Sau nhiều năm dành dụm, vợ chồng chị Đỗ Thúy Hồng (phường 9, quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh) mua một chiếc xe ôtô để thuận tiện di chuyển lúc trời mưa, nắng.
Nhưng đã một năm trôi qua, chiếc xe gần như vẫn mới nguyên. Nó thậm chí chẳng có cơ hội ra đường. Bởi "lái xe đi nhưng không thể tìm được chỗ đậu xe," chị Hồng chia sẻ.
Cũng phàn nàn về việc thiếu chỗ đậu xe, anh Trần Sơn (phường 10, quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh) cho biết nhiều năm nay anh không dám lái xe vào khu vực trung tâm thành phố. "Nhiều khi phải tìm bãi đậu xe rất mất công và thời gian di chuyển nên tôi lựa chọn đi xe công nghệ cho thuận tiện," anh Sơn nói.
Thiếu bãi đỗ, phải xe chạy lòng vòng hoặc bất chấp quy định đậu dưới lòng đường là câu chuyện của nhiều lái xe tại các khu trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh.
Từ nhiều năm nay, thành phố cũng đã bàn thảo để đưa ra các giải pháp, trong đó có dự án xây dựng các bãi đỗ xe ngầm. Song việc triển khai thì lại không được suôn sẻ.
Dự án bãi đỗ xe ngầm nằm trên giấy
Trong khi số lượng phương tiện ngày càng gia tăng chóng mặt, nhu cầu tìm kiếm bãi đỗ xe ngày càng lớn thì nhiều dự án bãi đỗ xe ngầm của thành phố được quy hoạch từ hơn 10 năm trước đến nay vẫn nằm trên giấy.
Trên thực tế, thành phố đã có quy hoạch về các vị trí bãi đỗ xe ngầm tại Công viên Lê Văn Tám, sân vận động Hoa Lư, sân vận động Tao Đàn, khu vực sân khấu Trống Đồng. Bốn khu vực này dự kiến có tổng sức chứa khoảng 6.300 ôtô và 4.000 xe máy và kêu gọi đầu tư từ hơn 10 năm trước.
[Tìm giải pháp phát triển bãi đỗ xe tại Thành phố Hồ Chí Minh]
Theo ông Trần Anh Tuấn, Phó Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh, trước đây, thành phố đã ký hợp đồng BOT với nhà đầu tư để thực dự án Bãi đỗ xe ngầm Công viên Lê Văn Tám. Tuy nhiên, nhà đầu tư chưa sắp xếp được tài chính nên chưa thể triển khai.
Năm 2019, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã chỉ đạo kết thúc hợp đồng và đánh giá một cách tổng thể để có phương thức kêu gọi đầu tư phù hợp.
Trong khi đó, khu vực Bãi đỗ xe Trống Đồng cũng đã được chấp thuận chủ trương từ năm 2009, tuy nhiên khu vực này có tuyến tàu điện ngầm (metro số 2) đi qua nên vướng quy hoạch không gian ngầm, việc triển khai các bước tiếp theo bị chậm.
Tại khu vực Sân Vận động Hoa Lư và Tao Đàn, thành phố cũng đã kêu gọi các nhà đầu tư quan tâm nhưng chưa thực hiện được.
Trong khi đó, theo đại diện Phòng Quản lý đô thị quận 10, việc tìm quỹ đất trống để làm bãi xe rất khó khăn. Trong đồ án quy hoạch, quận có dành một phần quy hoạch công viên cây xanh kết hợp với bãi xe ngầm diện tích khoảng 3.000m2 nhưng chưa có tiềm lực tổ chức thực hiện. Hiện địa phương đang khai thác tạm thời trên bề mặt để đảm bảo một phần nhu cầu bãi xe trên địa bàn.
Ông Trương Trung Kiên, Phó Giám đốc Sở Quy hoạch Kiến trúc thành phố, cho biết một số khu đất công cộng đã quy hoạch làm bến bãi được dự kiến đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP) hoặc đấu thầu chọn chủ đầu tư nhưng đến nay còn gặp một số vướng mắc về quy định pháp luật.
