Khám chữa bệnh cho người dân tại Trạm y tế xã Thanh Thuỷ, tỉnh Hà Nam. (Ảnh: PV/Vietnam+) Phát triển mạng lưới y tế cơ sở có thể khẳng định là yêu cầu bức thiết đặt ra hiện nay.
Trên toàn quốc có hơn 11.000 trạm y tế cơ sở, để thay đổi nâng cao hiệu quả của hệ thống y tế gần dân nhất này không thể một sớm một chiều…
Phóng viên báo VietnamPlus đã có cuộc trao đổi với phó giáo sư Phan Lê Thu Hằng – Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính (Bộ Y tế) về vấn đề này.
Đổi mới sâu rộng mạng lưới y tế cơ sở
- Cho đến thời điểm này, bà có thể đánh giá về kết quả bước đầu đối với hoạt động các trạm y tế xã điểm được Bộ Y tế triển khai trong thời gian qua?
Phó giáo sư Phan Lê Thu Hằng: Hiện nay, trước đòi hỏi cấp bách hiện nay là phát triển mạng lưới y tế cơ sở trong tình hình mới, chính vì vậy ngành y tế đang triển khai một chương trình đổi mới sâu rộng mạng lưới y tế cơ sở trong toàn quốc. Đó là Đề án 2348 về “Phát triển mạng lưới y tế cơ sở trong tình hình mới” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, một trong những can thiệp quan trọng của ngành y tế là tiến hành thí điểm mô hình cung ứng dịch vụ mới tại 26 trạm y tế thuộc 8 tỉnh.
Trong thời gian vừa qua, Bộ Y tế rất tích cực phối hợp với Sở Y tế 8 tỉnh để tiến hành các hoạt động chuẩn bị nhằm đưa mô hình vào vận hành thực tế. Trước hết, Bộ Y tế đã huy động các nguồn lực kỹ thuật để tiến hành khảo sát đánh giá toàn diện thực trạng tại 26 trạm y tế xã điểm.
Kết quả cho thấy, các yếu tố về hạ tầng kỹ thuật, nhân lực, quản trị của các trạm y tế còn nhiều hạn chế; năng lực và phương thức cung ứng dịch vụ y tế chưa đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới; cơ chế tài chính còn nhiều nút thắt. Đây chính là những cản trở chúng ta cần vượt qua trong quá trình triển khai mô hình cung ứng dịch vụ mới.
Tạo điều kiện thuận lợi về thanh toán bảo hiểm y tế
- Trước thực trạng trên, Bộ Y tế có những phương hướng xác định như thế nào thưa phó giáo sư?
Phó giáo sư Phan Lê Thu Hằng: Trên cơ sở Khảo sát đánh giá thực trạng, Bộ Y tế đã khẩn trương triển khai các hoạt động tiếp theo.
Ngành y tế xây dựng Kế hoạch nâng cấp hạ tầng kỹ thuật, bao gồm sửa chữa nhà trạm, bố trí công năng các khoa phòng hợp lý, đầu tư trang thiết bị y tế trong đó có một số thiết bị lần đầu tiên đưa về xã như thiết bị xét nghiệm đường máu ngay tại y tế cơ sở để nâng cao năng lực cung ứng cho trạm y tế xã.
Về nguồn nhân lực, Bộ Y tế xây dựng kế hoạch đào tạo cho cán bộ trạm y tế của 26 xã. Có hai điểm đáng lưu ý trong kế hoạch đào tạo này. Thứ nhất, chương trình đào tạo lần này không chỉ dành riêng cho đối tượng bác sỹ mà đào tạo cho toàn bộ tất cả các chức danh của trạm y tế xã. Thứ hai, lần đầu tiên bổ sung chương trình đào tạo về năng lực quản lý/quản trị cho chức danh Trưởng trạm. Trước đây vấn đề này chưa được quan tâm đúng mức, trong khi mô hình cung ứng mới đòi hỏi năng lực quản lý quản trị phải được nâng cao.
Bên cạnh đó, ngành y tế cập nhật, bổ sung các hướng dẫn kỹ thuật liên quan tới việc cung ứng dịch vụ y tế theo mô hình mới, như quản lý các bệnh không lây nhiễm tại trạm y tế và tại cộng đồng.
Đặc biệt, Bộ Y tế và ngành y tế 8 tỉnh đang trong quá trình làm việc tích cực với cơ quan bảo hiểm y tế để tạo điều kiện thuận lợi nhất về thanh toán bảo hiểm y tế cho trạm y tế thực hiện mô hình thí điểm.
Phó giáo sư Phan Lê Thu Hằng - Phó Vụ trưởng Vụ kế hoạch Tài chính (Bộ Y tế). (Ảnh: PV/Vietnam+) Tuy vậy, chúng ta cũng nên hiểu là chúng ta triển khai các can thiệp đổi mới trên một nền tảng hệ thống y tế xã còn tương đối thấp, do vậy quá trình chuyển đổi cần có thời gian.
