Năm 2024 đã mang đến một sự thức tỉnh khắc nghiệt cho những viễn cảnh về xe tự hành. Vốn được kỳ vọng sẽ sánh ngang với kỷ lục an toàn của ngành hàng không, công nghệ tự lái đã vấp phải những trở ngại lớn.
Những vụ tai nạn thảm khốc - bao gồm hai vụ tai nạn mới đây của Jeju Air Co. (Hàn Quốc) và Azerbaijan Airlines khiến lần lượt 179 người và 38 người tử nạn - đã làm năm 2024 trở thành năm có số người chết do tai nạn hàng không cao nhất kể từ năm 2018.
Vấn đề là liệu các nhà sản xuất ôtô có rút ra bài học từ những sự cố của ngành hàng không? Hiện những hào hứng xung quanh xe tự lái đã nguội lạnh, với nhiều dự án lớn bị hủy.
Tháng 2/2024, nhà sản xuất điện thoại Apple Inc. đã hủy dự án xe tự lái kéo dài 10 năm. Sang tháng 5/2024, Hyundai Motor Co. (Hàn Quốc) và Aptiv Plc của Ireland dừng hoạt động của liên doanh Motional.
Đến tháng 12/2024, General Motors Co. đã chấm dứt dự án Cruise sau khi đã chi khoảng 9 tỷ USD kể từ năm 2016.
Và dù tỷ phú Elon Musk đã hào hứng giới thiệu chiếc robotaxi của Tesla, tương lai của nó vẫn chưa chắc chắn.
Ngoài những thách thức của các công ty, nhận thức của công chúng về xe tự hành đã chuyển từ sự lạc quan sang thận trọng, thậm chí là thái độ không mấy thân thiện sau một số sự cố.
Như hồi tháng 5/2024, Waymo thuộc sở hữu của Alphabet Inc. (công ty mẹ của Google) đã phải triệu hồi 672 xe để cập nhật phần mềm sau khi một trong số đó đâm vào cột gỗ ở Phoenix.
Tuy nhiên, những sự cố trên không và trên mặt đất nêu trên có nhiều điểm chung. Việc học hỏi từ chúng có thể mang lại kết quả tích cực cho cả máy bay, xe tự lái và những hành khách dựa vào chúng.
Kỷ lục an toàn suốt thời gian dài qua của ngành hàng không vẫn rất ấn tượng. Số vụ tai nạn máy bay trên toàn cầu vào năm 1927 - khi phi công Charles Lindbergh thực hiện chuyến bay xuyên Đại Tây Dương không dừng đầu tiên - cao hơn năm 2023, năm có hơn 111.400 chuyến bay giữa Tây Âu và Bắc Mỹ trong mùa Hè.
Thành công này bắt nguồn từ một "văn hóa an toàn tới mức hoang tưởng" của ngành hàng không. Văn hóa này đặc trưng bởi các quy trình chứng nhận nghiêm ngặt, yêu cầu bảo trì tỉ mỉ và điều tra kỹ lưỡng các vụ tai nạn.
Thực tế, các hãng hàng không cũng nghiên cứu rất kỹ các vụ tai nạn trước đây để tìm cách tránh các vấn đề tương tự trong tương lai. Các công ty xe tự hành hàng đầu đang áp dụng các cách tiếp cận tương tự.
Việc Waymo thu hồi phần mềm đã thể hiện cam kết về an toàn. Bằng cách hợp tác với Waymo sau khi ngừng hoạt động Motional, Hyundai đã học được rằng việc chia sẻ thông tin có thể đẩy nhanh các cải tiến về an toàn, thay vì chỉ giữ riêng những dữ liệu độc quyền ấy.
Sự hợp tác của Tesla với Baidu Inc. ở Trung Quốc có thể tuân theo mô hình tương tự, xét đến hoạt động kinh doanh robotaxi Apollo hiện có của công ty Trung Quốc này.
Tuy nhiên, không có gì đảm bảo rằng lĩnh vực xe tự lái sẽ tiếp tục rút ra bài học từ những sự kiện này. Đặc biệt là khi người có ảnh hưởng nhất đến chính sách robotaxi của Mỹ trong bốn năm tới rất có thể là tỷ phú Musk, người có phần xem nhẹ vấn đề an toàn và phải đối mặt với sự giám sát ngày càng tăng từ chính quyền trong năm qua.
Dù vậy, việc áp dụng cách tiếp cận thận trọng của ngành hàng không vẫn là con đường hứa hẹn nhất để xe tự hành có thể thành công vươn ra khỏi những thành phố nơi nó đang được thử nghiệm.
Thế giới luôn hoan nghênh những sự đổi mới nhanh chóng, nhưng khi hậu quả tiềm ẩn liên quan đến tính mạng con người, thì quá trình đón nhận này cần một tốc độ chậm rãi hơn./.
Hàn Quốc: Dịch vụ xe buýt tự lái phục vụ hành khách từ 3h30 sáng
Từ thứ Hai đến thứ Sáu hàng tuần, xe buýt tự lái sẽ hoạt động từ trung tâm trung chuyển Dobongsan, khởi hành lúc 3h30 sáng và hành khách chỉ có thể lên xe nếu còn chỗ ngồi để đảm bảo an toàn.