Đối với bãi đỗ xe ở Công viên 23/9 hay Công viên Lê Văn Tám, việc kêu gọi các thành phần kinh tế đầu tư rất khó khăn do cơ chế, tính khả thi về mặt kinh tế thấp.
Khó thu hồi vốn
Theo Sở Giao thông Vận tải Thành phố Hồ Chí Minh, một trong những khó khăn là dự án đầu tư xây dựng kinh doanh bãi đỗ xe ngầm, cao tầng có quy mô lớn, tổng mức đầu tư cao, nhu cầu vốn lớn.
Tuy nhiên, nguồn doanh thu chủ yếu từ phí dịch vụ trông giữ xe, mặc dù đã có tính toán một phần diện tích kinh doanh dịch vụ thương mại, tỷ suất lợi nhuận của dự án không cao, thời gian hoàn vốn của dự án kéo dài.
Theo các số liệu tham khảo, dự án Bãi đỗ xe Công viên Lê Văn Tám thời gian hoàn vốn của dự án là 31 năm; Bãi đỗ xe ngầm sân bóng đá Công viên văn hóa Tao Đoàn thời gian hoàn vốn dự án là 46 năm… do đó không hấp dẫn, thu hút được nhà đầu tư thực hiện. Bên cạnh đó, mảng dịch vụ văn phòng cho thuê khu vực trung tâm thành phố hiện nay đang trong giai đoạn bão hòa, ảnh hưởng lớn đến khả năng thu hồi vốn, phương án tài chính của dự án.
Ngoài ra, hiện tại chưa có các quy định hiện hành liên quan tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy; định mức chi phí đầu tư xây dựng cho công trình ngầm; xác định đơn giá đất thuê (ngầm). Đồng thời, chưa có quy định cụ thể cho từng công trình, kéo dài thời gian thực hiện dự án.
Các vị trí quy hoạch bãi đỗ xe ngầm được bố trí lồng ghép trong các khu vực công viên, sân vận động có chức năng công viên cây xanh, thể dục thể thao… nên chỉ tiêu quy hoạch, mật độ xây dựng trên mặt đất thấp, không bố trí kinh doanh thương mại dịch vụ làm cho phương án tài chính, dự án không khả thi.
Người dân vất vả tìm chỗ đỗ xe
Khi mật độ dân số tương đối lớn, việc hạ tầng chưa đồng bộ, trong đó thiếu bãi đỗ xe đã phản ánh rõ những bất cập và khiến người dân chưa hài lòng.
Tại Thành phố Hồ Chí Minh, số lượng phương tiện giao thông ngày càng tăng thời gian gần đây, với khoảng 8,6 triệu phương tiện giao thông cá nhân, cùng với phương tiện của khách vãng lai từ các tỉnh lân cận, dẫn tới nhu cầu về giao thông tĩnh như bến xe, bãi đỗ xe ngày càng cấp thiết.
Đơn cử, quận 5 là địa bàn có diện tích nhỏ với đặc thù kinh doanh, buôn bán sầm uất nên nhu cầu gửi xe rất cao.
Ông Bùi Bình Phương, Phòng Quản lý Đô thị quận 5, cho biết rất nhiều bãi giữ xe trên địa bàn quận bị quá tải, người dân tìm chỗ gửi xe rất khó khăn. Trên địa bàn quận 5 có đến 247 chung cư cũ không có tầng hầm, trong khi mỗi hộ gia đình lại sở hữu đến vài chiếc xe, vì vậy việc đáp ứng nhu cầu gửi xe cho người dân trong quận rất nan giải.
Quận cũng đã triển khai nhiều giải pháp để thực hiện nhằm đảm bảo chỗ để xe cho người dân như sử dụng tạm thời một phần lề đường để đỗ xe.
Tuy nhiên, việc này cũng không đáp ứng đủ nhu cầu và địa phương đã kiến nghị trong công tác quy hoạch xem xét có bãi đỗ xe cho khu vực.
