(Ảnh minh họa: Minh Quyết/TTXVN) Trung bình cứ 10 người Việt Nam trưởng thành thì có 3 người thừa cholesterol trong cơ thể. Hơn 50% phụ nữ trung niên trong độ tuổi 50-65 tuổi đang trong tình trạng thừa cholesterol.
Theo kết quả điều tra Quốc gia mới nhất về yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm cho thấy tỷ lệ người Việt Nam rơi vào tình trạng thừa cholesterol ở mức đáng báo động và có xu hướng tiếp tục gia tăng.
[Việt Nam tiên phong dùng tế bào gốc trong điều trị chứng tự kỷ ở trẻ]
Đây là thực trạng đáng báo động vì thừa cholesterol trong cơ thể chính là một trong những nguyên nhân trực tiếp làm gia tăng tỷ lệ các bệnh tai biến mạch máu não (đột quỵ), nhồi máu cơ tim, bệnh mạch vành, tăng huyết áp...
Thông trên tin được Bộ Y tế đưa ra tại Lễ phát động “Tháng hành động đẩy lùi tình trạng thừa cholesterol trong cơ thể,” do Bộ Y tế tổ chức ngày 16/10 tại Hà Nội, trong khuôn khổ chiến lược quốc gia phòng, chống bệnh không lây nhiễm giai đoạn 2015-2025.
Thừa choleterol gây ra nhiều bệnh lý
Phát biểu tại buổi lễ, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn phân tích thừa choleterol gây ra các bệnh lý về tim mạch, là một trong các nhóm bệnh không lây nhiễm. Bệnh không lây nhiễm là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn cầu, là một trong những thách thức chủ yếu trong thế kỷ 21. Trong năm 2016, bệnh không lây nhiễm gây ra 71% (41 triệu) trong tổng số 57 triệu ca tử vong trên toàn cầu.
Các bệnh không lây nhiễm chính là nguyên nhân gây ra các ca tử vong, gồm bệnh tim mạch (chiếm 44% trong tổng số ca tử vong do bệnh không lây nhiễm và 31% ca tử vong trên toàn cầu); ung thư (chiếm 22% tổng số ca tử vong do bệnh không lây nhiễm, 16% ca tử vong toàn cầu), bệnh phổi mạn tính (chiếm 9% tổng số ca tử vong do bệnh không lây nhiễm, 7% số ca tử vong toàn cầu) và đái tháo đường (chiếm 4% tử vong do bệnh không lây nhiễm và 3% tử vong toàn cầu).
Tại Việt Nam, bệnh không lây nhiễm là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong. Theo thống kê của Bộ Y tế, trong năm 2016, có 548.800 ca tử vong, trong đó tử vong do bệnh không lây nhiễm chiếm 77%. Cứ 10 người chết thì có tới 7 người chết do bệnh không lây nhiễm tập trung ở các bệnh như: ung thư, tim mạch do nhiều người mắc cholesterol cao.
Ước tính, trung bình mỗi năm Việt Nam có khoảng 12,5 triệu người bị tăng huyết áp, 3,5 triệu người bị bệnh đái tháo đường, 2 triệu người mắc bệnh tim, phổi mạn tính và gần 126.000 ca mắc mới ung thư, rối loạn tâm thần.
Theo Thứ trưởng Sơn, toàn cầu hóa và đô thị hóa, sự thay đổi môi trường là những tác nhân làm tăng lối sống không lành mạnh như hút thuốc lá; lạm dụng rượu, bia; ăn uống không hợp lý, ít vận động thể lực và những yếu tố này làm gia tăng các bệnh không lây nhiễm, trong đó có thừa cholesterol.
Tỷ lệ thừa cholesterol ở Việt Nam cao, chủ yếu xuất phát từ lối sống ít vận động, đặc biệt là thói quen ăn uống và chế độ dinh dưỡng chưa hợp lý và việc nhìn nhận tầm quan trọng của vấn đề này còn chưa đúng cách.
Hoạt động nổi bật trong Tháng hành động đẩy lùi tình trạng thừa cholesterol trong cơ thể bao gồm việc tuyên truyền trên 5.000 banner đường phố về thực trạng và phổ biến giải pháp ngăn ngừa tình trạng thừa cholesterol trong cơ thể.
