Mười năm đã qua nhưng người dân thôn Bản Lý, xã Du Tiến, huyện Yên Minh, tỉnh Hà Giang vẫn bàng hoàng khi nhớ lại thảm họa lũ quét lịch sử đã cướp đi gần 40 sinh mạng, toàn bộ tài sản cũng bị cuốn trôi chỉ trong vài giờ. Thế nhưng vượt lên những đau thương, mất mát ấy là sức sống mãnh liệt của một vùng quê đang dần hồi sinh.
Ký ức kinh hoàng…
Trận lũ quét giáng xuống Bản Lý, xã Du Tiến, huyện Yên Minh, tỉnh Hà Giang, vào rạng sáng 19/7/2004. Chỉ trong vòng vài giờ, nước lũ đã cướp đi gần 40 sinh mạng, cuốn trôi và làm sập hoàn toàn 18 căn nhà cùng hàng nghìn gia súc, nhiều đoạn đường bị sạt lở và ngập trong biển nước. Vùng núi nghèo trở nên tang thương chỉ trong một thời gian ngắn. Lãnh đạo các cấp từ Trung ương đến tỉnh, huyện đều bàng hoàng khi nhận được tin báo.
Ông Nguyễn Văn Bằng, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Du Tiến nghẹn ngào chia sẻ: Đó là một thảm họa kinh khủng nhất trong đời mà tôi phải chứng kiến. Rạng sáng 19/7/2004, khi còn đang nghỉ phép ở nhà để lo tang lễ cho cha, tôi nhận được tin dữ và cùng các lãnh đạo của huyện Yên Minh tức tốc trở vào xã và không tin vào mắt mình. Cả một bản biến mất hoàn toàn, thay vào đó là một biển nước mênh mông, những vạt núi đá ngày thường rêu phong đã bị sức mạnh của dòng nước bào mòn, trắng xóa, không khí tang thương bao trùm khắp nơi. Số người còn sống bị thương tích đầy mình và những giọt nước mắt lăn dài…
Anh Nguyễn Văn Thiếu năm nay mới 34 tuổi nhưng lưng còng như một ông lão 70 tuổi. Tai nạn cách đây mười năm không chỉ cướp đi sinh mạng của cha mẹ và hai đứa con thơ mà còn khiến anh trở nên tàn tật khi bị gãy ba chiếc xương sườn. Vào thời điểm đó, gia đình anh được coi là khá giả nhất làng vì có tới hơn chục con bò, gần 100 con dê và rất nhiều lợn gà… Tất cả đều biến mất sau đêm định mệnh.
Anh Thiếu kể lại: Cơn lũ xuất hiện vào nửa đêm và rất bất ngờ nên không ai kịp đối phó. Khi cột nước cao hàng mét ập đến làm sập nhà, tôi chỉ kịp nghe tiếng cha mẹ kêu lên thất thanh rồi bị dòng nước cuốn phăng. Đang trôi đi trong dòng thác nước, tôi may mắn vướng vào một thân cây. Tôi cố gắng bám thật chặt cho tới khi kiệt sức không biết gì và lịm đi. Vài ngày sau khi tỉnh lại tôi mới biết vợ và đứa con nhỏ may mắn sống sót.
Cùng chung nỗi đau mất mát nhưng anh Nguyễn Văn Hơi, sự đau đớn đã lên đến tột cùng khi cả gia đình có 9 người, chỉ mình anh sống sót. Anh Hơi kể lại trong nước mắt: Đêm ấy, khi cả nhà đang ngon giấc thì tôi bỗng nghe tiếng “ầm, ầm” như bom nổ cùng tiếng kêu thất thanh của mọi người. Tôi vừa kịp chạy lên đồi xem có chuyện gì thì khi nhìn xuống, ngôi nhà cùng toàn bộ người thân đã bị chôn vùi trong dòng nước cùng đất, đá… Xót xa nhất là con tôi chưa kịp chào đời cũng bị tử thần tước đi sự sống.
