Trong định hướng phát triển Bà Rịa-Vũng Tàu giai đoạn 2021-2025, một trong những mục tiêu lớn đã được tỉnh xác định là phát triển cảng biển và dịch vụ hậu cần cảng trở thành ngành kinh tế chủ lực của tỉnh, trong đó, có việc phát huy lợi thế của cụm cảng nước sâu Cái Mép-Thị Vải, qua đó hỗ trợ các ngành công nghiệp, thương mại, dịch vụ khác phát triển, tạo sự phát triển bền vững, toàn diện, vững chắc cho địa phương, đóng vai trò là một cực tăng trưởng quan trọng không chỉ của vùng mà của cả đất nước.
Cảng cửa ngõ, trung chuyển quốc tế
Theo lãnh đạo tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, sau khi tỉnh được thành lập, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 55-TTg ngày 5/11/1992 phê duyệt tổng thể quy hoạch hệ thống cảng nước sâu Thị Vải-Vũng Tàu.
Tỉnh đã phối hợp cùng Bộ Giao thông Vận tải, các đơn vị tư vấn khảo sát, đánh giá tiềm năng, lợi thế phát triển hệ thống cảng trên tuyến Thị Vải-Cái Mép, xây dựng quy hoạch và đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển hệ thống cảng biển nước sâu tầm cỡ quốc gia và quốc tế.
Từ chỗ chỉ có một vài cảng chuyên dùng phục vụ cho ngành dầu khí và đánh bắt hải sản, đến nay, dọc tuyến sông trước đây vốn là vùng đất sình lầy, ngập mặn, không có hệ thống giao thông kết nối đã hình thành hệ thống cảng biển tổng hợp.
Mới đây nhất, theo Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, cảng biển Bà Rịa-Vũng thuộc nhóm cảng biển số 4 và được phân loại là cảng biển đặc biệt cấp quốc gia.
Cảng Cái Mép-Thị Vải đã có 22 dự án đi vào hoạt động, với tổng chiều dài cầu bến đạt gần 10km. Tháng 10/2020, cảng đã đón tàu có trọng tải trên 214.000 tấn, trở thành cảng đầu tiên của Việt Nam và là cảng thứ 19 của thế giới đón được tàu mẹ siêu lớn. Tổng sản lượng hàng tàu biển thông qua hệ thống cảng biển tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu giai đoạn 2016-2020 tăng bình quân 10%/năm.
Khẳng định lợi thế của cụm cảng Cái Mép-Thị Vải, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, ông Nguyễn Văn Thọ, cho biết Cụm cảng Cái Mép-Thị Vải là cụm cảng trung chuyển quốc tế có tần suất cao nhất trực tiếp đi châu Âu, Bắc Mỹ và là một trong 23 cảng trên thế giới có thể tiếp nhận tàu có trọng tải đến đến 250.000 tấn, thuộc nhóm 50 cảng biển có sản lượng khai thác container cao nhất thế giới, hằng năm đóng góp cho ngân sách Trung ương hơn 20.000 tỷ đồng thuế xuất nhập khẩu.
Phó Giám đốc Cảng vụ Hàng hải Vũng Tàu Trần Kim Vĩnh Thọ thông tin năm 2021, mặc dù gặp rất nhiều khó khăn do dịch bệnh nhưng dự kiến cả năm, lượng hàng container xuất-nhập khẩu qua cụm cảng Cái Mép-Thị Vải ước đạt khoảng 4,6 triệu TEU (tăng 9% so với cùng kỳ năm 2020) và hàng container trung chuyển quốc tế đạt khoảng 0,5 triệu TEU.