Cụ thể, chúng ta chuyển đổi trạm y tế xã từ mô hình cung ứng dịch vụ kiểu cũ chủ yếu khám chữa bệnh và hoạt động tại trạm không đảm bảo chăm sóc liên tục, lồng ghép, toàn diện, quản lý được các bệnh không lây nhiễm và bệnh mãn tính sang mô hình cung ứng dịch vụ kiểu mới, đòi hỏi phải kiên trì làm chắc từng bước, để nâng cao một cách bền vững năng lực cung ứng dịch vụ cũng như chất lượng dịch vụ y tế của hệ thống y tế cơ sở.
Hy vọng thời gian tới khi hạ tầng kỹ thuật được nâng cấp, năng lực chuyên môn và quản lý của đội ngũ nhân lực trạm y tế được cải thiện, các nút thắt liên quan tới thanh toán bảo hiểm y tế được tháo gỡ thì việc cung ứng dịch vụ y tế theo mô hình mới sẽ đi vào nề nếp, năng lực cung ứng dịch vụ cũng như chất lượng dịch vụ được cải thiện tốt hơn.
- Người dân vẫn hình dung về trạm y tế với sự đơn giản, sơ sài. Việc trang bị đầy đủ trang thiết bị, kiện toàn nhân lực là một trong những điều kiện quan trọng để nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý bệnh tật tại cộng đồng. Bà có thể cho biết là quá trình đầu tư cho các trạm y tế điểm triển khai ra sao?
Phó giáo sư Phan Lê Thu Hằng: Đúng là hiện nay hệ thống kỹ thuật (nhà trạm, trang thiết bị, thuốc) và đội ngũ nhân lực là nền tảng hết sức quan trọng để đảm bảo năng lực cung ứng dịch vụ như chất lượng dịch vụ cung ứng của trạm y tế xã.
Bộ Y tế cùng sở y tế 8 tỉnh đang triển khai kế hoạch chi tiết với 26 trạm y tế xã điểm. Bao gồm sửa chữa cơ sở nhà trạm, bố trí phòng ốc phù hợp với công năng nhu cầu chăm sóc sức khoẻ của người dân địa phương và có kế hoạch triển khai đầu tư trang thiết bị y tế cho 26 trạm y tế xã điểm.
[11.000 trạm y tế xã: Những 'bỏ ngỏ' về năng lực của đội ngũ y bác sỹ]
Bên cạnh các trang thiết bị cơ bản theo phân tuyến kỹ thuật, lần đầu tiên chúng ta cũng đưa một số thiết bị mới vào trạm y tế như thiết bị đo đường máu để quản lý các bệnh không lây nhiễm...
Ngoài ra còn có các thiết bị liên quan đến công nghệ thông tin cũng được đầu tư cung cấp để đảm bảo đủ máy tính hoạt động, thiết bị để nối mạng. Rõ ràng với việc đầu tư này, bộ mặt của trạm y tế xã điểm sẽ có nhiều thay đổi so với trước.
Tuy nhiên, tôi cũng cần phải nhắc lại một điều, đó là chức năng nhiệm vụ của trạm y tế theo phân tuyến kỹ thuật chuyên môn, dù vận hành theo mô hình cung ứng dịch vụ kiểu mới cũng không làm thay nhiệm vụ của Bệnh viện nên không cần thiết trang thiết bị kỹ thuật cao ở đấy để đảm bảo theo đúng nhiệm vụ chuyên môn.
- Thưa bà Phan Lê Thu Hằng, hiện nay Bộ Y tế đang triển khai những giải pháp gì để tăng cường năng lực cho các trạm y tế xã nói chung?
Phó giáo sư Phan Lê Thu Hằng: Ngoài hạ tầng kỹ thuật, vấn đề kiện toàn nhân lực cũng hết sức quan trọng chúng tôi đã xây dựng kế hoạch chi tiết cho 26 trạm y tế điểm.
Phát triển nhân lực y tế để đảm bảo mô hình cung ứng dịch vụ mới. Các chức danh trạm y tế đều được đào tạo theo nguyên lý y học gia đình. Bên cạnh đào tạo tăng cường phối hợp tuyến trên tuyến dưới để đảm bảo hỗ trợ thường xuyên cho trạm y tế khi cần thiết.
Hiện quá trình đào tạo đã triển khai tích cực tại 8 tỉnh. Trong đó Bộ Y tế có đào tạo toàn bộ các chức danh của Trạm để cung ứng dịch vụ theo nguyên lý y học gia đình, đây là điểm mới so với trước đặc biệt các chức danh Trạm trưởng cũng được đào tạo về quản lý quản trị vì cung ứng theo mô hình mới...
Các tỉnh cũng tiến hành các khóa đào tạo chuyên biệt cho cán bộ trạm y tế để đảm bảo cán bộ có đầy đủ chứng chỉ cần thiết vừa nâng cao chất lượng cung ứng dịch vụ vừa đảm bảo yêu cầu thanh toán của bảo hiểm y tế.
