động sản thuộc Viện nghiên cứu đầu tư Wells Fargo nói hồi tuần trước.

Tác động này có thể lớn hơn nếu Bắc Kinh cố gắng ngăn cản các công ty không phải của Mỹ hợp tác làm ăn với các nhà sản xuất Mỹ cần đất hiếm, thay vì chỉ giới hạn nguồn cung từ Trung Quốc cho các nhà máy của Mỹ, hãng Raymond James cảnh báo. Tuy nhiên, những nỗ lực trước đây của Trung Quốc hạn chế nguồn cung cấp đất hiếm đã không thành công cho lắm, Ngân hàng đầu tư này lưu ý.

Khi Bắc Kinh giảm các lô hàng trong năm 2010, giá đất hiếm tăng vọt, tạo ra động lực cho các nước khác tăng cường sản xuất. Các biện pháp này cũng đã hủy hoại nhu cầu, vì các nhà sản xuất tìm cách sử dụng đất hiếm ít hơn trong các sản phẩm của họ.

Một lệnh cấm xuất khẩu đất hiếm sang Mỹ là không thực tế bởi vì các công ty Mỹ có thể đảm bảo nguồn cung từ các nước khác như Malaysia và Nhật Bản, cho dù giá thành cao hơn, một quan chức từ Hiệp hội đất hiếm Trung Quốc nới với Ngân hàng Mỹ Merrill Lynch trong một cuộc điện đàm.

Quan chức này lưu ý rằng 80% nhu cầu đất hiếm của Mỹ là lantan và xêri, cả hai đều dư thừa nguồn cung trên toàn thế giới.

Chắc chắn, tác động sẽ được cảm nhận sâu sắc hơn bởi một số ngành công nghiệp. Hãng Raymond James lưu ý rằng các nhà máy lọc dầu của Mỹ sử dụng đất hiếm trong nhà máy của họ và Ngân hàng Mỹ Merrill Lynch dự tính ngành ôtô sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất./.

(Vietnam+)