Tại một số khu đô thị, bến xe, bệnh viện, người dân cũng vô cùng chật vật khi tìm chỗ gửi xe.
Đưa mẹ đi khám tại bệnh viện, anh Trần Nhật Tân (sống tại quận 8) chia sẻ: "Mỗi lần đến bệnh viện, tôi rất ngại đi xe cá nhân. Bởi tìm được một chỗ đỗ xe vô cùng khó khăn. Bãi đỗ xe thì thiếu, đôi khi họ chỉ giữ xe của nhân viên bệnh viện. Những người đi khám bệnh, thăm nuôi phải gửi xe phía vỉa hè bên ngoài bệnh viện hoặc những bãi xe xung quanh bệnh viện với giá khá đắt."
Bãi đỗ xe thông minh
Trong bối cảnh số lượng phương tiện cá nhân gia tăng nhanh, điểm đỗ xe ở trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh ngày càng khan hiếm, nhiều dự án bãi đỗ xe ngầm "vẫn nằm trên giấy," Thành phố Hồ Chí Minh đang hướng đến việc triển khai các bãi đỗ xe thông minh.
Ủy ban Nhân dân thành phố vừa có văn bản gửi Bộ Xây dựng về hướng dẫn thực hiện thí điểm xây dựng nhà đỗ xe cao tầng lắp ghép sử dụng công nghệ xếp xe bán tự động trên địa bàn.
Theo Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, hệ thống bến bãi đỗ xe của thành phố chưa được đầu tư xây dựng theo quy hoạch, hiện chỉ đạt khoảng 20% quy hoạch, thiếu hơn 900ha so với chỉ tiêu gần 1.200ha.
Hiện lượng ôtô thành phố quản lý khoảng hơn 850.000 phương tiện, hơn 7,8 triệu xe máy, chưa tính xe vãng lai từ địa phương khác. Riêng địa bàn quận 1, quận 3, quận 5 đang có hơn 21.500 phương tiện ôtô.
Nhu cầu về đỗ xe của người dân tại khu vực trung tâm thành phố đang là vấn đề rất cấp thiết, bức bách.
Bởi khu vực này có nhiều công trình thu hút người dân đến mua sắm, làm việc như các trung tâm thương mại, cao ốc văn phòng, đồng thời khu vực này có nhiều địa điểm du lịch nổi tiếng.
Cụ thể, công trình nhà đỗ xe cao tầng lắp ghép có thể bố trí tại các vị trí trên đất của đường bộ, đất công viên hoặc đất quy hoạch xây dựng công trình công cộng (nhưng chưa thực hiện dự án, chưa khai thác hết công năng). Tuy nhiên, việc xây dựng công trình này chưa có tiền lệ và cần xem xét đảm bảo phù hợp quy định.
Do đó, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh kiến nghị Bộ Xây dựng có hướng dẫn về một số nội dung liên quan đến xây dựng công trình tạm là nhà đỗ xe cao tầng lắp ghép như: trình tự thủ thục lập, phê duyệt chủ trương đầu tư, dự án đầu tư; cơ sở thẩm định phê duyệt dự án, thiết kế; trình tự, thủ tục thực hiện cấp phép xây dựng.
Theo Sở Giao thông Vận tải Thành phố Hồ Chí Minh, công trình nhà đỗ xe cao tầng lắp ghép có đặc điểm, ưu thế của một công trình tạm như thời gian thi công, lắp đặt, tháo dỡ tương đối ngắn (khoảng 3 tháng), diện tích chiếm dụng nhỏ (49m2 cho 16-21 xe ôtô đến 9 chỗ).
Bên cạnh đó, kinh phí đầu tư ban đầu có thể chấp nhận được và có thể tháo dỡ, di dời để lắp đặt tại vị trí khác; linh hoạt trong triển khai các phương án cải tạo, chỉnh trang hệ thống tường, khung bao che nhằm bảo đảm phù hợp với cảnh quan, môi trường xung quanh./.