- Để thực hiện bất cứ việc gì chúng ta đều không thể không nhắc đến câu chuyện về tài chính? Bà có thể cho biết, về kinh phí đầu tư cho việc thực hiện các mục tiêu này có gặp khó khăn gì không?
Danh mục cung ứng một số dịch vụ tại trạm y tế xã. (Ảnh: PV/Vietnam+) Phó giáo sư Phan Lê Thu Hằng: Đúng vậy, vấn đề đảm bảo tài chính đầy đủ và bền vững cho các trạm y tế xã thực hiện tốt các chức năng cung ứng dịch vụ theo nguyên lý y học gia đình có vai trò hết sức quan trọng.
Tháo gỡ các điểm nghẽn liên quan đến tài chính y tế để đảm bảo các trạm y tế có nguồn tài chính đầy đủ và bền vững để trạm y tế có thể cung ứng dịch vụ có chất lượng cho cộng đồng dân cư.
Hiện nay, có một số vấn đề khó khăn liên quan đến tài chính cho trạm y tế xã hoạt động. Thứ nhất là kinh phí đầu tư cho trạm y tế với số lượng gần 12.000 trạm đòi hỏi kinh phí rất lớn.
Thứ hai, để đảm bảo kinh phí thường xuyên cho các trạm y tế hiện nay có một số địa phương chưa đảm bảo chi thường xuyên cho một số trạm y tế. Đặc biệt vẫn còn nhiều nút thắt trong thanh toán bảo hiểm y tế cho xã. Điển hình như một số loại hình dịch vụ trạm y tế chưa được thanh toán như khám sàng lọc, khám ngoại trạm, quản lý bệnh không lây nhiễm. Đây là những vấn đề cần tháo gỡ trong thời gian tới.
Để tháo gỡ các khó khăn về tài chính trên, Bộ Y tế đang vận động các nguồn lực sẵn có từ các dự án vốn vay, không hoàn lại để đầu tư cho trạm y tế vùng khó khăn.
Bên cạnh đó, Bộ Y tế phối hợp với các địa phương để các địa phương vận động nguồn kinh phí của tỉnh để đầu tư cho trạm y tế trên địa bàn.
Hiện nay Bộ Y tế cũng đang phối hợp chặt chẽ với cơ quan bảo hiểm y tế để tháo gỡ vướng mắc trong thanh toán và làm việc với bảo hiểm y tế để từng bước đưa thêm danh mục vào gói dịch vụ cơ bản do bảo hiểm y tế thanh toán.
Hy vọng với giải pháp như vậy thời gian tới những khó khăn về tài chính từng bước được giải quyết để năng lực cung ứng dịch vụ được nâng cao và chất lượng dịch vụ được cải thiện cho cộng đồng dân cư.
- Kiện toàn nhân lực, trang thiết bị, cơ sở vật chất cho y tế cơ sở để nâng cao chất lượng khám chữa bệnh là một yêu cầu cấp thiết hiện nay. Tuy nhiên, cũng có không ít băn khoăn làm thế nào để việc đầu tư trang thiết bị phải đồng bộ với việc đầu tư nâng cao chất lượng về nhân lực. Bà có ý kiến như thế nào về vấn đề này?
Phó giáo sư Phan Lê Thu Hằng: Việc đầu tư cho trạm y tế xã cần được tiến hành đồng bộ. Điển hình như chất lượng đội ngũ nhân lực phải được nâng cao cùng với đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất. Bởi khi cung ứng trang thiết bị cho trạm y tế xã cán bộ trạm y tế xã phải được đào tạo đầy đủ để có thể vận hành an toàn hiệu quả trang thiết bị được cung cấp.
Chẳng hạn như khi cung cấp trang thiết bị về công nghệ thông tin cho trạm y tế xã thì phải đào tạo cho cán bộ mới có thể lập được hồ sơ quản lý sức khoẻ. Chúng ta phải đào tạo nhân lực hiểu về hệ thống mã định danh duy nhất, hệ thống phân loại bệnh tật mới có thể sử dụng hiệu quả trang thiết bị được cung cấp.
Khi cung cấp trang thiết bị y tế khác như: các thiết bị xét nghiệm đường máu, cán bộ y tế không chỉ được tập huấn cách sử dụng an toàn, hiệu quả của trang thiết bị mà phải được đào tạo các nội dung liên quan đến chẩn đoán điều trị để ra chỉ định xét nghiệm chính xác. Khi có kết quả xét nghiệm mới ra quyết định điều trị tại chỗ, chuyển bệnh nhân hay quản lý tại chỗ làm sao cho hợp lý.
Đặc biệt, nhân viên tại các trạm y tế phải được đào tạo nâng cao năng lực quản lý quản trị, như thế mới đảm bảo hiệu quả của việc điều trị. Bởi việc cung ứng trang thiết bị mới làm số lượng tài sản tăng, quy trình chuyên môn nhiều hơn.
Xin trân trọng cảm ơn phó giáo sư Phan Lê Thu Hằng!./.
