Một bức ảnh đăng trên Twitter của The Correspondent. Dòng chú thích có nghĩa: “Nhà tù này phản ảnh thế giới thực nhiều hết mức có thể (và nó đã làm được điều đó)." Cung cấp “bức tranh chính xác hơn về thế giới” trong khi vẫn tuân theo những quy tắc cốt lõi của báo chí là cách mà những người ủng hộ báo chí mang tính xây dựng thể hiện cách tiếp cận của mình.
Theo một bài viết trên trang blog của WAN-IFRA, tổ chức báo chí uy tín thế giới, loại hình này đang dần tìm được chỗ đứng của mình, với sự tham gia của các nhà xuất bản, tòa soạn và trường đại học.
Trường báo chí Windesheim ở Hà Lan là trường đại học đầu tiên trên thế giới mở một viện báo chí xây dựng riêng. Tháng trước, trường đã thuê nhà báo điều tra người Đan Mạch, Cathrine Gyldensted làm giám đốc viện Báo chí Xây dựng.
Ngoài việc đưa cách tiếp cận này vào chương trình giảng dạy tại trường, Gyldensted hy vọng có thể tạo lập một trung tâm báo chí xây dựng nhằm truyền bá kiến thức và khuyến khích hợp tác giữa các chuyên gia truyền thông ủng hộ báo chí xây dựng trên khắp thế giới.
Một cách tiếp cận tin tức tiên tiến
Theo Dự án Báo chí Xây dựng, mục tiêu của loại hình này là xem xét thế giới như một “hình mẫu khỏe mạnh” thay vì “hình mẫu bệnh tật” - tức là chỉ ra những khả năng, sự tăng trưởng và sức mạnh thay vì chỉ tập trung vào những khó khăn và mất mát.
Các nhà phê bình cho rằng những cách tiếp cận kiểu này cố tìm ra những mặt tích cực nhưng đổi lại là việc không phơi bày được sự thật, giảm bớt thông tin và điều tệ hại nhất là làm phương hại trách nhiệm của nhà báo.
“Tin tức chỉ có tính xây dựng nếu bạn muốn một xã hội buồn ngủ và tự mãn, thay vì những con người năng động và có trách nhiệm,” nhà báo, nhà bình luận nổi tiếng người Nam Phi Anton Harber từng nhấn mạnh như thế trong một cuộc phỏng vấn với Diễn đàn Biên tập viên Thế giới (World Editors Forum- WEF).
Nhưng Gyldensted đã tách biệt báo chí xây dựng khỏi những “tin tức tích cực” thông thường mà theo bà là không tuân theo những quy tắc báo chí cần thiết. Báo chí xây dựng đưa ra những câu chuyện có liên quan mật thiết tới xã hội.
Theo bà, báo chí xây dựng tạo ra những câu chuyện có tính liên quan cao đến xã hội. “Loại hình này tăng cường hoạt động thông tin thông qua việc mô tả chính xác hơn về thế giới, thu hút độc giả hiệu quả hơn và nắm giữ sức mạnh bằng cách yêu cầu độc giả giải quyết, hợp tác, và tìm kiếm một cuộc tranh luận dân sự thay vì những sự va chạm, bất đồng hay ý kiến phân cực thông thường,” Gyldensted phát biểu tại WEF.
“Đừng mù quáng nữa: chúng ta không phản chiếu thế giới như những tấm gương - chúng ta thúc đẩy nó.”
Áp dụng tâm lý tích cực vào báo chí
Với nền tảng học thuật về tâm lý tích cực, Gyldensted đã mang chuyên môn của mình vào công cuộc cải tiến báo chí. Những câu chuyện mang lại cảm xúc tích cực cho người đọc sẽ được chia sẻ, trong khi những cảm xúc tiêu cực như buồn bã không thôi thúc hành động nào cả.
Các nhà nghiên cứu thuộc đại học Pennsylvania cho biết, những câu chuyện có ý nghĩa và ấn tượng sẽ được truyền miệng nhiều hơn bởi mọi người thấy như được tiếp thêm sinh lực nhờ đọc chúng.
Dự án “Điều gì khiến tin tức trở nên phổ biến” phân tích gần 7.000 bài viết trên tờ New York Times hiện đang được triển khai theo hướng nghiên cứu thời gian can dự của độc giả cũng như ảnh hưởng của chúng, ngoài các cú kích chuột và chia sẻ.
Trang The Huffington Post có lưu lương người truy cập tăng đáng kể khi giới thiệu các chuyên mục mới có tên “tác động,” “tin tốt” và “những hoạt động hiệu quả.” Những tổ chức truyền thông khác, như Times Media Group của Nam Phi, The Guardian, Upworthy và một số đài truyền hình ở khu vực Scandinavia cũng đạt được lượng truy cập và lòng trung thành của người xem cao hơn nhờ đưa những yếu tố mang tính xây dựng vào các nội dung tin tức.
“Không chỉ là tăng lượng người xem, mà trong môi trường truyền thông ngày nay, nơi có rất nhiều thông tin, hiểu được những quy tắc tâm lý ẩn giấu để lan tỏa những tin tức tốt đẹp và có tầm ảnh hưởng ở mức tối đa là một điều hết sức quan trọng,” Gyldensted chia sẻ.
Cánh chim đầu đàn của báo chí xây dựng thế giới
Theo Gyldensted, công ty khởi nghiệp từ nguồn vốn đám dông có tên The Correspondent hiện đang là cái tên đi đầu trong báo chí xây dựng.
“Họ có cách đưa tin mang tính giải pháp hết sức tinh tế, họ tạo điều kiện thuận lợi cho những cuộc tranh luận hướng về tương lai, và chia sẻ kiến thức xung quanh một chủ đề với người đọc. Đó là một yếu tố xây dựng và đa sắc thái,” bà nhận định.
The Correspondent sẽ hợp tác với Windesheim để trở thành nơi thử nghiệm các định dạng báo chí mang tính xây dựng./.