Tháng hành động còn có các chương trình khám-tư vấn miễm phí về cholesterol cho hàng ngàn người dân tại các bệnh viện lớn trên cả nước như: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Đa khoa Đà Nẵng, Bệnh viện Đại học Quốc gia Hà Nội, Bệnh viện Hữu Nghị Việt Tiệp Hải Phòng, Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ…
Thực phẩm nào chứa nhiều cholesterol?
Theo các chuyên gia, cholesterol là một chất béo quan trọng, cần thiết cho hoạt động của cơ thể. Tuy nhiên, nếu hàm lượng cholesterol trong máu vượt quá ngưỡng cần thiết sẽ làm lắng đọng các mảng lipid, tích tụ lâu ngày sẽ hình thành các mảng xơ vữa động mạch ở thành mạch máu dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm có thể gây tử vong như các bệnh nói trên.
Đáng lưu ý, trong hai nguồn sản sinh cholesterol cho cơ thể là nội sinh (do gan tự tổng hợp) và ngoại sinh (đến từ các thực phẩm), thì nguồn ngoại sinh hầu như là nơi khởi phát chính của tình trạng thừa cholesterol.
Những thực phẩm chứa nhiều cholesterol là thức ăn có nguồn gốc từ động vật. (Ảnh: T.G/Vietnam+) Theo Bộ Y tế, những thực phẩm chứa nhiều cholesterol là thức ăn có nguồn gốc từ động vật và mỡ động vật như thịt bò, mỡ bò, thịt lợn, mỡ lợn, thịt cừu, thịt gia cầm béo (vịt, ngỗng nuôi công nghiệp) và nội tạng động vật. Bên cạnh đó, việc uống nhiều rượu, bia và các thức uống có gas sẽ làm tăng cholesterol xấu và triglyceride.
Trước thực trạng trên, Nghị quyết số 20/NQ-TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá 6 ngày 25/10/2017 về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ nhân dân trong tình hình mới đã yêu cầu: Phát huy thành tựu y tế trong chăm sóc sức khoẻ nhân dân trong đó có phòng chống dịch, bệnh.
Theo Thứ trưởng Sơn, để khống chế và đẩy lùi các bệnh không lây nhiễm, ngày 20/3/2015 Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 376/QĐ-TTg “Phê duyệt chiến lược quốc gia phòng, chống bệnh ung thư, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản và các bệnh không lây nhiễm giai đoạn 2015-2020".
Mục tiêu của Chiến lược là khống chế tốc độ gia tăng tiến tới làm giảm tỷ lệ người mắc bệnh tại cộng đồng, hạn chế tàn tật và tử vong sớm do mắc các bệnh không lây nhiễm, trong đó ưu tiên phòng, chống các bệnh ung thư, tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen phế quản nhằm góp phần bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe của nhân dân và phát triển kinh tế, xã hội của đất nước.
Bộ Y tế đưa ra các biện pháp khuyến nghị để hạn chế tình trạng thừa cholesterol như hạn chế ăn, uống các thực phẩm chứa nhiều cholesterol.
Người dân cần bổ sung chất béo có lợi (nhóm chất béo không bão hòa) vào chế độ ăn uống: Nhóm chất béo không bão hòa như omega 3-6-9 được tìm thấy nhiều trong các loại cá biển sâu như cá hồi, cá trích và các loại dầu thực vật như dầu gạo lứt, dầu đậu nành, dầu hướng dương…
Đặc biệt, dưỡng chất Gamma-Oryzanol & Phytosterol có trong một số loại dầu ăn và gạo lứt đã được khoa học chứng minh có tác dụng trong việc giảm hấp thụ cholesterol xấu từ thực phẩm.
Bên cạnh đó, mỗi người cần thực hiện lối sống khoa học như thay đổi chế độ ăn uống, hoạt động thể chất: hạn chế ăn, uống các thực phẩm chưa nhiều cholesterol; cần tăng cường các hoạt động thể chất như tập thể dục thường xuyên (đi bộ, đạp xe, bơi lội…); không hút thuốc và hạn chế rượu bia…/.