Phân tích những lợi thế khiến lượng hàng container qua cảng biển Bà Rịa-Vũng Tàu liên tục tăng trong nhiều năm kể cả bị ảnh hưởng của dịch COVID-19, theo ông Trần Kim Vĩnh Thọ, đó là do hệ thống cảng container tại khu vực Cái Mép-Thị Vải (cảng TCCT, TCIT, CMIT, TCTT, SSIT, GEMALINK) với gần 5km chiều dài cầu cảng, tổng mức đầu tư xây dựng hơn 1,5 tỷ USD và tổng công suất theo thiết kế khoảng 6,36 triệu TEU/năm, cụm cảng đã xây dựng được thương hiệu và có tên trên bản đồ vận tải biển container của thế giới, là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
[Cảng Tân Cảng-Cái Mép Thị Vải đón tàu khai thác tuyến dịch vụ CES]
Cụm cảng container Cái Mép-Thị Vải đã đáp ứng được các tiêu chí cơ bản để hình thành cảng cửa ngõ, trung chuyển quốc tế. Cụm cảng có vị trí địa lý gần tuyến hàng hải chính của các tàu mẹ, có điều kiện tự nhiên thuận lợi và hệ thống luồng hàng hải hiện đại, đủ khả năng tiếp nhận tàu mẹ.
Đặc biệt, Bộ Giao thông Vận tải đã chấp thuận chủ trương triển khai Dự án đầu tư nâng cấp luồng hàng hải vào cụm cảng Cái Mép-Thị Vải có độ sâu đến -15,5m vào năm 2022. Với độ sâu này, cụm cảng Cái Mép-Thị Vải có khả năng tiếp nhận mọi tàu mẹ trên thế giới.
Ngoài ra, cụm cảng còn thu hút, liên kết được với các tập đoàn vận tải biển, tập đoàn khai thác cảng lớn trên thế giới như: APMT (Đan Mạch), SSA Marine (Mỹ) và thu hút được các hãng tàu hàng đầu thế giới đưa tàu ghé cảng như: Maersk Lines, CMA-CGM, Hapag Lloyd, Cosco, YangMing...
Cơ sở hạ tầng “mềm” và kết cấu hạ tầng sau cảng đồng bộ, phù hợp; kết cấu, chiều dài cầu cảng và hoạt động bốc xếp, dịch vụ hàng hải đạt hiệu quả cao. Cơ cấu về giá, phí, lệ phí hàng hải, dịch vụ... hợp lý, có tính cạnh tranh.
Tăng năng lực khai thác
Với mục tiêu phát huy tiềm năng lợi thế của cảng biển, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu tiếp tục thực hiện nhiều nhiệm vụ, giải pháp được nêu tại Nghị quyết số 08-NQ/TU ngày 28/7/2017 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về phát triển cảng biển, dịch vụ hậu cần cảng tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đến năm 2020, định hướng đến năm 2025.
Tỉnh quan tâm, tập trung đầu tư hạ tầng giao thông đa phương thức, kết nối liên vùng, khu vực và quốc tế, nhằm tăng năng lực khai thác cụm cảng Cái Mép-Thị Vải.
Theo ông Nguyễn Văn Thọ, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã đầu tư xây dựng và đưa vào khai thác các tuyến đường kết nối với hệ thống cảng như: đường liên cảng Thị Vải-Cái Mép giai đoạn 1 kết nối toàn bộ hệ thống cảng biển từ Cái Mép hạ đến khu vực Mỹ Xuân; khởi công các tuyến kết nối nội vùng như đường 991B, đường Phước Hòa-Cái Mép, đường sau cảng Mỹ Xuân, đường Long Sơn-Cái Mép; đang đầu tư dự án thi công tuyến đường 991B kết nối hệ thống cảng Cái Mép qua Trung tâm Logistics Cái Mép hạ, Khu công nghiệp Phú Mỹ III với Quốc lộ 51 và kết nối với đường Vành đai 4 Thành phố Hồ Chí Minh trong tương lai; và dự án cầu Phước An để kết nối hệ thống cảng Cái Mép-Thị Vải với đường cao tốc Bến Lức-Long Thành.
Để Cảng Cái Mép-Thị Vải phát triển đúng với vị trí, vai trò tiềm năng, lợi thế được xác định, Bà Rịa-Vũng Tàu tập trung thúc đẩy tiến độ triển khai dự án Trung tâm Logistics Cái Mép Hạ đã được Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh xác định là 1 trong 42 dự án trọng điểm thực hiện trong nhiệm kỳ 2020-2025.