Sau cái đêm định mệnh ấy, hầu hết các gia đình trong thôn Bản Lý đều có người thân bị lũ cuốn trôi, cả bản làng trở thành một vùng đất trắng. Những người còn sống thì trắng tay, không nhà cửa, không tài sản, không ruộng vườn và thậm chí không còn người thân…
Chính quyền các cấp, tấm lòng của người dân cả nước cùng hướng về Bản Lý để chia sẻ đau thương, mất mát, chung tay góp công, góp của để bà con sớm ổn định cuộc sống. Các hộ dân ngay sau đó được di dời đến nơi ở mới, an toàn hơn. Bà con cũng được hỗ trợ tiền để xây nhà mới, cấp lương thực và kinh phí để phục hồi sản xuất.
Hồi sinh từ nghị lực phi thường
Dẫn chúng tôi đi thăm Bản Lý sau mười năm, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Du Tiến Nguyễn Trường Nguyên cho biết nhờ sự quan tâm của Đảng và Nhà nước cùng nghị lực phi thường của bà con nên giờ đây đời sống của nhân dân đang ngày một ổn định.
Cho đến nay, thôn đã có 43 hộ dân; trong đó chỉ có 7 hộ nghèo, bà con đoàn kết vượt qua khó khăn. Nhờ được quan tâm đầu tư vào sản xuất nông nghiệp nên năng suất và sản lượng lương thực các năm đều tăng, thu nhập của người dân từng bước được nâng cao. Trước đây, lũ quét đã cướp đi toàn bộ gia súc nhưng đến nay cả thôn đã có khoảng 200 con trâu bò, nhà nào cũng có nhiều gia cầm.
Bà con nơi đây vốn chăm chỉ, cần cù nên đời sống kinh tế ngày một đi lên, những ngôi nhà sàn bằng gỗ khang trang ngày càng được xây dựng nhiều hơn, không còn gia đình nào phải ở nhà tạm. 100% trẻ em được đến trường đúng độ tuổi. Hầu hết đường vào các hộ đều đã được bêtông hóa và do bà con tự đóng góp. Điều đặc biệt, Bản Lý được xã Du Tiến chọn làm điểm để xây dựng nông thôn mới.
Một trong những tấm gương điển hình vươn lên trong gian khó phải nói đến anh Nguyễn Văn Hơi. Từ một người lính mới ngoài 20 tuổi, vừa xuất ngũ đã phải hứng chịu nỗi đau mất hết người thân cùng toàn bộ nhà cửa, tài sản nhưng đến nay anh Hơi đã hạnh phúc bên người vợ mới và hai đứa con nhỏ trong ngôi nhà sàn bằng gỗ khang trang vừa xây dựng xong. Anh khoe với chúng tôi rằng sẽ cố gắng làm ăn để vài năm nữa trả được hết số tiền còn nợ ngân hàng.
Còn với vợ chồng anh Nguyễn Văn Thiếu, sau mười năm cần cù lao động, vừa nhận bò về nuôi rẽ, vừa đi làm thuê và sản xuất nông nghiệp, đến nay vợ chồng anh đã có thêm hai con cùng một cơ ngơi ổn định gồm hai căn nhà rộng rãi và có nhiều của ăn, của để.
Anh chia sẻ: Còn sức thì phải cố gắng làm để nuôi con. Nhiều khi trái nắng trở trời, xương sống lại đau nhức không thể ra đồng, anh ở nhà chăm sóc đàn vịt, đàn gà, phụ giúp vợ.
Không chỉ gia đình anh Thiếu, anh Hơi mà hầu hết các hộ đã từng trải nỗi đau trong cơn lũ kinh hoàng 10 năm trước đều đã ổn định cuộc sống. Nhìn những công việc họ làm và thành quả mà họ đạt được mới thấy những người nông dân sinh ra trên miền núi đá thật sự kiên cường.
Họ không chỉ sống mà đã vượt qua bao gian khó, khắc phục cái đói, cái nghèo để vượt qua nỗi đau tột cùng. Chia tay Bản Lý trong niềm vui và sự khâm phục, chúng tôi tin và mong rằng một ngày không xa Bản Lý sẽ bừng sáng./.