Dự án Trung tâm Logistics Cái Mép Hạ với tổng mức đầu tư khoảng 19.200 tỷ đồng; có quy mô diện tích khoảng 1.763ha, trong đó có 936ha đất rừng. Hiện nay, Ủy ban Nhân dân tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã phê duyệt quy hoạch 1/2.000 và đang lập Báo cáo tiền khả thi, dự kiến sẽ trình các bộ, ngành Trung ương vào quý 1/2022 để trình Thủ tướng Chính phủ chấp thuận trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư dự án theo thẩm quyền, ông Nguyễn Văn Thọ thông tin.
Đồng thời, tỉnh chỉ đạo nghiên cứu cơ chế phát triển khu thương mại tự do tại Trung tâm logistics Cái Mép Hạ và hệ thống kho bãi dịch vụ hậu cần cảng để giảm chi phí và tạo thuận lợi cho việc vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu, từ đó hỗ trợ cho sự phát triển của hệ thống cảng biển.
Bên cạnh đó, tỉnh chủ động, tích cực phối hợp với Bộ, ngành Trung ương đẩy nhanh việc hình thành các trung tâm kiểm tra chuyên ngành tại khu vực cảng Cái Mép-Thị Vải để giảm thời gian thông quan, lưu kho, lưu bãi, tiết kiệm chi phí, tăng lợi thế cạnh tranh của khu vực cảng.
Nói về triển vọng phát triển của cụm cảng nước sâu Cái Mép-Thị Vải, ông Phạm Anh Tuấn, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Tư vấn thiết kế cảng-Kỹ thuật biển (PORTCOAST) cho biết với tương lai tiếp nhận thế hệ tàu lớn nhất thế giới trọng tải đến 250.000 tấn, cụm cảng Cái Mép-Thị Vải vẫn còn dư địa để phát triển rất tốt là khu vực Cái Mép Hạ.
Trong giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050, chính quyền cần phải quy hoạch, tạo ra các tuyến bến dài tại đây để tiếp nhận đồng thời nhiều tàu mẹ, thực hiện nhiệm vụ trung chuyển quốc tế.
Dưới góc độ của một hãng tàu cụ thể đang hoạt động tại cụm cảng Cái Mép-Thị Vải, ông Phan Hồng Thủy, Trưởng phòng Khai thác Hãng tàu Hapag Lloyd chia sẻ hãng tàu lựa chọn cụm cảng Cái Mép-Thị Vải, đặc biệt là cảng của Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn (SNP) tại Cái Mép-Thị Vải để hoạt động là do tại đây đảm bảo được sự kết nối dịch vụ thông suốt từ Cái Mép về Thành phố Hồ Chí Minh và ngược lại và được các chủ hàng ưu tiên lựa chọn. Thêm vào đó, SNP luôn đưa ra các gói dịch vụ cạnh tranh hỗ trợ cho hãng tàu.
Hiện tại, công tác quản lý điều hành, sự hỗ trợ của SNP khá tốt về chất lượng dịch vụ cũng như các tác nghiệp khai thác như đảm bảo sắp xếp cầu bến phù hợp, tốc độ vận chuyển hàng hóa từ Cái Mép về Cát Lái ổn định...
Mới đây, tại cuộc làm việc của Thủ tướng Phạm Minh Chính với tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu nhân dịp 30 năm thành lập tỉnh, Thủ tướng cho biết các đối tác quốc tế rất quan tâm đến khu vực Cái Mép-Thị Vải và mong muốn phát triển Bà Rịa-Vũng Tàu thành trung tâm logistics lớn của khu vực và thế giới. Do vậy, theo Thủ tướng, phải phát triển hạ tầng kết nối vùng, kết nối các trục giao thông lớn của quốc gia và quốc tế để đón đầu xu hướng này./.